Φάκελος “17 Νοέμβρη”: Δέκα χρόνια από την καταδίκη των μελών της

Συμπληρώνονται δέκα χρόνια, από την πρωτόδικη καταδίκη των μελών της τρομοκρατικής οργάνωσης « ΕΟ 17 Νοέμβρη», που στοίχειωσε τη Μεταπολίτευση, αφαίρεσε τη ζωή 23 ανθρώπων και αποτέλεσε, μέχρι την εξάρθρωσή της, πηγή θεωριών συνωμοσίας.

Το NEWS 247, θυμάται τη δράση της μακροβιότερης τρομοκρατικής οργάνωσης στη χώρα, από το πρώτο της χτύπημα, μέχρι την ημέρα, που έσκασε η βόμβα στα χέρια του Σάββα Ξηρού.

Η έκρηξη στον Πειραιά

Στις 29 Ιουνίου του 2002, η βόμβα που κρατούσε ο Σάββας Ξηρός στο λιμάνι του Πειραιά, εξερράγη στα χέρια του, σημαίνοντας την αρχή του τέλους της οργάνωσης.

Στο σακίδιο, που είχε αφήσει σε ένα παγκάκι λίγα μέτρα από τα εκδοτήρια της Minoan Flying Dolphins, βρέθηκε το 38άρι όπλο του αστυνομικού Χρήστου Μάτη, που είχε δολοφονηθεί το Δεκέμβριο του 1984 κατά τη διάρκεια ληστείας σε τράπεζα στα Πετράλωνα.

Όταν ταυτοποιήθηκε το όπλο, έγινε αντιληπτό ότι ο άγνωστος βομβιστής, είχε σχέση με την οργάνωση που αναζητούσαν οι αρχές επί 27 χρόνια.

Αφού συνδέθηκε, ο Σ. Ξηρός με την οργάνωση, οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες.

Στις 3 Ιουλίου, εντοπίζεται το κρησφύγετο της οργάνωσης στα Κάτω Πατήσια, όπου βρίσκεται μέρος του οπλισμού, η σημαία με το κίτρινο αστέρι και άλλα στοιχεία.

Ακολουθεί μεγάλη αστυνομική επιχείρηση, στο Παγκράτι, όπου σε άλλη γιάφκα στην οδό Δαμάρεως, βρίσκοντα τα όπλα που είχαν κλαπεί από το ΑΤ Βύρωνα το 1985, οι ρουκέτες του Συκουρίου και τα μπαζούκας του Πολεμικού Μουσείου.

Το 45άρι της οργάνωσης και η γραφομηχανή, που δεν έγραφε ολόκληρο το γράμμα “Ρ” δεν βρέθηκαν ποτέ, όμως βρέθηκε η γραφομηχανή, στην οποία γράφτηκαν οι περισσότερες από τις προκηρύξεις της 17Ν.

Ο Σάββας  Ξηρός, που έχει μεταφερθεί σοβαρά τραυματισμένος στον Ευαγγελισμό, ανακρίνεται από τον εισαγγελέα Ιωάννη Διώτη και τον τότε προϊστάμενο της Αντιτρομοκρατικής Στέλιο Σύρο. Ο ίδιος αργότερα κατήγγειλε ότι οι καταθέσεις του, ήταν αποτέλεσμα της χορήγησης φαρμάκων.

Στις 16 Ιουλίου με επιχειρήσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ακολουθούν προσαγωγές και συλλήψεις.

Μεταξύ των συλληφθέντων είναι τα αδέρφια του Σάββα Ξηρού, Χριστόδουλος και Βασίλης. Τη νύχτα της 17ης προς 18η Ιουλίου, συλλαμβάνεται ο «Μιχάλης Οικονόμου» στο λιμάνι των Λειψών.

Πρόκειται για τον Αλέξανδρο Γιωτόπουλο, ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως ο «καθοδηγητής» της οργάνωσης και ο οποίος από τη στιγμή της σύλληψής του, μέχρι και σήμερα αρνείται ότι έχει οποιαδήποτε σχέση με την οργάνωση.

Ο Δημήτρης Κουφοντίνας, ο οποίος καταζητείται ως ο επιχειρησιακός αρχηγός της οργάνωσης, αρχικά διαφεύγει, ωστόσο στις 5 Σεπτεμβρίου 2002, παραδίδεται στην Αντιτρομοκρατική λέγοντας «Αναλαμβάνω την πολιτική ευθύνη. Όλα τέλειωσαν».

