Ο Κιμ δεν έχει κουμπί να πατήσει. Ούτε ο Τραμπ

Aνήμερα της Πρωτοχρονιάς, ο Kim Jong Un εμφανίστηκε στις οθόνες των πολιτών της Βορείου Κορέας, μέσω του κρατικού τηλεοπτικού καναλιού, για να απευθύνει το καθιερωμένο μήνυμα με ευχές.

Παρεμπιπτόντως, ενημέρωσε και ότι “ολόκληρη η ηπειρωτική χώρα των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι μέσα στο πεδίο των πυρηνικών μας όπλων και το πυρηνικό κουμπί είναι πάντα πάνω στο τραπέζι του γραφείου μου. Θα έπρεπε να είναι ενημερωμένοι με ακρίβεια ότι αυτό δεν είναι απειλή, αλλά πραγματικότητα”. Συνεχίζοντας, είπε και ότι επιθυμία του είναι να βρεθεί ειρηνική επίλυση των προβλημάτων με το Νότιο Κορέα και αυτό ήταν το ευχάριστο διάλειμμα από την επιθετική γλώσσα που χρησιμοποίησε, όπως απειλούσε την Αμερική.

Η απάντηση του Donald Trump ήλθε μια ημέρα μετά (ανήμερα τσακωνόταν με το Πακιστάν), μέσω tweet.

Ο Πλανητάρχης έγραψε ότι “o ηγέτης της Βορείου Κορέας, Kim Jong Un επισήμανε πως το πυρηνικό κουμπί είναι πάνω στο γραφείο του. Μπορεί κάποιος από το μικρό και εξαντλημένο από την πείνα καθεστώς του να τον ενημερώσει ότι έχω και εγώ πυρηνικό κουμπί, αλλά είναι πολύ μεγαλύτερο, πιο ισχυρό από το δικό του και πως το δικό μου κουμπί λειτουργεί”.

Aυτό το τιτίβισμα “αγαπήθηκε” από 456.000 ανθρώπους που ακολουθούν το λογαριασμό του Trump, ενώ διαμοιράστηκε 180.000 φορές. Είχε και 152.000 σχόλια, που δεν ήταν όλα αγάπης -τουναντίον ζητούσαν από τον ηγέτη των ΗΠΑ να μην παίξει αυτό το παιχνίδι.

Υπήρξαν και πολλοί που έκαναν δικά τους posts ή memes, στα οποία κάθε άλλο παρά αποθέωναν τον Πλανητάρχη.

Κάποιοι ζήτησαν από το Twitter να τιμωρήσει το λογαριασμό του Donald Trump, διότι άφηνε υπονοούμενα για πυρηνικό πόλεμο και εν πάση περιπτώσει, για μία ακόμη φορά ο πρόεδρος των ΗΠΑ κατάφερε να συγκεντρώσει την προσοχή πάνω του, για τον πλέον λάθος λόγο. Πάμε όμως, τώρα να διαλύσουμε ένα μύθο και μαζί τη μέτρηση μεγέθους των κουμπιών που έχουν Trump και Un.

Να ξεκινήσουμε από τα βασικά: δεν υπάρχει κόκκινο κουμπί

Η εικόνα ηγέτη με το δάχτυλο πάνω από ένα κόκκινο κουμπί -που είναι ικανό να ξεκινήσει επίθεση καταστροφής του κόσμου, όπως τον ξέρουμε- υπάρχει εδώ και πολλές δεκαετίες και συμβολίζει την ταχύτητα με την οποία ένα πυρηνικό όπλο μπορεί να ενεργοποιηθεί. Συμβολίζει και την τεράστια -μαζί και ανεξέλεγκτη- δύναμη του ανθρώπου, στον οποίον ανήκει το δάχτυλο. Πριν σας πιάσει κατάθλιψη με τα πρόσωπα στα οποία ανήκουν, τη σήμερον ημέρα, τα δάχτυλα, να σας πούμε ότι… δεν υπάρχει κουμπί, σε επίπεδο πυρηνικών όπλων. Υπάρχει αλλού.

Ο William Safire, ο οποίος είχε στήλη στους New York Times, πριν ασχοληθεί με τη συγγραφή προεδρικών ομιλιών και τελικά έγραψε “πολιτικό λεξικό”, είχε ασχοληθεί με τον εντοπισμό του εμπνευστή της φράσης “με το δάχτυλο στο κουμπί”. Έφτασε έως το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου βρήκε τα “κουμπιά πανικού”. Δηλαδή, ένας πιλότος μπορούσε να χτυπήσει ένα κουδούνι, ώστε να ενημερώσει τα άλλα μέλη του πληρώματος πως έπρεπε να πηδήξουν από το αεροπλάνο, διότι υπήρχε εκτενής ζημιά. Πολλές φορές όμως, ο πιλότος πατούσε νωρίτερα του επιτρεπτού το κουμπί ή αχρείαστα, με τις γνωστές συνέπειες.

Στα λεξικά της σύγχρονης εποχής, η φράση “με το δάχτυλο στο κουμπί” σημαίνει “έτοιμος να ξεκινήσω ατομικό πόλεμο”. Ο Safire πρόσθεσε πως χρησιμοποιείται και για επιθέσεις σε πολιτικούς αντιπάλους, κατά την προεκλογική περίοδο. Χαρακτηριστικά, ανέφερε την περίπτωση του Προέδρου Lyndon B. Johnson, ο οποίος είχε πει το 1964 στον Barry M. Goldwater, αντίπαλο του, υποψήφιο των Δημοκρατικών ότι “ένας ηγέτης πρέπει να κάνει ό,τι είναι έντιμο για να αποφύγει το να τραβήξει τη σκανδάλη και να σβήσει το κουμπί που θα ανατινάξει τον κόσμο”.

Όπως αναφέρουν σε άρθρο τους οι New York Times “ο Richard M. Nixon είχε πει στους συμβούλους του, κατά τον Πόλεμο στο Vietman, πως θέλει οι Βόρειοι Βιετναμέζοι να πιστεύουν πως είναι απρόβλεπτος “τρελός” που δεν μπορεί να συγκρατήσει τον εαυτό του “όταν είναι εκνευρισμένος και έχει το χέρι του πάνω στο πυρηνικό κουμπί”. Για να σας φέρουμε και πιο κοντά, στις προεδρικές εκλογές του 2016, η Hillary Clinton είχε πει για τον Trump πως “δεν θα έπρεπε να ‘χει το δάχτυλο στο κουμπί ή τα χέρια του στην οικονομία”.

Πίσω στον Trump και την επιρροή που έχει στο πόσο κοντά βρίσκεται ο πλανήτης στο ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου, από την ημέρα που ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ το ο δείκτης των λεπτών στο Doomsday Clock μετακινήθηκε στα 2.30” πριν το τέλος (του κόσμου). Τι σημαίνει όμως, αυτό;

Το Doomsday Clock (ρολόι της ημέρας της κρίσεως) είναι συμβολική συσκευή δημιουργήθηκε από τα μέλη του Bulletin of the Atomic Scientists. Ο δείκτης των λεπτών, στο συγκεκριμένο ρολόι, είναι μεταφορά του πόσο ευάλωτος είναι ο κόσμος στην καταστροφή από πυρηνικό πόλεμο. Όσο πιο κοντά φτάνει στα μεσάνυχτα (που προσδιορίζονται ως το τέλος του πολιτισμού), τόσο μεγαλύτερη είναι η απειλή. Μια στάση εδώ.

Toν Αύγουστο του 1945 οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τα πυρηνικά τους όπλα, στην Ιαπωνία, όπως ολοκληρωνόταν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η τεράστια δύναμη αυτών των όπλων και το ανυπολόγιστο των θυμάτων που έχασαν τη ζωή τους, κάτω από το “μανιταρένιο” σύννεφο της Hiroshima, ανησύχησε τα μάλα πολλούς επιστήμονες, από εκείνους που πήραν μέρος στο “Manhattan Program” της κυβέρνησης: αυτό που αφορούσε τη δημιουργία ατομικής βόμβας. Αμέσως μετά τον πόλεμο, ένα γκρουπ φυσικών και χημικών επιστημόνων από το πρόγραμμα που μόλις διάβασες, άρχισαν να συναντιούνται στο Chicago.

Μεταξύ τους ήταν και ο John A. Simpson, εμπνευστής του εργαλείου εντοπισμού πλουτωνίου, αλλά και πολλοί Νομπελίστες. Αποκαλούσαν την ομάδα τους ως “The Atomic Scientists of Chicago”. Αυτό που ήθελαν ήταν να “σπάσουν” την άκρα μυστικότητα για πράγματα που αφορούσαν όλον τον πλανήτη και να βοηθήσουν πολίτες και κυβερνώντες, στην κατανόηση του τι συμβαίνουν όλες αυτές οι δοκιμές, για το μέλλον. Ήθελαν να κάνουν τους πάντες να καταλάβουν πως δεν έπρεπε να χρησιμοποιηθούν ποτέ ξανά πυρηνικά όπλα και ότι η ανθρωπότητα θα ήταν χρήσιμο να μάθει να τιθασεύει τα πιθανά οφέλη της ατομικής ενέργειας.

Με δεδομένο ότι οι επιστήμες μπορούσαν να έχουν θετική επιρροή στον κόσμο, κατέγραψαν τις ιδέες και τις προτροπές τους στο Bulletin of the Atomic Scientists of Chicago, στις 10 Δεκεμβρίου του 1945. Αρχικά, είχε έξι σελίδες. Έως το 1947 το newsletter έγινε περιοδικό, κατόπιν απαίτησης του κοινού.

Η Martyl Langsdorf ήταν καλλιτέχνης της εποχής και παντρεμένη με έναν από τους ιδρυτές του BPA (Alexander Langsdorf Jr.). Της ζήτησαν να φτιάξει κάτι για το εξώφυλλο. Δεν της έδωσαν οδηγίες. Της είπαν μόνο “δεν μπορεί να είναι ακριβό. Eίχα πολλές ιδέες, τότε όλοι οι επιστήμονες ήθελαν να εξηγήσουν τι έγινε με τη βόμβα. Θυμάμαι ότι λόγω της τεράστιας σπουδαιότητας, το ρολόι έδειχνε να είναι πολύ σημαντικό”.

Το πλάνο της ήταν να δημιουργεί ένα ρολόι κάθε μήνα, με διαφορετικό χρώμα στο background. Η αρχή έγινε τον Ιούνιο του 1949, με το δείκτη των λεπτών να είναι 7 λεπτά κοντά στα μεσάνυχτα -και το μήνυμα του επαπειλούμενου κινδύνου να είναι το προφανές.  “Τα επτά λεπτά τα διάλεξα γιατί εξυπηρετούσε το σχέδιο που είχα κάνει. Ήταν θέμα αισθητικής. Μου άρεσε στο μάτι” είπε αργότερα η καλλιτέχνης, στο History Channel.

Τον επόμενο μήνα, ο βιοχημικός και πρώτος εκδότης του περιοδικού, Eugene Rabinowitch έδωσε στους αναγνώστες την ερμηνεία του “clock of doom” (Ρολόι της καταστροφής), όπως ανέφερε. Συγκεκριμένα, έγραψε πως “το ρολόι της καταστροφής εκπροσωπεί τις σκέψεις όσων είναι κοντά στις εξελίξεις και την ανάπτυξη της ατομικής ενέργειας. Δεν τους επιτρέπει να ξεχάσουν τον κίνδυνο για τη ζωή και την ασφάλεια των παιδιών τους, όπως και της επιβίωσης του πολιτισμού. Όλα είναι θέμα ισορροπίας και της μη χρησιμοποίησης της ατομικής βόμβας”.

Στη σύγχρονη εκδοχή του διαθέτει φυσικούς και περιβαλλοντολογικούς επιστήμονες, από όλον τον κόσμο. Αυτοί αποφασίζουν πού θα βάλουν το δείκτη των λεπτών, έπειτα από δυο συσκέψεις που συγκαλούνται κάθε χρόνο, με το Board of Sponsors του γκρουπ, που περιλαμβάνει 15 Νομπελίστες. Σε αυτές τις συσκέψεις λαμβάνουν υπ’ όψιν τι ισχύει στην πολιτική, την ενέργεια, τον οπλισμό, τη διπλωματία και την περιβαλλοντολογική αλλαγή.

Όλοι μαζί κατέληξαν το 2017 πως ο κίνδυνος παγκόσμιας καταστροφής είναι μεγαλύτερος από ποτέ και μετακίνησαν το δείκτη στα 2 λεπτά και 30” πριν τα μεσάνυχτα. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία, που “έκοψαν” λεπτό.

Πώς φτάσαμε εδώ; “Τα ανησυχητικά σχόλια σχετικά με τη χρήση και τη διάδοση των πυρηνικών όπλων από τον Donald Trump, καθώς και η δυσπιστία του ίδιου και πολλών μελών του υπουργικού συμβουλίου, για τις αποδεδειγμένες επιστημονικές συναινέσεις, επί της αλλαγής του κλίματος, όπως και η εμφάνιση έντονου εθνικισμού παγκοσμίως”, έπαιξαν το ρόλο τους, όπως είπαν οι ειδικοί.

