Η στροφή των νέων και οι τεράστιες ανάγκες της αγοράς εργασίας για εξειδικευμένο προσωπικό

Η ανεργία των πτυχιούχων και η κακοπληρωμένη εργασία από τη μία πλευρά και η τεράστια ανάγκη της αγοράς εργασίας για εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, σιγά- σιγά σπάει την «ελληνική κουλτούρα», που θέλει τους νέους να διαβούν την πόρτα των ΑΕΙ καθώς μόνο αυτό θεωρείται επιτυχία. Αυτός είναι και ο λόγος που ακόμη και πτυχιούχοι των πανεπιστημίων στρέφονται προς την επαγγελματική εκπαίδευση καθώς πλέον έχει γίνει σαφές ότι είναι ο γρηγορότερος τρόπος προς την απορρόφηση στην αγορά εργασίας και την οικονομική ανεξαρτησία τους.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια, περίπου το 60% των επιχειρήσεων δηλώνουν ότι δυσκολεύτηκαν πολύ να βρουν και να προσλάβουν προσωπικό με τις κατάλληλες δεξιότητες, καθώς, όπως επισημαίνουν, η αγορά εργασίας δεν είναι στη χώρα μας συνδεδεμένη με την εκπαίδευση, με αποτέλεσμα άλλα προσόντα να ψάχνουν οι επιχειρήσεις και άλλα να είναι τα προσόντα εκείνων που αναζητούν εργασία.

Με απλά λόγια στην Ελλάδα σήμερα είναι πολύ δύσκολο να βρεις υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, ψυκτικούς, χειριστές μηχανημάτων έργων, τεχνίτες επεξεργασίας τροφίμων, υπαλλήλους καταγραφής υλικών και υπηρεσιών µμεταφορών και άλλες ειδικότητες, που μπορούν να προσφερθούν από ένα σύστημα Εκπαίδευσης και Επαγγελματικής Κατάρτισης. Η παλιά γενιά των τεχνιτών έχει αποσυρθεί και η νέα γενιά δύσκολα αποφασίζει να στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση καθώς ούτε και οι γονείς θέλουν τα παιδιά τους να «μπουν» σε τέτοιο δρόμο μη μπορώντας να ξεπεράσουν ξεπερασμένες ιδέες για το σημαίνει επιτυχημένη επαγγελματική πορεία.

Όμως όπως δείχνουν τα πράγματα οι νέοι αξιολογούν πλέον την κατάσταση και όπως προκύπτει και από στοιχεία έρευνας του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ, ένας στους τέσσερις σπουδαστές ΙΕΚ είναι απόφοιτος Πανεπιστημίου, ακόμα και κάτοχος µμεταπτυχιακού ή διδακτορικού, που επιλέγει να επιστρέψει στα θρανία προκειμένου να αποκτήσει δεξιότητες για να απορροφήσει στην αγορά εργασίας. Την ίδια στιγμή γίνεται πλέον είναι ξεκάθαρο, ότι το μεγαλύτερο έλλειμμα παρουσιάζεται στις δεξιότητες, με τις επιχειρήσεις να δηλώνουν πως αυτό αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα και αυτή την στιγμή τουλάχιστον δεν φαίνεται να υπάρχει ορατή λύση. Όπως προκύπτει από το Ευρωβαρόμετρο σήμερα περίπου το 40% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, ζητούν εκπαίδευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων τους, όταν στην ΕΕ το ποσοστό είναι στο 30%.

Η μεγάλη έλλειψη εργαζομένων με τις κατάλληλες δεξιότητες έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και αποτελεί μείζον πρόβλημα, με τις βιομηχανικές και μεταποιητικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις κυρίως να καταγράφουν τις μεγαλύτερες ανάγκες. Το πρόβλημα αφορά κυρίως προσωπικό σε τεχνικά επαγγέλματα, όπως υπάλληλοι εργαστηρίου, ηλεκτρολόγοι, τεχνολόγοι, μηχανικοί. Οι ελλείψεις δεξιοτήτων αντιπροσωπεύουν σοβαρό πρόβλημα για τις μικρότερες και μεσαίες επιχειρήσεις στην ΕΕ, καθώς αναγνωρίζονται ως τέτοιες από το 53% των πολύ μικρών εταιρειών, το 65% των μικρών εταιρειών και το 68% των μεσαίων επιχειρήσεων. Παράλληλα το 77% των μικρών και πολύ μικρών εταιρειών δηλώνουν ότι είναι πολύ δύσκολο να βρει προσωπικό με τις κατάλληλες δεξιότητες, όμως και οι μεγάλες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα.

