“Λέλας Καραγιάννη”: Η παλαιότερη κατάληψη της χώρας

Μετά από 25 χρόνια κατάληψης, οι αστυνομικές δυνάμεις για πρώτη φορά μπήκαν την Τρίτη 15 Ιανουαρίου στην κατάληψη της “Λέλας Καραγιάννη”.

Η συγκεκριμένη κατάληψη θεωρείται και η παλαιότερη της χώρας. Στις 15 Απριλίου του 1988, μια ομάδα φοιτητών αποφάσισε να κατοικήσει στο μέχρι τότε εγκαταλελειμμένο κτίριο ιδιοκτησίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και του υπουργείου Παιδείας.

Το κτίριο βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Λέλας Καραγιάννη και Δροσοπούλου στην Κυψέλη και ήταν εγκαταλελειμμένο από το 1960 μέχρι το 1988. Από τότε μέχρι την επέμβαση της αστυνομίας στα πλαίσια των γενικότερων επιχειρήσεων που λαμβάνουν χώρα τις τελευταίες ημέρες, το “άβατο” της κατάληψης δεν είχε “σπάσει” ποτέ.

Σε πολύ κοντινή απόσταση, στην οδό Λέλας Καραγιάννη 1 και Σταυροπούλου βρίσκεται το ιστορικό σπίτι της αγωνίστριας της Εθνικής Αντίστασης Λέλας Καραγιάννη, το όνομα της οποίας πήρε ο δρόμος.

Ποια ήταν η Λέλα Καραγιάννη

Η Λέλα Καραγιάννη, αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης, αρχηγός της αντιναζιστικής οργάνωσης “Μπουμπουλίνα”, έπεσε στα χέρια της Γκεστάπο τον Ιούλιο του ’44. Μαζί της πιάστηκαν από τους Γερμανούς και τα πέντε από τα επτά παιδιά της. Τα μεγαλύτερα ήταν μαζί της στην οργάνωση, όπως και ο φαρμακοποιός σύζυγος της Νικόλαος.

Όπως αναφέρει σχετικό αφιέρωμα της εφημερίδας “Το Βήμα”, η οργάνωση στην αρχή της δράσης της αποτελούνταν “απ’ τα μέλη της οικογένειάς μας και μερικούς φίλους μας πατριώτες”. Τα παραπάνω αφηγείται ο γιος της Λέλας Καραγιάννη Βύρων, σε ένα άρθρο του το 2001 για την προσφορά της μητέρας του.

Όπως λέει, τον πρώτο καιρό, πηγαίνοντας “ψαχουλευτά”, μην έχοντας συγκεκριμένα σχέδια, “ασχολήθηκε με την περίθαλψη και φυγάδευση των συμμάχων μας, με αυτούς που δεν τα κατάφεραν να φύγουν μαζί με το εκστρατευτικό σώμα και είχαν εγκλωβισθεί στην Ελλάδα”.

Μετά η Λέλα Καραγιάννη “βρήκε μονοπάτια, που οδηγούσαν στην κατασκοπεία και στις δολιοφθορές. Βρήκε τον τρόπο να κατασκοπεύει τις κυριότερες υπηρεσίες του εχθρού. Οργάνωσε πιο καλά τα σχέδιά της, και χρειαζόταν ικανά στελέχη για να την βοηθήσουν. Μάζεψε γύρω της και άλλους ένθερμους πατριώτες. Έτσι η ομάδα της εμπλουτίσθηκε με πολλά δυναμικά στελέχη”, θυμάται ο Βύρων Καραγιάννης στο κείμενό του.

Μετά τη σύλληψή της από την Γκεστάπο η Λέλα Καραγιάννη βασανίστηκε άγρια στα μπουντρούμια των Ες-Ες στην οδό Μέρλιν, χωρίς ποτέ να υποκύψει και να μιλήσει, μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου και τελικά εκτελέστηκε από τους κατακτητές, μαζί με άλλους 27 αγωνιστές της Αντίστασης, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944 στο Αλσος Χαϊδαρίου, λίγο πριν από την απελευθέρωση.

