Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου: Πώς γίνεται η διάγνωση, πώς η αντιμετώπιση

Κυρία Τζουβαλά, τι είναι τα Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου (ΙΦΝΕ);

Τα Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του εντέρου (ΙΦΝΕ) είναι χρόνια νοσήματα και περιλαμβάνουν την νόσο Crohn και την Ελκώδη κολίτιδα. Μερικές φορές όμως όταν πρωτοεμφανίζεται η νόσος και ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία δεν έχουμε όλα τα στοιχεία για να κατατάξουμε με ασφάλεια τη νόσο και τότε την ονομάζουμε αταξινόμητη ΙΦΝΕ.

Πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση για την αποτροπή της εξέλιξης της νόσου και την επίτευξη μακροχρόνιας ύφεσης; Ποια είναι τα  πρώτα συμπτώματα που θα πρέπει να μας οδηγήσουν στον γιατρό;

Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική για την αποφυγή των επιπλοκών της νόσου όπως οι στενώσεις, τα αποστήματα και τα συρίγγια, αλλά και για την έγκαιρη θεραπευτική αντιμετώπιση και την επίτευξη μιας μακροχρόνιας ύφεσης. Ωστόσο τα συμπτώματα δεν είναι ειδικά για τη νόσο και εξαρτώνται από την ηλικία του ασθενή, την εντόπιση, τη συμπεριφορά και τη δραστηριότητα της νόσου. Τα συμπτώματα που συνήθως οδηγούν τους ασθενείς στο γιατρό είναι η διάρροια που επιμένει για εβδομάδες και ο πόνος στην κοιλιά, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με πυρετό, κακουχία, ανορεξία, απώλεια βάρους, καθώς και η παρουσία αίματος στις κενώσεις που είναι πιο χαρακτηριστική για την Ελκώδη κολίτιδα. Κάποιες φορές οι ασθενείς μπορεί να παραπονούνται για δυσκοιλιότητα αντί για διάρροια. Στα παιδιά η καθυστέρηση της ανάπτυξης είναι μια από τις εκδηλώσεις των νοσημάτων αυτών ακόμα και όταν δεν υπάρχει θορυβώδης συμπτωματολογία.

 

Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των ΙΦΝΕ;

Αν και δεν υπάρχει ακόμα οριστική θεραπεία, τα φάρμακα που διαθέτουμε σήμερα μπορούν να βάλουν τα χρόνια αυτά νοσήματα σε ύφεση, δηλαδή σε μια κατάσταση που δεν επηρεάζει την καθημερινότητα του ασθενούς. Τα φάρμακα που χορηγούνται εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες και η επιλογή γίνεται σε συνεργασία με τον ασθενή. Η σύγχρονη θεραπεία των ΙΦΝΕ περιλαμβάνει κυρίως τη χορήγηση ενέσιμων βιολογικών παραγόντων στη μέτρια προς σοβαρή νόσο, ενώ τελευταία έχουν αναπτυχθεί και ειδικά φάρμακα που χορηγούνται από το στόμα. Οι βιολογικοί παράγοντες που χορηγούνται τις τελευταίες δεκαετίες έχουν πραγματικά φέρει επανάσταση στη θεραπεία των ΙΦΝΕ και έχουν αλλάξει τη φυσική πορεία των νοσημάτων αυτών, δεδομένου ότι πολύ λιγότεροι ασθενείς πλέον χρειάζονται κορτιζόνη ή χειρουργούνται ή εμφανίζουν επιπλοκές.

Μπορούν τα φάρμακα να βελτιώσουν την ποιότητας ζωής των ασθενών;

Η σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση των ΙΦΝΕ φαίνεται ότι βελτιώνει όχι μόνο τα συμπτώματα αλλά και την ποιότητα ζωής των ασθενών μας που είναι ένας από τους σημαντικούς στόχους της θεραπείας. Σημασία έχει ο ασθενής να λαμβάνει την αγωγή του και να παρακολουθείται τακτικά από τον θεράποντα ιατρό προκειμένου να προλάβει το ενδεχόμενο η νόσος να υποτροπιάσει ή να εμφανίσει επιπλοκές.

Πώς επηρεάζει η διατροφή την ΙΦΝΕ; Υπάρχουν συγκεκριμένες τροφές που θα πρέπει να αποφεύγονται ή να προτιμώνται;

Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη υγεία και προβληματίζει τους ασθενείς με Ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (ΙΦΝΕ). Σήμερα, εάν δεν υπάρχει κάποιος ειδικός λόγος (όπως πχ όταν υπάρχουν στενώσεις) προτείνεται η μεσογειακή διατροφή που είναι πλούσια σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, μονοακόρεστα λίπη, σύνθετους υδατάνθρακες, άπαχες πρωτεΐνες και χαμηλή περιεκτικότητα σε υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, πρόσθετη ζάχαρη και αλάτι. Ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις ιδιαίτερα της ν. Crohn και στον παιδιατρικό πληθυσμό υπάρχουν ειδικές δίαιτες που σε συνεργασία με τους εξειδικευμένους διαιτολόγους μπορούν να βοηθήσουν στη βέλτιστη διαχείριση της νόσου.