Στις 30 Δεκεμβρίου 2002 το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών, παρέπεμψε στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων για να δικαστούν για συμμετοχή σε τρομοκρατικές πράξεις που έγιναν από το 1982 και μετά, τους Α. Γιωτόπουλο, Δ. Κουφοντίνα, Σάββα, Χριστόδουλο και Βασίλη Ξηρό, Βασίλη Τζωρτζάτο, Θεολόγο Ψαραδέλλη, Διονύση Γεωργιάδη, Κώστα Καρατσώλη, Ηρακλή Κωστάρη, Κώστα Τέλιο, Θωμά Παύλο και Γιάννη Σερίφη, Πάτροκλο Τσελέντη, Νίκο Παπαναστασίου, Σωτήρη Κονδύλη και Αγγελική Σωτηροπούλου.

Τα χτυπήματα της 17 Νοέμβρη

Η δράση της 17 Νοέμβρη, περιελάμβανε δολοφονίες, απόπειρες δολοφονίας, βομβιστικές επιθέσεις, αρπαγές οπλισμού και σημαντικό αριθμό ληστειών.

Τα 23 θύματα της 17Ν ήταν οι: Ρίτσαρντ Γουέλς, Σταθμάρχης της CIA (23.12.1975), Ευάγγελος Μάλλιος, απόκτακτος αστυνομικός και βασανιστής της χούντας (14.12.1976), ο αστυνόμος Παντελής Πέτρου και ο αστυφύλακας οδηγός του Σωτήρης Σταμούλης (16.01.1980), Τζορτζ Τσάντες (αμερικανός διπλωμάτης) και ο οδηγός του Νίκος Βελούτσος (15.11.1983), ο αστυφύλακας Χρήστος Μάτης (24.12.1984), ο εκδότης της «Απογευματινής» Νίκος Μομφερράτος και ο οδηγός του Σ. Ρουσέτης (21.2.1985), ο αρχιφύλακας Νίκος Γεωργακόπουλος (26.11.1985), ο βιομήχανος Δημήτρης Αγγελόπουλος (8.4.1986), ο βιομήχανος Αλέξανδρος Αθανασιάδης (1.5.1988), ο ναυτικός ακόλουθος των ΗΠΑ Γουίλιαμ Νορντίν (28.6.1988), ο εισαγγελέας Κώστας Ανδρουλιδάκης (10.1.1989), ο δημοσιογράφος και βουλευτής Παύλος Μπακογιάννης (26.9.1989), ο αμερικανός λοχίας Ρόναλντ Στιούαρτ (12.5.1991), αστυφύλακας Γιάννης Βαρής (02.11.1991), ο τούρκος διπλωμάτης Γιοργκού Τσετίν (7.10.1992), ο φοιτητής Θάνος Αξαρλιάν (14.7.1992), ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Μιχάλης Βρανόπουλος(24.1.1994), ο τούρκος διπλωμάτης Ομέρ Σιπαχίογλου (4.7.1994), ο εφοπλιστής Κώστας Περατικός (28.5.1997) και ο βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος Στίβεν Σόντερς (8.6.2000).

Το πρώτο θύμα της 17 Νοέμβρη, ήταν ο σταθμάρχης της CIA στην Αθήνα, Ρίτσαρντ Γουέλς. Δολοφονήθηκε από τρία μέλη της στις 23 Δεκεμβρίου 1975, έξω από το σπίτι του στο Ψυχικό, ενώ επέστρεφε με τη σύζυγό του από δεξίωση στο σπίτι του Αμερικανού πρέσβη. Η ανάληψη ευθύνης, είχε σταλεί στη γαλλική εφημερίδα «Liberation”, ωστόσο δεν έγινε πιστευτή και για ένα χρόνο δεν αξιολογήθηκε. Η δολοφονία Γουέλς, είχε παραγραφεί, όταν τα μέλη της 17Ν, κάθισαν στο εδώλιο.

Κομβικές στην πορεία της οργάνωσης, θεωρούνται η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη και ο θάνατος του φοιτητή Θάνου Αξαρλιάν, στην επίθεση με ρουκέτα που είχε ως στόχο τον Ιωάννη Παλαιοκρασσα.

Τα δύο αυτά χτυπήματα, αποτέλεσαν και το τέλος της όποιας μικρής απήχησης, είχε η οργάνωση στην ελληνική κοινωνία.

Το πρωί της 26ης Σεπτεμβρίου 1989, ο Παύλος Μπακογιάννης κατευθυνόταν προς το γραφείο του σε πολυκατοικία της οδού Ομήρου στο κέντρο της Αθήνας. Σύμφωνα με μαρτυρία της Ντ. Μπακογιάννη στη δίκη της 17Ν, ο Παύλος Μπακογιάννης, έχοντας περάσει όλο το βράδυ στα γραφεία του Συνασπισμού (ήταν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης), είπε στον συνοδό του να μην πάει μαζί του στο γραφείο.

