Το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ

Την περίοδο της Κατοχής δημιουργήθηκαν αρκετές ελληνικές εθνικοσοσιαλιστικές οργανώσεις, που συνεργάστηκαν στενά με τους κατακτητές. Μια από αυτές ήταν η Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση (ΕΣΠΟ). Η ΕΣΠΟ συμμετείχε στην προσπάθεια του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Αμύνης να συγκροτήσει ελληνικό στρατιωτικό σώμα που θα πολεμούσε στο πλευρό των γερμανικών δυνάμεων κατά της Σοβιετικής Ένωσης στο ανατολικό μέτωπο.

Παράλληλα, μοιράζοντας συσσίτιο στα γραφεία της κατά τη διάρκεια του φονικού λιμού, η ΕΣΠΟ προσέλκυε άτομα με στόχο την αποστολή τους προς εργασία στη Γερμανία, σε συνεννόηση με το ελληνικό υπουργείο Εργασίας. Η οργάνωση στελεχώθηκε από προπολεμικούς Έλληνες φασίστες και ναζιστές και από νέους που λίγο πριν την Κατοχή ανήκαν στην Εθνική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΟΝ). Η ΕΟΝ είχε ιδρυθεί το 1936 από τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά στα πρότυπα της ναζιστικής νεολαίας του Αδόλφου Χίτλερ. Η έδρα της ΕΣΠΟ βρίσκονταν σε κτίριο στη συμβολή των οδών Γλάδστωνος και Πατησίων.

Λόγω της προδοτικής της δράσης, η ΕΣΠΟ μπήκε στο στόχαστρο της ελληνικής αντίστασης. Η Ιουλία Μπίμπα και ο Αντώνης Μυτιληναίος ανήκαν στην αντιστασιακή οργάνωση ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων). Το πρωί της 20ης Σεπτεμβρίου 1942, ξεκίνησαν από το Κουκάκι κατευθυνόμενοι προς την οδό Πατησίων. Η Μπίμπα κρατούσε μια τσάντα με λαχανικά, κάτω από τα οποία είχε κρυμμένο δυναμίτη βάρους 12 κιλών. Ο Μυτιληναίος την ακολουθούσε λίγα μέτρα πιο πίσω. Μέσα στο σακάκι του είχε ένα περίστροφο. Σε περίπτωση που η Μπίμπα γινόταν αντιληπτή από τις γερμανικές, τις ιταλικές ή τις ελληνικές αρχές, έπρεπε να επέμβει για να τη σώσει. Στόχος τους ήταν να μεταφέρουν τη βόμβα μέχρι το κτίριο της ΕΣΠΟ και να την παραδώσουν σε συναγωνιστές τους. Την ίδια ώρα έφυγε από το σπίτι του, στη οδό Μιχαήλ Βόδα 137 στην πλατεία Αμερικής, ο αρχηγός της ΠΕΑΝ, Κώστας Περρίκος.

Ο Περρίκος ήταν αξιωματικός της πολεμικής αεροπορίας, που είχε αποστρατευτεί λόγω της συμμετοχής του στο αποτυχημένο βενιζελικό πραξικόπημα του 1935. Ο Περρίκος, αφού πέρασε μπροστά από το κτίριο της ΕΣΠΟ, κατευθύνθηκε προς το ζαχαροπλαστείο «Αστόρια», διαγώνια απέναντι. Έχοντας καλή οπτική επαφή με το κτίριο και κάνοντας ότι πίνει αμέριμνος τον καφέ του, ο Περρίκος συντόνιζε την επιχείρηση.

Γύρω από το κτίριο της ΕΣΠΟ, είχαν λάβει θέση ένοπλοι της ΠΕΑΝ. Όταν όλα ήταν έτοιμα, η Μπίμπα παρέδωσε την τσάντα με τον δυναμίτη στον Μυτιληναίο και τον Σπύρο Γαλάτη. Αυτοί μπήκαν στο κτίριο, τοποθέτησαν τη τσάντα στον ημιώροφο, άναψαν το φυτίλι και απομακρύνθηκαν. Μετά από 10 λεπτά ακούστηκε μια εκκωφαντική έκρηξη. Η ανατίναξη προκάλεσε πυρκαγιά και τελικά την κατάρρευση μεγάλου μέρους του κτιρίου. Ο αρχηγός της ΕΣΠΟ Σπύρος Στεροδήμος υπέκυψε στα τραύματά του λίγες ημέρες μετά, ενώ η οργάνωσή του ουσιαστικά διαλύθηκε μετά από αυτό το χτύπημα. Ένα τόσο εντυπωσιακό χτύπημα στο κέντρο της Αθήνας, μέρα μεσημέρι, προβλημάτισε τους κατακτητές. Η ανατίναξη της ΕΣΠΟ, έδειχνε τις επιχειρησιακές δυνατότητες που είχε η ελληνική αντίσταση. Κυρίως όμως έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα. Όσοι συνεργάζονταν με τον κατακτητή θα πλήρωναν με την ίδια τους τη ζωή για την προδοτική τους δράση.

Η ΠΕΑΝ πλήρωσε βαρύ τίμημα για το σαμποτάζ. Στις 11 Νοεμβρίου 1942, ύστερα από προδοσία του χωροφύλακα Πολύκαρπου Νταλιάνη, οι Γερμανοί συνέλαβαν σ’ ένα σπίτι στην Καλλιθέα την ηγετική της ομάδα. Στις 31 Δεκεμβρίου 1942, τα μέλη της ΠΕΑΝ δικάστηκαν από το γερμανικό στρατοδικείο. Έξι καταδικάστηκαν σε θάνατο. Στις 7 Ιανουαρίου 1943 εκτελέστηκαν στο Τρίτο Νεκροταφείο Αθηνών, οι Αθανάσιος Σκούρας, Ιωάννης Κατεβάτης, Δημήτρης Λόης και Διονύσης Παπαδόπουλος. Ένα μήνα μετά, ήρθε η σειρά του αρχηγού της ΠΕΑΝ. Ο Κώστας Περρίκος εκτελέστηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1943 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Η Ιουλία Μπίμπα καταδικάστηκε σε θάνατο δια αποκεφαλισμού. Επειδή δεν υπήρχε δήμιος στην Ελλάδα, η Μπίμπα μεταφέρθηκε στη Βιέννη, όπου και αποκεφαλίστηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1943.

_{Photo Credits: Μουσείο ΠΕΑΝ Καλλιθέα}