Ποια είναι η επίδραση της κατανάλωσης αλκοόλ και του καπνίσματος στους ασθενείς με ΙΦΝΕ;

Η κοινωνική κατανάλωση αλκοόλ δεν επιβαρύνει τις ΙΦΝΕ. Αντίθετα το κάπνισμα επιβαρύνει σημαντικά τους ασθενείς με ν.Crohn και συστήνεται η διακοπή του. Στην ελκώδη κολίτιδα έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένοι ασθενείς που διακόπτουν το κάπνισμα μπορεί να εμφανίσουν ελκώδη κολίτιδα, ωστόσο δεν συστήνεται η επανέναρξη του καπνίσματος.

Πώς μπορούν οι ασθενείς με ΙΦΝΕ να διαχειριστούν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις τους, ειδικά σε περιόδους έξαρσης ή δυσφορίας;

Οι ΙΦΝΕ όπως και σχεδόν όλα τα χρόνια νοσήματα επηρεάζουν τον ψυχισμό των ασθενών ειδικά σε περιόδους έξαρσης ή δυσφορίας ή όταν το νόσημα παρουσιάζεται στη νεαρή ηλικία. Η ενημέρωση από έγκυρες πηγές πληροφοριών, η διασύνδεση με ειδικούς και η υποστηρικτική καθοδήγηση από τον θεράποντα ιατρό βοηθάει στην διαχείριση των δυσχερειών που μπορεί να προκύψουν. Σαν ιατρική κοινότητα κατανοούμε τους προβληματισμούς αυτούς και η Ελληνική Ομάδα Μελέτης των Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νοσημάτων (ΕΟΜΙΦΝΕ) σε συνεργασία με το σύλλογο ασθενών και τους τοπικούς συλλόγους προσπαθεί με συχνές εκδηλώσεις προς τους ασθενείς σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας να ενημερώνει και να απαντάει στα ερωτήματα που απασχολούν τους ασθενείς μας.

Οι ασθενείς με ΙΦΝΕ μπορούν να αποκτήσουν οικογένεια;

Γενικά οι ασθενείς με ΙΦΝΕ κάνουν λιγότερα παιδιά κυρίως από φόβο. Ωστόσο πρέπει να εκλείψουν οι προκαταλήψεις διότι οι ασθενείς με ΙΦΝΕ μπορούν να αποκτήσουν οικογένεια με ασφάλεια αρκεί η νόσος της μέλλουσας μητέρας να βρίσκεται σε ύφεση κατά τη σύλληψη. Τα περισσότερα φάρμακα είναι ασφαλή κατά την κύηση ακόμα και στο πρώτο τρίμηνο και εάν υπάρχει ανάγκη διακόπτονται μόνο κατόπιν συνεννόησης του γαστρεντερολόγου με το γυναικολόγο.

Πότε χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για τα ΙΦΝΕ;

Η χειρουργική αντιμετώπιση των ΙΦΝΕ αποτελεί μια πολύτιμη θεραπευτική παρέμβαση, που είναι αναγκαία στις περιπτώσεις επιπλοκών της νόσου, αλλά μπορεί να εφαρμοστεί ακόμα και  πρώιμα στην πορεία της ν. Crohn, εξασφαλίζοντας μεγάλα χρονικά διαστήματα ύφεσης.

Υπάρχουν ομάδες ενημέρωσης και υποστήριξης για άτομα με ΙΦΝΕ;

Σε αρκετά Δημόσια Νοσοκομεία λειτουργούν Ειδικά Ιατρεία ΙΦΝΕ που παρακολουθούν τους ασθενείς αυτούς. Τα ραντεβού κλείνονται μέσω του 1535 ή στο 1535.gr. Κεντρικό ρόλο στην ενημέρωση έχει και ο σύλλογος ασθενών με ΙΦΝΕ, αλλά και η ΕΟΜΙΦΝΕ, στις ιστοσελίδες των οποίων οι ασθενείς μπορούν να βρουν χρήσιμες πληροφορίες. Υπάρχει ωστόσο η ανάγκη να δημιουργηθούν κέντρα αναφοράς όπου οι ασθενείς θα υποστηρίζονται όχι μόνο από ιατρούς αλλά και από διαιτολόγους, ψυχολόγους και χειρουργούς.

Η συνέντευξη πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη της Johnson & Johnson Innovative Medicine Ελλάδος, στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης για τα Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου.