Ιούδας Ισκαριώτης: Τα τρία αναπάντητα ερωτήματα για το φιλί της προδοσίας

Ο Ιούδας ο Ισκαριώτης είναι το πιο αμφιλεγόμενο πρόσωπο της Καινής Διαθήκης. Ο άνθρωπος που πρόδωσε τον Ιησού Χριστό για 30 αργύρια και ύστερα, κυνηγημένος από τύψεις, αυτοκτόνησε. Στην Καινή Διαθήκη δεν υπάρχουν πληροφορίες για την καταγωγή του, ούτε και για την οικογένειά του. Επίσης δεν υπάρχει η παραμικρή νύξη για τον τρόπο εκλογής του στην ομάδα των 12 μαθητών πέρα από μια φράση του Ιησού: “Εγώ γνωρίζω ποιους διάλεξα για μαθητές μου”, (Ιωάννης, 13).

Όπως καταγράφει το Logomnimon.wordpress.com, ένας διάλογος μεταξύ Ιησού και Ιούδα μας δίνει ένα μικρό ίχνος του χαρακτήρα του. Την ώρα που η Μαρία, η αδελφή του Λαζάρου (Ιωάννης, 12), πλένει με ακριβό μύρο τα πόδια του Χριστού, ο Ιούδας εκφράζει την αντίθεσή του λέγοντας πως αν πουλούσαν το πανάκριβο αυτό μύρο θα έβγαζαν τουλάχιστον 300 δηνάρια, τα οποία θα μπορούσαν να τα μοιράσουν στους φτωχούς. Ο Ιησούς του απαντάει πως για τους φτωχούς θα έχουν τη δυνατότητα να φροντίζουν για πάντα, για τον ίδιο όμως όχι.

Ο Ιωάννης δεν αρκείται στην αναφορά του γεγονότος, εκφράζει παράλληλα την άποψη πως ο Ιούδας είπε ό,τι είπε όχι γιατί νοιαζόταν για τους φτωχούς αλλά γιατί ήθελε να κλέψει τα χρήματα. Μάλλον ο Ιωάννης έγραψε ένα τόσο σκληρό σχόλιο επηρεασμένος από την μετέπειτα πράξη του Ιούδα, αν όμως απομονώσουμε το γεγονός, ίσως τα λόγια του Ιούδα να οφείλονται σε υπερβάλλοντα ζήλο. Βρισκόμενος τόσον καιρό δίπλα στον Ιησού και βλέποντας το ενδιαφέρον του για τους φτωχούς τι πιο φυσικό από το να εκφράσει αυτή τη γνώμη. Άλλωστε ο Ιούδας, κατά πάσα πιθανότητα, δεν είχε δείξει μέχρι τότε σημάδια απληστίας ή κακού χαρακτήρα. Γι’ αυτό ο Ιωάννης αναγκάζεται να πει -όπως και ο Λουκάς- πως ο διάβολος έβαλε στον Ιούδα την ιδέα της προδοσίας.

Μια που φτάσαμε στην προδοσία ας θυμηθούμε τι έγινε στον Μυστικό Δείπνο (Ιωάννης, 13), την ώρα που ο Ιησούς είπε στους μαθητές του: ”ένας από σας θα με προδώσει”. Οι μαθητές τα έχασαν, άρχισαν να κοιτάζουν με υποψίες ο ένας τον άλλο, ο Ιωάννης τότε τον ρώτησε “ποιος, είναι, Κύριε, αυτός που θα σε προδώσει;” και ο Ιησούς απάντησε: “είναι αυτός που θα του δώσω το ψωμί”. Μόλις το έδωσε στον Ιούδα, του είπε: “ό,τι είναι να κάνεις, κάντο γρήγορα.” Όμως κανείς μαθητής δεν κατάλαβε τίποτα! Όπως γράφει ο Ιωάννης, ο Ιούδας ήταν ο ταμίας της ομάδας και όλοι νόμισαν πως ο Ιησούς του έλεγε να αγοράσει γρήγορα ό,τι ήταν απαραίτητο για τη γιορτή του Πάσχα ή να δώσει κάτι στους φτωχούς. Άρα ο Ιούδας δεν είχε δείξει μέχρι τότε καμία κακή διαγωγή. Να γιατί κανείς δεν τον υποπτεύθηκε. Και να γιατί ο Ιωάννης γράφει πως μπήκε ο διάβολος μέσα του. Προφανώς δεν μπορούσε να εξηγήσει με άλλο τρόπο την ενέργεια του Ιούδα. Άλλωστε το να κρατάει κάποιος το ταμείο προϋποθέτει ακεραιότητα χαρακτήρα. Δε θα μπορούσε να το έχει ο οποιοσδήποτε.

