Aνακύκλωση: Ενώπιον προκλήσεων η αγορά στο φόντο των νέων κανονισμών για τις νέες συσκευασίες

Οριστικοποιείται σταδιακά, με σειρά επαφών και συζητήσεων το σχέδιο κανονισμού της ΕΕ για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας (γνωστός και ως PPWR – Packaging and Packaging Waste Regulation). Η νομοθετική αυτή πράξη,  καθώς συμπεριλαμβάνει απαιτήσεις για τους σταθμούς αναπλήρωσης, τις απαγορεύσεις για τη συσκευασία σειράς προϊόντων και την αναπλήρωση για διάφορες μορφές συσκευασίας, όπως αναφέρεται, θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στον τρόπο παραγωγής και χρήσης των συσκευασιών σειρά προϊόντων, εξ ου και, όπως αναφέρεται θα πρέπει να γίνει με τον πλέον ορθό τρόπο

Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση όσα αναφέρει σε ανακοίνωσή της με αφορμή τις επεξεργασίες που γίνονται στο Ευρωκοινοβούλιο, η EuroCommerce, που εκπροσωπεί πέντε εκατ. επιχειρήσεις λιανικής και χονδρικής, “η επιλογή της βέλτιστης συσκευασίας θα πρέπει να βασίζεται σε εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και βασικούς όρους και έννοιες, όπως ελάχιστος αριθμός ανακύκλωσης, απαιτήσεις επαναχρησιμοποιησιμότητας, συγκέντρωση και απόσταση διανομής, που πρέπει να διευκρινιστεί, ώστε να επιτραπεί η βελτιστοποίηση της αποθήκευσης και της διαδικασίας διανομής.”

“Να αποφευχθούν οι περιορισμοί για τη συσκευασία φρέσκων φρούτων και λαχανικών. Οι απαγορεύσεις συσκευασίας δεν είναι η σωστή λύση για την αντιμετώπιση των πολλών, συχνά αντικρουόμενων παραγόντων που καθορίζουν την επιλογή της βέλτιστης συσκευασίας ή ακόμα και την ανάγκη για καθόλου συσκευασίας. Επομένως, αυτός ο περιορισμός θα πρέπει να διαγραφεί από την πρόταση” προσθέτι η EuroCommerce, τονίζοντας ότι “οι έμποροι λιανικής και χονδρικής υποστηρίζουν την εναρμονισμένη επισήμανση στις συσκευασίες, καθώς αυτό συμβάλλει στη δημιουργία ενός νέου κανόνα όπου όλοι οι πολίτες της ΕΕ θα γνωρίζουν πώς να απορρίπτουν κατάλληλα τις συσκευασίες τους. Χρειάζονται σαφείς, αναλογικοί ρόλοι και ευθύνες για όλους τους φορείς σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, όσον αφορά τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την επισήμανση, σύμφωνα με τις δραστηριότητες υπό τον έλεγχό τους, και τουλάχιστον 36 μήνες για να προετοιμαστούν οι επιχειρήσεις. Ωστόσο, στη συγκεκριμένη περίπτωση ετικετών για συστήματα επιστροφής πληρωμής με μια λειτουργία ασφαλείας, αυτές οι ετικέτες θα πρέπει να επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται χωρίς χρονικό περιορισμό.

“Οι έμποροι λιανικής και χονδρικής πώλησης στην ΕΕ-27 χρειάζονται εναρμονισμένους κανόνες και ρεαλιστικές λύσεις για τη συσκευασία προϊόντων, που πρέπει να λειτουργούν καλύτερα για τα καταστήματα και προϊόντα, αλλά και να διευκολύνουν τους καταναλωτές” αναφέρει και από την πλευρά του, σε ανακοίνωσή του, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά και ο πρόεδρός του Βασίλης Κορκίδης, που σημειώνει ότι  “η ευρωπαϊκή αγορά ζητά έναν άμεσα εφαρμοστέο κανονισμό με σαφώς καθορισμένους, εναρμονισμένους κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για την αποφυγή αποκλίσεων μεταξύ των κρατών μελών και τη δημιουργία μιας εναρμονισμένης ενιαίας αγοράς για τα απόβλητα, με καλύτερη διαχείριση και ανακύκλωση”.

“Η διαδικασία θα πρέπει να καταλήξει σε μια νομοθεσία που να διασφαλίζει ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών δεν θα διαταραχθεί, ούτε από τα υπάρχοντα και σε καλή λειτουργία συστήματα, ούτε από όσα παρέχουν τη δυνατότητα ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης περιεχομένου και απαιτήσεις πρόληψης απορριμμάτων” υπογραμμίζει ο κ. Κορκίδης.

Την ίδια ώρα σε πρόσφατι άρθρο παρέμβαση στο Politico, ο  Nicholas Hodac, Γενικός Διευθυντής Ένωσης Ευρωπαϊκών Συνδέσμων Βιομηχανιών Αναψυκτικών (UNESDA SOFT DRINKS EUROPE) υπογραμμίζει ότι “χωρίς νομοθεσία για τις συσκευασίες που να υποστηρίζει την επαναχρησιμοποίηση, την επαναπλήρωση και την ανακύκλωση ως συμπληρωματικές λύσεις, η βιομηχανία αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών της σε σχέση με την κυκλικότητα, θέτοντας ενδεχομένως σε σοβαρό κίνδυνο το μέλλον των σημερινών αποτελεσματικών συστημάτων ανακύκλωσης.”

“Αρκετά από τα υπό συζήτηση προτεινόμενα μέτρα απλώς δεν είναι ρεαλιστικά, ειδικά όσον αφορά την επαναχρησιμοποίηση και την επαναπλήρωση” τονίζει σχετικά ο Nicholas Hodac, που προσθέτει ότι το νέο πλαίσιο θα πρέπει να ενισχύσει “τις επιτυχημένες προσπάθειες που καταβάλλουν οι παραγωγοί ποτών σχετικά με συσκευασίες που προάγουν την κυκλικότητα. Θεωρούμε ότι δεν είναι αυτό που πραγματικά θέλει η ΕΕ” συμπληρώνει με νόημα ο Nicholas Hodac και υπογραμμίζει ότι: “Για χρόνια, ο κλάδος μας —η Ευρωπαϊκή βιομηχανία αναψυκτικών— έχει επενδύσει σημαντικά στη συλλογή και την ανακύκλωση των συσκευασιών της και πρόσφατα ανέλαβε τολμηρές δεσμεύσεις σε σχέση με την κυκλικότητα. Τι μέλλει γενέσθαι με όλες αυτές τις σημαντικές ενέργειες; Γιατί πρέπει οι παραγωγοί ποτών (μεταξύ αυτών εκατοντάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις) να υποχρεωθούν να κάνουν τεράστιες επενδύσεις στην επαναχρησιμοποίηση, όταν η ΕΕ δεν έχει καν αξιολογήσει σωστά τις ακριβείς συνθήκες υπό τις οποίες η επέκταση των επαναχρησιμοποιούμενων λύσεων θα μπορούσε να αποφέρει τα επιθυμητά οφέλη;” διερωτάται ο Nicholas Hodac και τονίζει ότι “είναι κρίσιμο να διασφαλιστεί η συμπληρωματικότητα μεταξύ ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και επαναπλήρωσης στον κανονισμό PPWR”.

Παράλληλα ο Nicholas Hodac σημειώνει ότι “η αύξηση των στόχων επαναχρησιμοποίησης και επαναπλήρωσης χωρίς περαιτέρω εκτίμηση των επιπτώσεων και τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να υπερβαίνουν αυτούς τους στόχους, δεν είναι η κατάλληλη προσέγγιση.” Παράλληλα εστιάζει σε κίνδυνο κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς της ΕΕ από προτάσεις για θέσπιση ρυθμίσεων ευελιξίας ανά κράτος μέλος. “Θα οδηγήσει σε ένα συνονθύλευμα εθνικών στόχων που θα επηρεάσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και θα καταστήσει τον προγραμματισμό επενδυτικών πλάνων ανεφάρμοστο για τις εταιρείες. Να σεβαστούμε την ενιαία αγορά και να παρέχουμε στους παραγωγούς τα απαραίτητα μέσα και την ευελιξία να επενδύσουν στο καλύτερο δυνατό μείγμα συσκευασίας” αναφέρει ο  Nicholas Hodac

Το κόστος

Όπως τονίζει, βάσει μελέτης της PwC, η μετάβαση σε 10% αναπληρούμενη συσκευασία PET από το 2030 στην ΕΕ εκτιμάται ότι θα κοστίσει περισσότερα από 16 δισεκατομμύρια ευρώ, καλώντας τους εμπλεκόμενους να διατηρήσουν τους στόχους επαναχρησιμοποίησης και αναπλήρωσης σε συστήματα που επιτρέπουν την επαναπλήρωση συσκευασιών.

“Σήμερα, οι καταναλωτές έχουν στη διάθεσή τους μια μεγάλη ποικιλία από επαναχρησιμοποιούμενες λύσεις. Δεν ζουν πλέον σε έναν κόσμο όπου η παραδοσιακή επιστρεφόμενη αναπληρούμενη φιάλη  είναι το μόνο σύστημα για επαναχρησιμοποίηση και επαναπλήρωση. Χρησιμοποιούν πολλές καινοτόμες λύσεις ακόμα και χωρίς συσκευασία, όπως οικιακοί ψύκτες αναψυκτικού και σταθμοί αναπλήρωσης σε καταστήματα, ξενοδοχεία και στη καφεστίαση, λύσεις που ανταποκρίνονται στις νέες ανάγκες για βιώσιμη κατανάλωση και συμβάλλουν στη μείωση των συσκευασιών. Γιατί, λοιπόν, να μην ενθαρρύνουμε την καινοτομία; Γιατί να πιέζονται οι βιομηχανίες ποτών να επικεντρώσουν τις επενδύσεις τους στην επαναχρησιμοποίηση μόνο παραδοσιακών επιστρεφόμενων αναπληρούμενων φιαλών – ένα μοντέλο που δεν είναι πάντα η καλύτερη λύση από περιβαλλοντική άποψη και που δεν αντικατοπτρίζει τον τρόπο που οι καταναλωτές καταναλώνουν τα προϊόντα μας σήμερα;” σημειώνει ο Nicholas Hodac και αναφέρει ότι θα πρέπει εκείνα τα συστήματα ανακύκλωσης που λειτουργούν αποδοτικά να στηριχθούν, “

“Όπως αναγνωρίζεται από την Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι επαναχρησιμοποιούμενες και αναπληρούμενες λύσεις δεν θα αποφέρουν θετικά περιβαλλοντικά οφέλη σε όλες τις περιπτώσεις και για όλες τις συσκευασίες. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να παρέχεται κάποια μορφή εξαίρεσης όταν πληρούνται ορισμένα περιβαλλοντικά κριτήρια/διαχείρισης αποβλήτων προκειμένου να αποφευχθούν ανεπιθύμητες δυσμενείς επιπτώσεις σε υφιστάμενα συστήματα κυκλικότητας που λειτουργούν σωστά και να διασφαλιστεί η συμπληρωματικότητα των επαναχρησιμοποιούμενων, αναπληρούμενων και ανακυκλώσιμων συστημάτων.

Όσον αφορά στη συλλογή συσκευασιών, ο κλάδος μας πρέπει να επιτύχει τους στόχους υποχρεωτικής συλλογής και, για να τους επιτύχουμε, χρειαζόμαστε αποτελεσματικά συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων προκειμένου να αυξήσουμε τη συλλογή και την ανακύκλωση των συσκευασιών μας. Τα συστήματα επιστροφής εγγύησης ή αλλιώς συστήματα εγγυοδοσίας (DRS) μπορούν να μας βοηθήσουν να κάνουμε ακριβώς αυτό, όπως φαίνεται σε χώρες με συστήματα DRS όπου τα ποσοστά συλλογής συχνά ξεπερνούν το 90%. Καλούμε τους φορείς λήψης αποφάσεων της ΕΕ να απορρίψουν προτάσεις που προωθούν τα συστήματα επιστροφής εγγύησης σε εθελοντική βάση, αλλά φυσικά να διατηρήσουν τη δυνατότητα εξαίρεσης για χώρες μέλη που επιτυγχάνουν ποσοστό συλλογής τουλάχιστον 90% με άλλους τρόπους. Ζητάμε επίσης από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να συμπληρώσουν και να προσαρμόσουν τη λίστα ελάχιστων απαιτήσεων για καλά σχεδιασμένα συστήματα DRS, συμπεριλαμβάνοντας αφενός το δικαίωμα για προτεραιότητα στην πρόσβαση σε ορισμένες πρώτες ύλες για ανακύκλωση και αφετέρου υποστηρίζοντας μη κερδοσκοπικά συστήματα DRS της βιομηχανίας.

Ο κλάδος μας πρέπει επίσης να εκπληρώσει τους φιλόδοξους στόχους σε σχέση με το ανακυκλωμένο περιεχόμενο. Μπορούμε να τους επιτύχουμε μόνο εάν οι ευρωβουλευτές και τα κράτη μέλη νομοθετήσουν το δικαίωμα για προτεραιότητα στην πρόσβαση σε ορισμένες πρώτες ύλες για ανακύκλωση που προέρχονται από συσκευασίες που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα. Αυτό θα παρέχει στη βιομηχανία μας την πρόσβαση σε επαρκή ανακυκλωμένα υλικά και θα επιτρέψει την ανακύκλωση «κλειστού βρόχου», που σημαίνει διαρκή προμήθεια, χρήση και ανακύκλωση του υλικού κατά την παραγωγή, σε κάθε περίπτωση που αυτό έχει νόημα από περιβαλλοντική και τεχνική άποψη” καταλήγει ο κ. Nicholas Hodac.