Από το 1947 ο δείκτης μετακινήθηκε 22 φορές. Η χειρότερη στιγμή ήταν αυτή του 1953, όταν μπήκε στα 2 λεπτά. Ήταν τότε που  η Αμερική έκανε τις πρώτες δοκιμές βόμβας υδρογόνου. Το 1954, όταν οι σχέσεις των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης έφτασαν στο χειρότερο σημείο -με εκατέρωθεν δοκιμές πυρηνικών- πήγε στα 3 λεπτά. Η πιο ασφαλής περίοδος ήταν το 1991, όταν μπήκε στα 17 λεπτά πριν τα μεσάνυχτα.

Δεν σου είπα όμως, τι υπάρχει -δεδομένου ότι κουμπί δεν υπάρχει

Κάθε χώρα που διαθέτει πυρηνικά όπλα, διαθέτει το δικό της σύστημα ενεργοποίησης. Κυρίως, τα συστήματα αυτά βασίζονται στον επικεφαλής της κυβέρνησης, ο οποίος κατ’ αρχάς πρέπει να επιβεβαιώσει την ταυτότητα του και μετά να εγκρίνει την επίθεση. Κατόπιν, ανοίγει ένα χαρτοφύλακα, ο οποίος ζυγίζει 20 κιλά και βρίσκεται πάντα όπου βρίσκεται ο Πλανητάρχης (το μεταφέρει ένας από τους πέντε στρατιωτικούς ακόλουθους -ένας για κάθε κλάδο των ενόπλων δυνάμεων).

Μέσα στην τσάντα υπάρχει ένας οδηγός για το πώς τίθεται σε εφαρμογή το σύστημα, συμπεριλαμβανομένης μιας λίστας από τοποθεσίες που μπορούν να γίνουν στόχοι κάθε ενός από τα 4000 όπλα, συμπεριλαμβανομένων των 1.000 πυρηνικών που συγκροτούν το αμερικανικό οπλοστάσιο. Υπάρχει επίσης, ένας ραδιοφωνικός πομποδέκτης, αλλά και μηχάνημα που πιστοποιεί την ταυτότητα του χρήστη.

Ο Πλανητάρχης πρώτα, πρέπει να επαληθεύσει την ταυτότητα του, παρέχοντας τον κωδικό που υποτίθεται πως έχει πάντα μαζί του. Ο κωδικός έχει περιγραφεί ως κάρτα, με το nickname “μπισκότο”.

Ο Bill Clinton φέρεται να ‘χε χάσει το “μπισκότο” για μήνες, χωρίς να ειδοποιήσει κάποιον!

Για να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός και να γίνει η επίθεση, ο Πλανητάρχης δεν χρειάζεται την έγκριση κάποιου άλλου -Κογκρέσου ή στρατού. Και λογικά πολλοί είναι αυτοί που ζητούν να αλλάξει αυτό. Το κύριο αίτημα που υπάρχει είναι να προηγείται απόφαση κήρυξης πολέμου από το Κογκρέσο -και αυτό να γίνει δια νόμου. Όπως εξηγούν όσοι έχουν λόγους να αγχώνονται -σκεφτείτε το παρορμητικό του χαρακτήρα του Trump και τα ανοιχτά “μέτωπα” με Ρωσία, Κίνα, Μέση Ανατολή-, ο νέος αυτός νόμος δεν θα αφαιρέσει από τον όποιον Πλανητάρχη τη δυνατότητα να αποφασίζει πυρηνική επίθεση -δικαίωμα που όπως αναφέρεται στο Σύνταγμα “όλοι οι πρόεδροι πρέπει να έχουν”-, αλλά θα υπάρχει ένας έλεγχος.

Μια άλλη πρόταση είναι να περιοριστεί ο αριθμός των πυρηνικών όπλων, στον οποίον έχει πρόσβαση ο Πρόεδρος -αλλά δεν συγκεντρώνει πολλές προτιμήσεις, αφού στα μάτια κάποιον η περιορισμένη, χωρίς έλεγχο, χρήση είναι ακόμα πιο επικίνδυνη. Μια τρίτη πρόταση είναι να έχει δίπλα του ο Trump εμπειρογνώμονες -δεδομένου ότι ο ίδιος δεν έχει σχετικές γνώσεις-, αλλά όπως αποκάλυψαν τα μέλη του Bulletin of the Atomic Scientists “έχει δείξει ανησυχητική τάση για εκπτώσεις ή απόλυτη απόρριψη συμβουλών από ειδικούς”.