Φτάνουμε έτσι στα αίτια της προδοσίας. Όπως είπαμε ο Ιωάννης θεωρεί πως ο διάβολος επηρέασε τον Ιούδα. Το ίδιο και ο Λουκάς ενώ ο Ματθαίος και ο Μάρκος γράφουν πως ο Ιούδας έκανε ό,τι έκανε αποκλειστικά για τα 30 αργύρια.

Έχουν διατυπωθεί βέβαια και άλλες θεωρίες. Η πιο λογικοφανής υποστηρίζει πως ο Ιούδας περίμενε από τον Ιησού να ελευθερώσει τους Εβραίους από τη ρωμαϊκή κατοχή και μόλις συνειδητοποίησε πως ο Ιησούς δεν είχε στο μυαλό του να δημιουργήσει εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα απογοητεύτηκε και τον πρόδωσε. Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν πως ο Ιούδας προσπάθησε να αναγκάσει τον Ιησού να επιδείξει τις δυνάμεις του, υπάρχει ακόμα η θεωρία πως ο Ιούδας ήταν μέρος ενός ευρύτερου θεϊκού σχεδίου, όλα αυτά όμως παραμένουν θεωρίες. Τα μόνα κίνητρα που αναφέρονται ρητά από τους Ευαγγελιστές είναι η φιλαργυρία και η επίδραση του σατανά.

Γιατί δόθηκε το φιλί του Ιούδα και ποιο σκοπό εξυπηρετούσε; 

Ας θυμηθούμε τα γεγονότα όπως τα περιγράφουν οι Ευαγγελιστές:

Ο Ιησούς προσεύχεται στον κήπο της Γεθσημανή, το βράδυ μετά τον Μυστικό Δείπνο. Λίγο παραπέρα τον περιμένουν ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης. Οι υπόλοιποι μαθητές έχουν πάει για ύπνο.

Ξαφνικά ακούγεται φασαρία. Έρχεται ο Ιούδας ακολουθούμενος από όχλο πολύ. Ρωμαίοι στρατιώτες και άνθρωποι των αρχιερέων κρατάνε φανούς, ξίφη και ξύλα. Ο Ιούδας πλησιάζει τον Ιησού, του λέει: “Χαίρε Ραββί” και τον φιλάει! Αυτό ήταν. Η προδοσία έχει συντελεστεί. Ο Ιούδας μόλις διέπραξε την πιο ανίερη πράξη των αιώνων. Το όνομά του έχει πλέον συνδεθεί με τη χειρότερη προδοσία που έγινε ποτέ.

Η ιστορία όμως δεν τελειώνει εδώ. Ο Ιησούς απαντάει στον Ιούδα: “Με φίλημα ήρθες να προδώσεις τον Υιό του Ανθρώπου;” (Λουκάς, 22). Την ίδια στιγμή οι στρατιώτες συλλαμβάνουν τον Ιησού και του δένουν τα χέρια. Ο Πέτρος αντιδράει. Βγάζει ένα μαχαίρι και κόβει το αυτί ενός δούλου του αρχιερέα που συνόδευε τους στρατιώτες. Ο Ιησούς τον επιπλήττει και, αφού του λέει “μάχαιραν έδωκας, μάχαιραν θα λάβεις”, τον κάνει να βάλει το μαχαίρι στη θήκη του. Ύστερα ρωτάει τους ανθρώπους που ήρθαν να τον συλλάβουν: “Γιατί ήρθατε με μαχαίρια και ξύλα να με συλλάβετε; Κάθε μέρα καθόμουν κοντά σας και δίδασκα στο ιερό. Γιατί δε με πιάσατε τότε;”

Εδώ τελειώνει η ιστορία της σύλληψης του Ιησού, ακολούθως θα οδηγηθεί στον Άννα και στον Καϊάφα κι από εκεί στον Πόντιο Πιλάτο με τη γνωστή συνέχεια.

Οι τρεις απορίες για τη σύλληψη του Ιησού

α) Γιατί οι Ρωμαίοι χρειάζονταν τον Ιούδα να τους υποδείξει τον Ιησού,αφού ήταν ένα γνωστό πρόσωπο από τις διδασκαλίες του;

Ίσως δεν ήταν και τόσο γνωστός ο Ιησούς, ειδικά στους Ρωμαίους στρατιώτες που σίγουρα θα έδειχναν μεγάλη αδιαφορία για τις ομιλίες του. Άλλωστε μην ξεχνάμε πως η σύλληψη έγινε το βράδυ. Έπρεπε να βρεθεί κάποιος που γνώριζε τον Ιησού και τα μέρη που σύχναζε, ο οποίος θα τους οδηγούσε σύντομα στον Κήπο της Γεθσημανή κι εκεί ανάμεσα στους πολλούς μαθητές του, θα υποδείκνυε το πρόσωπο που έψαχναν οι διώκτες του. Όλα έπρεπε να γίνουν γρήγορα και ήσυχα, ώστε να προκληθούν οι μικρότερες δυνατές αντιδράσεις. Μια σύλληψη του Ιησού μέρα μεσημέρι, εν μέσω υποστηρικτών και θαυμαστών του, σίγουρα θα ήταν μια ριψοκίνδυνη ενέργεια.

β) Γιατί ο Ιησούς επέλεξε τον Ιούδα ως μαθητή του, αφού γνώριζε πως κάποια στιγμή θα τον προδώσει;

Σ’ αυτό το ερώτημα υπάρχουν διάφορες απαντήσεις, όλες -όπως αυτή εδώ– επικεντρώνονται στο θέμα της “ελεύθερης βούλησης” που αποτελεί θεμέλιο της χριστιανικής πίστης. Με απλά λόγια ο Ιούδας αφέθηκε ελεύθερος να επιλέξει αν θα προδώσει ή όχι, δεν είχε καμία διάθεση ο Ιησούς να τον επηρεάσει ούτε να τον απαλλάξει από τα καθήκοντά του. Το ίδιο ελεύθεροι αφέθηκαν οι άνθρωποι που τον συνέλαβαν, που τον δίκασαν ή που έπαιξαν στα ζάρια το χιτώνα του. Σεβαστή άποψη, αλλά έχει ένα αδύνατο σημείο. Ο Ιούδας υπήρξε επιλογή του Ιησού, τον διάλεξε ο ίδιος, δε βρέθηκε τυχαία στο δρόμο του, όπως ο Άννας, ο Καϊάφας ή ο Πόντιος Πιλάτος. Κι όχι μόνο αυτό, κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου ο Ιησούς δηλώνει: “Εγώ ξέρω ποιους διάλεξα για μαθητές μου” (Ιωάννης, 13, 18). Για ποιο λόγο λοιπόν τον διάλεξε για μαθητή του; Αφού σίγουρα γνώριζε τι θα έκανε αργότερα; Μήπως τελικά ο Ιούδας αποτέλεσε -άθελά του- μέρος ενός θεϊκού σχεδίου;

γ) Γιατί ο Πέτρος επιτέθηκε στο δούλο του αρχιερέα και όχι στον ίδιο τον Ιούδα;

Αν ξαναδούμε την αφήγηση απ’ την αστυνομική της πλευρά θα διαπιστώσουμε μια σημαντική λεπτομέρεια: ο Πέτρος ενώ έβγαλε μαχαίρι δεν το έστρεψε εναντίον του Ιούδα αλλά το χρησιμοποίησε για να κόψει το αυτί του δούλου του αρχιερέα. Γιατί το έκανε αυτό; Μήπως φοβήθηκε βλέποντας τον Ιούδα να βρίσκεται εν μέσω στρατιωτών, ή -πιο πιθανό- δεν αντιλήφθηκε το ρόλο του Ιούδα; Μη ξεχνάμε πως βρισκόταν μακριά, μαζί με τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη. Ξαφνικά ακούει βήματα και φωνές, τρέχει και βλέπει να έχουν συλλάβει τον Ιησού. Βγάζει μαχαίρι και ορμάει να σώσει το δάσκαλό του. Κάποια στιγμή βλέπει τον Ιούδα αλλά δεν περνάει απ’ το μυαλό του πως βρίσκεται εκεί για να τον προδώσει. Η αντίδραση του Πέτρου είναι μια ακόμα ένδειξη πως ο Ιούδας δεν είχε δώσει μέχρι τότε δείγματα κακού χαρακτήρα, γι’ αυτό και κανείς δεν τον είχε υποψιαστεί πως ήθελε να προδώσει.