Όπως έχει δηλώσει και ο αντιπρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος υπάρχουν 90.000 κενές θέσεις στη βιομηχανία κυρίως σε τεχνικές ειδικότητες, ενώ περίπου 10.000 εργαζόμενοι λείπουν από τον κλάδο των σουπερμάρκετ σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ένωσης Σουπερμάρκετ Ελλάδας (ΕΣΕ), πολλές από τις οποίες σε τομείς που απαιτούν τεχνική εξειδίκευση. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στην Ελλάδα, μία στις δέκα εταιρείες δηλώνει ότι προσπαθεί να το λύσει προσλαμβάνοντας εργαζομένους από άλλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εκτός ΕΕ. Σε άλλες χώρες της ΕΕ το 14% αναφέρει την πρόσληψη προσωπικού από άλλα κράτη – μέλη της Ένωσης, με το ποσοστό αυτό να είναι υψηλότερο για τις μεγαλύτερες εταιρείες.

Τέλος να σημειωθεί ότι το 2023, σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδας (ΣΕΒΕ) και του Ινστιτούτου Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών (ΙΕΕΣ), το 90,7% των συμμετεχόντων σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε αναζήτησε ανθρώπινο δυναμικό, και συγκεκριμένα το 49,2% ειδικευμένους τεχνίτες, χειριστές εξοπλισμού και μηχανημάτων και οδηγούς, το 42,4% μηχανικούς, οικονομολόγους, πληροφορικούς, λογιστές, το 40,7% τεχνικούς και βοηθούς, το 27,1% πωλητές και υπαλλήλους γραφείου.

Σύνδεση εκπαίδευσης με αγορά εργασίας

Στην Ελλάδα παρά τις προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια δεν έχουμε καταφέρει να πετύχουμε τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και μάλιστα σε μια εποχή που η ανεργία είναι υψηλή και ενώ βρισκόμαστε μπροστά σε απανωτές οικονομικές κρίσεις, υψηλό πληθωρισμό και ραγδαίων κοινωνικών και τεχνολογικών αλλαγών. Η επαγγελματική εκπαίδευση έχει μείνει πίσω παρά το γεγονός ότι ο ρόλος της είναι να προετοιμάζει τους μαθητές κατευθείαν για την αγορά εργασίας, αντίθετα με τη γενική παιδεία, που τους προετοιμάζει για την ανώτερη εκπαίδευση. Στις περισσότερες χώρες της νότιας Ευρώπης -και στην Ελλάδα- η τεχνική κατάρτιση προσφέρεται κυρίως σε σχολικές δομές.

Σε πολλές χώρες αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια ποιοτική και όχι ουσιαστική διάκριση των δύο συστημάτων -στην επαγγελματική εκπαίδευση συχνά ωθούνται μαθητές που δεν θεωρούνται (ή δεν θεωρούν εαυτούς) αρκετά “καλούς” για να προχωρήσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε άλλες χώρες, όμως, όπου η τεχνική κατάρτιση δεν γίνεται τόσο σε σχολικές δομές αλλά κυρίως με κάποια μορφή μαθητείας, (δηλαδή με ένα “δυικό” σύστημα που περιλαμβάνει θεωρητική εκπαίδευση στο σχολείο, αλλά και πρακτική κατάρτιση σε επιχειρήσεις με αμοιβή) αυτή η κατεύθυνση είναι πολύ πιο δημοφιλής. Στην Αυστρία, το 40% των μαθητών επιλέγουν ένα τέτοιο σύστημα μαθητείας. Στην Ελβετία το ποσοστό φτάνει το 70%.