Οι δολοφόνοι τον περίμεναν στην είσοδο. Τον πυροβόλησαν τέσσερις φορές και σύμφωνα με την αστυνομία, ένας από αυτούς του έριξε και τη χαριστική βολή. Σύμφωνα με αυτόπτη μάρτυρα, που κατέθεσε στη δίκη της 17 Νοέμβρη, στο σημείο της επίθεσης είδε τον Σάββα Ξηρό και τον Ηρακλή Κωστάρη. Ο άνθρωπος που έδωσε τη χαριστική βολή με το 45αρι φέρεται να είναι ο Δημήτρης Κουφοντίνας.

Στις 14 Ιουλίου 1992, η 17 Νοέμβρη επιχειρεί να δολοφονήσει τον τότε υπουργό Οικονομικών, Γιάννη Παλαιοκρασσά. Η επίθεση γίνεται με ρουκέτα και στόχο το θωρακισμένο αυτοκίνητό του, στη συμβολή των οδών Βουλής και Καραγιώργη Σερβίας. Από τα θραύσματα και το ωστικό κύμα χάνει τη ζωή του ο 20χρονος Θάνος Αξαρλιάν.

Στη δίκη της 17 Νοέμβρη, ο Δημήτρης Κουφοντίνας ζήτησε συγγνώμη από τη μητέρα του Αξαρλιάν, η οποία δεν την δέχθηκε, καθώς όπως είπε όταν έχασε το παιδί της έκανε έκκληση στην οργάνωση να σταματήσει οριστικά τις επιθέσεις. Εκείνοι όμως συνέχισαν.

Η τελευταία δολοφονία, της 17 Νοέμβρη ήταν αυτή του Στίβεν Σόντερς, που κατά πολλούς οδήγησε και στην εξάρθρωση της οργάνωσης, καθώς μετά το χτύπημα ενεπλάκη στις έρευνες η Σκότλαντ Γιαρντ. Ο Βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος, δολοφονήθηκε στις 8 Ιουνίου 2000, στο Ψυχικό.

Η ιδεολογία και οι θεωρίες συνωμοσίας

Η Ε.Ο. 17Ν πήρε το όνομά της από την 17η Νοεμβρίου, ημέρα εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1973.

Αυτοπροσδιορίστηκε ως μαρξιστική και αντιιμπεριαλιστική και σύμφωνα με την έκθεση Νασιάκου, με βάση τις προκηρύξεις της, έθετε ως στόχο τη δημιουργία λαϊκού στρατού, για την Αντιιμπεριαλιστική Επανάσταση, που θα οδηγούσε στη λαϊκή εξουσία.

Με την πάροδο των ετών, οι θέσεις της παρέπεμπαν περισσότερο, σε παρεμβάσεις κατά των αδικιών της κοινωνίας, παρά σε διάθεση επαναστατικής ανατροπής. Ανεξαρτήτως των επιμέρους τοποθετήσεων, τρία κεντρικά θέματα απασχολούσαν την οργάνωση: Ο ρόλος των ΗΠΑ και των αμερικανικών υπηρεσιών, το Κυπριακό και οι ελληνοτουρκικές διαφορές (δολοφονίες και βομβιστικές ενέργειες κατά τουρκικών στόχων στην Ελλάδα).

Σε γενικές γραμμές οι στόχοι που επλήγησαν ήταν Αμερικανοί και Τούρκοι διπλωμάτες, αξιωματούχοι κλπ, πολιτικοί, δικαστικοί, αστυνομικοί, εκδότες, επιχειρηματίες, Δημόσια κτίρια, εργοστάσια, πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Η δράση της οργάνωσης, οι στόχοι που επελέγησαν και το γεγονός ότι παρέμενε επί χρόνια ασύλληπτη, πυροδότησε σενάρια συνωμοσίας, που έφτασαν να εμπλέκουν ακόμα και τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Πολλοί θεωρούσαν ότι η 17 Νοέμβρη ήταν εργαλείο ξένων μυστικών υπηρεσιών του ανατολικού μπλοκ, ενώ πολιτικοί και δημοσιογράφοι της Νέας Δημοκρατίας, υποστήριζαν ότι η οργάνωση κατευθυνόταν από στελέχη του ΠΑΣΟΚ και της ΕΥΠ, με τη Β. Τσουδερού να κατονομάζει τον Κώστα Τσίμα (διοικητής της ΕΥΠ επί ΠΑΣΟΚ) και τον Γιάννη Αλεξάκη (διευθυντής του Τμήματος Ασφαλείας της ΕΥΠ), ως «καθοδηγητές» της οργάνωσης. Άλλοι θεωρούσαν ως αρχηγό της οργάνωσης, τον ίδιο τον Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ είχε επιχειρηθεί να συνδεθεί με αυτή το όνομα του Αριστερού εξόριστου στο Παρίσι Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο), ο οποίος προσέφυγε στη Δικαιοσύνη και δικαιώθηκε.

