Η Επανάσταση του 1821 με τη ματιά των νέων στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα

Αγωνιστές και αγωνίστριες της Eπανάστασης του 1821 σε ποπ αρτ, κυψέλες που συμβολίζουν τον ελληνισμό, ένα κέντημα με τα σημαντικότερα γεγονότα στην Ελλάδα σε κάθε ένα από τα 200 χρόνια από την επανάσταση μέχρι σήμερα και μια αντιγραφή έργου του Θεόδωρου Βρυζάκη, φτιαγμένη με αίμα, είναι μόνο μερικά από τα έργα που φιλοξενούνται στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα. Η έκθεση “Απηχήσεις της Επανάστασης του 1821 στην τέχνη του σήμερα” που εντάσσεται στις δράσεις της επιτροπής «Ελλάδα 2021» και απαρτίζεται από έργα φοιτητών και φοιτητριών του ΑΠΘ, μετά από σχετικό εικαστικό διαγωνισμό που προκηρύχθηκε σε συνεργασία του Μουσείου και του ΑΠΘ, εγκαινιάζεται το Σάββατο 5 Ιουνίου 2021 από τον πρύτανη του ΑΠΘ Νίκο Παπαϊωάννου και τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα(ΙΜΜΑ) Νικόλαο Κ. Μαργαρόπουλο.

«Η ιστορική ζωγραφική στην Ελλάδα κλήθηκε να υπερασπιστεί τον ιδεολογικό ρόλο που θα μπορούσε να διαμορφώσει την εθνική συνείδηση του νέου Ελληνικού Κράτους. Διακόσια χρόνια μετά και με την φρέσκια ματιά των νέων, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, παρουσιάζει την νέα διάσταση της έννοιας επανάσταση. Τι θα μπορούσε να σημαίνει για τον Έλληνα του 21ου αιώνα αυτό το μοναδικό γεγονός που συντάραξε στα τέλη του 19ου αι. τον Βαλκανικό, αλλά και γενικότερα τον Ευρωπαϊκό χώρο;», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Σταυρούλα Μαυρογένη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του ΠΑ.ΜΑΚ., διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης, η οποία επιμελήθηκε την έκθεση, μαζί με τη Φανή Τσατσάϊα, ιστορικό τέχνης και διευθύντρια του ΙΜΜΑ. «Οι καλλιτέχνες του “Σχολείου των Τεχνών”, που ιδρύθηκε το 1836, προέβαλαν τον ηρωισμό, των αγωνιστών του ΄21 ως μαρτυρία της αδιάλειπτης ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού. Οι καλλιτέχνες του 21ου αιώνα δημιουργούν τους νέους ήρωες, τους απλούς ανθρώπους της καθημερινότητας σε μια Ελλάδα μετά την οικονομική κρίση και την πανδημία», σημειώνει η κ. Μαυρογένη.

Έργα γλυπτά, ζωγραφικά, εγκαταστάσεις, βίντεο αρτ, κάποια που ακολουθούν τη ρεαλιστική ζωγραφική και άλλα εμπνευσμένα από τον κυβισμό, το φουτουρισμό, το συμβολισμό ή τον ιμπρεσιονισμό. Στα 48 έργα που εκτίθενται στην αίθουσα «Αλέξανδρος Χαΐτογλου» στον 1ο όροφο του Μουσείου, υπάρχουν όλες οι τάσεις, με πολλές ενδιαφέρουσες ιδέες. «Αυτό σημαίνει ότι τα νέα παιδιά όχι μόνο μπορούν να ξαναφτιάξουν αυτά που γνωρίζουν σαν εικόνα για το ’21, αλλά μπορούν να αναπλάσουν γεγονότα και ήρωες με διαφορετικούς και σύγχρονους τρόπους», σημειώνει η κ. Τσατσάïα και τονίζει ότι αυτή η νεανική ματιά θα έχει και μεγάλο ενδιαφέρον και για τα εκπαιδευτικά εργαστήρια που θα πραγματοποιηθούν στο μουσείο το καλοκαίρι.

Ανέλπιστα πολλές συμμετοχές στο διαγωνισμό

Στον εικαστικό διαγωνισμό που «έτρεξε» από τον Δεκέμβριο του 2020 μέχρι το Μάιο του 2021, μπορούσαν να πάρουν μέρος φοιτητές και φοιτήτριες, αλλά και απόφοιτοι/ες των τελευταίων ετών από όλες τις σχολές του ΑΠΘ και όχι μόνο της Σχολής Καλών Τεχνών, στο πλαίσιο της σταθερής εδώ και τρία χρόνια συνεργασίας του Μουσείου με το ΑΠΘ. «Θέλαμε συμμετοχές από νέα παιδιά, με φρέσκιες ιδέες και ματιά», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Τσατσάϊα.

Αντικείμενο του διαγωνισμού, σύμφωνα με το ΑΠΕ ΜΠΕ, ήταν η σύνθεση εικαστικού έργου εμπνευσμένου από την Επανάσταση του 1821, ενταγμένο στους εξής κύκλους: Έργα που συνέδεσαν το παρελθόν με το παρόν, έργα που αφορούσαν «Σκηνές του Αγώνα», έργα με θέμα τον «Θνήσκοντα ήρωα», αλλά και έργα που αναπαριστούσαν τα δεινά του πολέμου και κυρίως τα δεινά των αμάχων.

Ο στόχος ήταν οι νέοι να εμπνευστούν από τη θεματολογία του 1821, αλλά με ελευθερία να δημιουργήσουν ό,τι ήθελαν, με μόνο περιορισμό -λόγω χώρου- τις διαστάσεις. «Είχαμε ανέλπιστα πολλές συμμετοχές κάτι που μας εντυπωσίασε με το δεδομένο ότι η πρόσκληση συμμετοχής ήταν εν μέσω καραντίνας», σημειώνει η κ. Τσατσάϊα. Η κ. Μαυρογένη συμπληρώνει ότι «το μεγαλείο της ελληνικής κοινωνίας είναι η αναγέννησή της μετά από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της εποχής μας. Η καλλιτεχνική μνήμη ξαναστήνει το όραμα των αγώνων με ρεαλιστικό τρόπο και με βαθιά γνώση της έννοιας «Θυσία». Αυτό κάνει το καθένα από τα έργα της έκθεσης μοναδικό, επίκαιρο, άμεσο και με ύφος τελετουργικό και δυναμικό».

Η Μπουμπουλίνα με μάσκα και μια αντιγραφή Βρυζάκη από αίμα!

Από τις 48 δημιουργίες, η επιτροπή ξεχώρισε πέντε έργα. Τα τρία κερδίζουν βραβεία και χρηματικό ποσό και τα δύο έπαινο. Υπήρξαν έργα που ξάφνιασαν, όπως μια κατασκευή με κυψέλες, πάνω στις οποίες είναι τοποθετημένα τα λάβαρα της επανάστασης. Στο συνοδευτικό κείμενο -που έχουν τα περισσότερα από τα έργα- αναφέρεται ότι ο ελληνισμός μοιάζει με κυψέλες, όπου γεννιούνται και αναπτύσσονται ιδέες από μέρος σε μέρος. «Μας ξάφνιασε ευχάριστα και βρήκαμε πολύ αισιόδοξο ότι ένα νέο παιδί βλέπει τον ελληνισμό σαν μια κυψέλη, όπου αδιάκοπα εργαζόμαστε για τον ελληνισμό και τα ιδεώδη του», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Τσατσάϊα και προσθέτει ότι «αυτό που πέτυχε ο διαγωνισμός ήταν όχι μόνο να έχει καλά έργα, αλλά και έξυπνες ιδέες, που σημαίνει ότι κινητοποίησε τα παιδιά». Ακόμη και η αντιγραφή του έργου του Βρυζάκη «Η Ελλάς Ευγνωμονούσα» (1858), είναι κάτι παραπάνω από μια αντιγραφή. Το έργο είναι φτιαγμένο με το αίμα του καλλιτέχνη. «Ακόμη και κάτι που φαίνεται μια απλή αντιγραφή, έχει κάτι μοναδικό», εξηγεί η διευθύντρια του Μουσείου, η οποία στέκεται στη συνέχεια σ’ ένα έργο που ο/η καλλιτέχνης φόρεσε μάσκα στην Μπουμπουλίνα, δίνοντας και το στίγμα της εποχής.

Στην οργανωτική, κριτική επιτροπή, συμμετείχαν ο Βασίλης Γάκης, πρόεδρος ΔΣ του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, η Ιλιάνα Ζάρρα, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης ΑΠΘ, ο Δημήτρης Ζουρούδης, καθηγητής Ζωγραφικής, πρόεδρος του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, η Σταυρούλα Μαυρογένη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, ΠΑ.ΜΑΚ., γεν. γραμματέας του ΔΣ του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, η Αλκμήνη Πάκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια, πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ, o Νικόλαος Παπαγεωργίου, μέλος Ε.ΔΙ.Π. της Σχολής Καλών Τεχνών, ο Μιλτιάδης Παπανικολάου, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, ο Ιάκωβος Ποταμιάνος, καθηγητής του Τμήματος Θεάτρου, κοσμήτορας της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, ο Ανδρέας Τάκης, επίκουρος καθηγητής Τμήματος Νομικής, πρόεδρος ΔΣ Μητροπολιτικού Οργανισμού Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus) και Φανή Τσατσάϊα, ιστορικός τέχνης, διευθύντρια Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα.

Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 5 Ιουνίου σε κλειστό -λόγω των ιδιαίτερων υγειονομικών συνθηκών- κύκλο.

Διάρκεια έκθεσης: Έως τις 31 Αυγούστου. Είσοδος: 4 Euro. Διεύθυνση: Προξένου Κορομηλά 23