Οι ελληνικοί αυτοκινητόδρομοι και οι mega Παραχωρήσεις (Εγνατία Οδός, Αττική Οδός, ΒΟΑΚ)

Πιστή στο πνεύμα του δικτύου που εκτείνεται για σχεδόν 2.200 χλμ., η διαδικασία της παραχώρησης των τριών μεγάλων συμβάσεων που αφορούν σε Αττική Οδό, Εγνατία και ΒΟΑΚ δε στερείται ούτε συγκινήσεων, ούτε ανατροπών.

Οι τρεις «mega Παραχωρήσεις», είναι όντως της κατηγορίας των βαρέων βαρών: με συνολική εκτιμώμενη αξία περί τα 7 δις. ευρώ και σημαντικό χρονικό ορίζοντα υλοποίησης, εξελίσσονται σε μια παρτίδα σκάκι με περισσότερους από δύο συμπαίκτες (για να μην πούμε αντιπάλους). Το αναδυόμενο πεδίο αντιπαράθεσης δεν φιλοξενεί μόνο τους άμεσα ενδιαφερόμενους (αναδόχους και παραχωρησιούχους), ούτε είναι μια απλή ανταλλαγή προσφορών με σκληρά παζαρέματα μεταξύ δημοσίου και ιδιωτών. Αρμόδιοι φορείς, ομάδες πολιτών, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών (ΥΠΟΜΕ) και οι «μνηστήρες» ΑΒΑΞ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Ελλάκτωρ, Intrakat και Mytilineos μετά των εταίρων τους, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια σειρά εκκρεμοτήτων και αντεκδικήσεων.

Το γεγονός ότι, στο πλαίσιο συνέντευξης τύπου που παραχώρησε πρόσφατα το ΥΠΟΜΕ, ο υφυπουργός Νίκος Ταχιάος άδραξε την ευκαιρία για να ζητήσει τη συνεργασία των νεοεκλεγέντων δημάρχων και περιφερειαρχών με σκοπό την άμεση διευθέτηση των εν εξελίξει προσφυγών, δείχνει τη σημασία που αποδίδει το Υπουργείο στην ομαλοποίηση της κατάστασης και αναδεικνύει την αναγκαιότητα άμεσης, ασφαλούς δρομολόγησης και εξέλιξης των έργων και των διαγωνισμών.

Ωστόσο, οι εκκρεμότητες που αφορούν τις μεγάλες παραχωρήσεις αυτοκινητοδρόμων παραμένουν.

Η διαπιστωμένη απόκλιση σε σχέση με τη διαδικασία και τους όρους του διαγωνισμού στην περίπτωση της Εγνατίας, η πιθανότητα να περιέλθει στο Δημόσιο η Αττική Οδός εφόσον δεν ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός επιτυχώς έως τον Οκτώβριο του 2024 και οι εκκρεμούσες προσφυγές των Δήμων Ηρακλείου και Μαλεβιζίου στην περίπτωση του ΒΟΑΚ συνθέτουν μια μάλλον πολύπλοκη κατάσταση, από την οποία αρχίζει να εκλείπει κάτι απολύτως απαραίτητο για την ορθή διεξαγωγή των διαγωνισμών: ο χρόνος. Όσο πιο οριακό το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της διαδικασίας παραχώρησης, τόσο πιο δύσκολο να εξασφαλιστεί η ψύχραιμη διαπραγμάτευση, η λεπτομερής εξέταση των προτάσεων και η επιλογή των πιο αποδοτικών οικονομικών προσφορών.

Υπενθυμίζεται πως στην περίπτωση της Αττικής Οδού, ο διαγωνισμός βρέθηκε σε εκκρεμότητα λόγω προσφυγής του επιλαχόντος επενδυτή, της κοινοπραξίας Vinci-Μυτιληναίoς. Ως εκ τούτου, η παραχώρηση του μεγαλύτερου αστικού αυτοκινητοδρόμου της χώρας στον όμιλο της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ που επικράτησε στον σχετικό διεθνή διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ προσφέροντας το υψηλότερο τίμημα, ύψους 3,27 δισ. Ευρώ, δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί. Παρά την απόρριψη της αρχικής αίτησης για αναστολή της διαγωνιστικής διαδικασίας που υπεβλήθη, πλέον, αναμένεται η εκδίκαση της κύριας προσφυγής στην ΕΑΔΗΣΥ, αρχές Νοεμβρίου. Με το ενδεχόμενο προσφυγής της μίας ή της άλλης πλευράς στο ΣτΕ να παραμένει πάντα πιθανό, πλέον δεν είναι λίγες οι φωνές που εκφράζουν βάσιμους φόβους για καθυστέρηση που θα στοιχίσει την ίδια τη σύμβαση, καθώς θα εκκρεμούν σημαντικά βήματα.

Όσον αφορά την Εγνατία Οδό και το οριστικό οικονομικό κλείσιμο της σύμβασης παραχώρησης υπέρ της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis (που εκκρεμεί από το καλοκαίρι του 2021), ο αρμόδιος υφυπουργός παρέπεμψε στο ΤΑΙΠΕΔ, ως αρμόδιο φορέα δημοπράτησης και εκτέλεσης του διαγωνισμού, σημειώνοντας πως το ΥΠΟΜΕ δεν χειρίζεται τη διαδικασία αλλά ούτε και έχει ενημέρωση από το ταμείο για το θέμα αυτό. Επίσης προαπαιτούμενο παραμένει η πιστοποίηση των σηράγγων επί της Εγνατίας Οδού, η οποία είναι σε εκκρεμότητα λόγω της ανασυγκρότησης της Διοικητικής Αρχής Σηράγγων. Στο δε επιχείρημα που αναφέρεται στο προσφερόμενο τίμημα για την παραχώρηση εκ μέρους του προτιμητέου επενδυτή (1,5 δισ. ευρώ), ο υπουργός κ. Χ. Σταϊκούρας απάντησε πως δεν υπάρχει ευθύνη δημοσίου και πως ο επενδυτής οφείλει να αναλάβει το αναλογούν ρίσκο σε μια επιτοκιακή αναπροσαρμογή. Από την πλευρά της αναδόχου, κάθε καθυστέρηση αποδίδεται σε ευθύνη της Πολιτείας καθώς, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε « εμείς έχουμε κάνει ότι χρειαζόταν από πλευράς μας, με τα έγγραφα κ.α., έχουμε τα κεφάλαια για το τίμημα». Σημειώνεται ωστόσο ότι η σύμβαση αναμένει και την τελική έγκριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, προκειμένου να φθάσει προς κύρωση από τη Βουλή.

Τέλος, η ηγεσία του ΥΠΟΜΕ προανήγγειλε το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών για τη νέα μεγάλη προσθήκη στο οδικό δίκτυο της Κρήτης: το μεγάλο, μεσαίο τμήμα του ΒΟΑΚ. Υπενθυμίζεται ότι η παραχώρηση για το πρώτο τμήμα του έργου υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2022 (Νεάπολη-Άγιος Νικόλαος). Το 2023 προβλέπεται να υπογραφεί και το τμήμα Χανιά- Χερσόνησος, ώστε, τελικά ο δρόμος να επεκταθεί προς τα δυτικά, μέχρι την Κίσσαμο. Το ερωτηματικό που υπάρχει και σε αυτή την περίπτωση σχετίζεται, για άλλη μια φορά με το χρονικό περιθώριο και τις εκκρεμείς προσφυγές των δύο τοπικών δήμων της Κρήτης.