Το σπίτι της, η διώροφη μονοκατοικία στη συμβολή των οδών Λέλας Καραγιάννη αριθ. 1 και Σταυροπούλου, κοντά στην Πλατεία Αμερικής, που ήταν ταυτοχρόνως και το αρχηγείο της οργάνωσης που έστησε, ανήκει σήμερα στο Δήμο Αθηναίων. Χρονολογείται από το 1923 και το 1995 κηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Βρίσκεται λίγα τετράγωνα πιο κάτω από το άλλο εμβληματικό – για άλλους λόγους – κτίριο της περιοχής, το κληροδότημα στον αριθμό 37, όπου από το 1988 λειτουργεί η κατάληψη “ΛΚ 37”, η οποία πήρε το όνομά της από την οδό και τον αριθμό, όπου βρισκόταν.

Το ιστορικό κτίριο της κατάληψης

Στο κτίριο της παλαιότερης κατάληψης της χώρας, έζησε μέχρι το 1960 η Κεφαλλονίτισσα Μαρία Μεταξάτου. Με απόφαση της ίδιας της ιδιοκτήτριας, κληροδοτήθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και τη Σχολή Καλών Τεχνών.

Τελευταία επιθυμία της ήταν να χρησιμοποιηθεί για τη στέγαση άπορων φοιτητών από τα νησιά του Ιονίου, κυρίως “των εκ Κεφαλληνίας”, με τον όρο να μείνει αναπαλλοτρίωτο.

Το αρχικό πλάνο ήταν το κτίριο που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο, να γίνει φοιτητική εστία. Ωστόσο από το 1968 και μετά, ουδείς προχώρησε στην υλοποίηση του σχεδίου. Το κτίριο παρέμεινε στο έλεος της τύχης του, μέχρι το 1988 όταν και μια ομάδα φοιτητών αποφάσισε να το κατοικήσει.

“Οι καταλήψεις κατά κύριο λόγο γίνονται σε παλαιά και εγκαταλελειμμένα κτίρια που απαιτούν μεγάλη και διαρκή προσπάθεια για να ξαναγίνουν κατοικήσιμα και να συντηρηθούν.

Το κτίριο της Λέλας Καραγιάννη, που είναι η παλιότερη κατάληψη στον ελλαδικό χώρο κι από τις παλιότερες στην Ευρώπη, ήταν εγκαταλελειμμένο στη φθορά και την καταστροφή από το 1960 μέχρι το 1988.

Από τότε και για 24 χρόνια το κατειλημμένο κτίριο χρησιμοποιείται αδιάλειπτα ως χώρος αυτοστέγασης και ως χώρος ενός πλήθους αυτοοργανωμένων πολιτικοκοινωνικών εκδηλώσεων, απαιτώντας πολύ χρόνο, συλλογική εργασία, κόπο και έξοδα για τη φροντίδα και τη συντήρησή του.

Αυτή η συνεχής φροντίδα και η απαιτητική συντήρηση του κτιρίου της κατάληψης δεν θα ήταν δυνατές για δύο δεκαετίες και πλέον χωρίς τη πολύμορφη βοήθεια και συνεισφορά πολλών φίλων και συντρόφων”, αναφέρεται μεταξύ άλλων σε κείμενο που δημοσιεύθηκε στο site της κατάληψης, squathost.com/lelas_k.

Σημειώνεται, ότι όταν έγινε η κατάληψη του κτιρίου, σε αυτό ζούσε μόνο η οικονόμος κ. Σοφία Ζαφειροπούλου που προσπαθούσε να το συντηρήσει με τα δικά της μέσα.

Η ίδια, όπως αναφέρουν οι εφημερίδες της εποχής, υποδέχθηκε τους φοιτητές φιλικά. Μέσα στο κτίριο, κατά την επέμβαση της αστυνομίας, δεν εντοπίστηκε κάτι επιλήψιμο, κάτι που οδήγησε και στην απελευθέρωση όλων των προσαχθέντων και στην ανακατάληψη του χώρου.

Πηγή φωτογραφίας: Καλειδοσκόπιο