Ο ίδιος ο Δημήτρης Κουφοντίνας, ερωτηθείς για το αν η οργάνωση είχε σχέση με μυστικές υπηρεσίες, είχε κάνει λόγο για «συκοφαντίες, που διέψευσε πανηγυρικά η ζωή», ενώ αναφερόμενος στις υποθέσεις περί ασύλληπτων μελών, είχε πει ότι η «17Ν ήταν μια υπόθεση πολύ μεγαλύτερη, από ό,τι προσπαθούν να δείξουν οι εχθροί της και πολύ μικρότερη από αυτό που μπήκε στο στόχαστρο των διωκτικών μηχανισμών»

Οι ποινές των μελών της 17 Νοέμβρη

Αλέξανδρος Γιωτόπουλος

Πρωτόδικη απόφαση: 21 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή (ηθικός αυτουργός) σε 19 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις, συμμετοχή στη 17Ν.

Στο εφετείο: 17 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για ηθική αυτουργία σε 17 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στη 17Ν

Δημήτρης Κουφοντίνας

Πρωτόδικη απόφαση: 13 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 11 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στη 17Ν

Στο Εφετείο: 11 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 11 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στη 17Ν.

Χριστόδουλος Ξηρός

Πρωτόδικη απόφαση: 10 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 8 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στη 17Ν.

Στο Εφετείο: 6 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 6 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στην οργάνωση.

Σάββας Ξηρός

Πρωτόδικη απόφαση: 6 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 5 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στη 17Ν.

Στο Εφετείο: 5 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 5 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στην οργάνωση.

Βασίλης Τζωρτζάτος

Πρωτόδικη απόφαση: 3 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 5 δολοφονίες, εκρήξεις ληστείες και συμμετοχή σε 4 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στην οργάνωση.

Στο Εφετείο:4 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 4 δολοφονίες, ληστείες, εκρήξεις και συμμετοχή στην οργάνωση.

Βασίλης Ξηρός

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συνέργεια σε ανθρωποκτονία, ληστείες, έκρηξη και συμμετοχή στην οργάνωση.

Στο Εφετείο: 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε δολοφονία, συμμετοχή σε ληστείες, έκρηξη και συμμετοχή στην οργάνωση.

Ηρακλής Κωστάρης

Πρωτόδικη απόφαση: 1 φορά ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, ληστεία και συμμετοχή στην οργάνωση.

Στο Εφετείο: 1 φορά ισόβια και 23 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, ληστεία και συμμετοχή στην οργάνωση.

Θωμάς Σερίφης

Πρωτόδικη απόφαση: 17 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη με ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Στο Εφετείο: 8 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε μια ληστεία, αθώος για όλες τις άλλες πράξεις με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Κώστας Τέλιος

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε δολοφονία, ληστεία, και έξρηξη με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Στο Εφετείο: 22 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε δολοφονία και ληστεία, με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Κώστας Καρατσώλης

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη.

Στο Εφετείο: 17 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη.

Διονύσης Γεωργιάδης

Πρωτόδικη απόφαση: 9 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη.

Στο Εφετείο: 8 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή στην οργάνωση, σε ληστεία και έκρηξη.

Πάτροκλος Τσελέντης

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε υποθέσεις δολοφονίας και ληστεία, με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Στο Εφετείο: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε υποθέσεις δολοφονίας και σε ληστεία με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Σωτήρης Κονδύλης

Πρωτόδικη απόφαση: 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε ληστεία και έκρηξη με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Στο Εφετείο: 11 χρόνια και 3 μήνες κάθειρξη για συμμετοχή σε υπόθεση ληστείας και έκρηξη με το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.

Νίκος Παπαναστασίου

Πρωτόδικη απόφαση: 8 χρόνια για συμμετοχή στην οργάνωση.

Στο Εφετείο: Παύει η ποινική του δίωξη λόγω παραγραφής.

Γιάννης Σερίφης

Πρωτόδικη απόφαση: Αθώος, αλλά ασκήθηκε έφεση από τον εισαγγελέα.

Στο Εφετείο: Αθώος

Αγγελική Σωτηροπούλου

Πρωτόδικη απόφαση: Αθώα, ασκήθηκε έφεση από τον εισαγγελέα.

Στο Εφετείο: Αθώα

Θεολόγος Ψαραδέλλης

Πρωτόδικη απόφαση: Αθώος

Ανέστης Παπαναστασίου

Πρωτόδικη απόφαση: Αθώος

(Πηγές: “Η αρχή και το τέλος της σημαντικότερης τρομοκρατικής οργάνωσης”, Τα Νέα, Το Βήμα, Ελευθεροτυπία, Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων)