Ο πόλεμος του Βιετνάμ σε αριθμούς

Ο πόλεμος του Βιετνάμ αποτέλεσε μια εκ των ισχυρότερων συγκρούσεων που καταγράφει η σύγχρονη ιστορία. Ξεκίνησε το Νοέμβριο του 1955, όταν ο λαός αποφάσισε να διεκδικήσει την αυτονομία του από τους Γάλλους αποικιοκράτες μέσα από το απελευθερωτικό κίνημα και τη βοήθεια της κομμουνιστικής Κίνας.

Το 1949 ο Κινέζος ηγέτης του κομμουνιστικού κόμματος, Μάο Τσετούνγκ αναγνωρίζει την κυβέρνηση του ομοϊδεάτη του Χο Τσι Μιν και μαζί με την Σοβιετική Ένωση χορηγούν όπλα στους Βιετναμέζους κομμουνιστές. 

Οι συγκρούσεις άρχισαν να επεκτείνονται επικίνδυνα και η κομμουνιστική επιρροή να εξαπλώνεται ραγδαία, χωρίζοντας το Βιετνάμ σε Βόρειο και Νότιο, γεγονός που ανησυχεί την αμερικάνικη κυβέρνηση που αποφασίσει άμεση εμπλοκή στον πόλεμο.

Οι ΗΠΑ που δεν μπορούσαν να δεχθούν την εξάπλωση του κομουνισμού σε μια ακόμη ανατολική χώρα ανέλαβαν τη προστασία του νοτίου τμήματος της χώρας. Παράλληλα, αναγνώρισαν τη κυβέρνηση του νοτίου Βιετνάμ με πρωθυπουργό τον  Νγκο Ντινχ Ντιέμ που εδραίωσε το αντικομουνιστικό απολυταρχικό οικογενειοκρατικό καθεστώς, ενώ αρνήθηκε να διεξάγει εκλογές για την ενοποίηση της χώρας.

Έτσι, το 1960 ξεκινά ανταρτοπόλεμος στο νότιο Βιετνάμ από τους κομμουνιστές που βρίσκονται εκεί και επιθυμούν να απελευθερώσουν το νότιο τμήμα της χώρας. Σύντομα στις διαμάχες ενεπλάκησαν και οι κομμουνιστικές δυνάμεις του βορρά που συγκρότησαν τον Απελευθερωτικό Στρατό του Νοτίου Βιετνάμ, που αριθμούσε 150.000 αντάρτες.

Το 1962 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Κένεντι αποφάσισε να στείλει στη Σαϊγκόν τους πρώτους στρατιώτες, προκειμένου να απαλλάξουν τη χώρα από το την απειλή των κομμουνιστών. Ωστόσο, αυτή η κίνηση των ΗΠΑ πυροδότησε την περαιτέρω ανάμειξη της Κίνας και της Σοβιετικής ένωσης στον πόλεμο, μόνο που αυτή τη φορά είχαν στο πλευρό τους τη Κούβα, τη Βόρειο Κορέα, τη Τσεχοσλοβακία και τη Βουλγαρία. Έτσι συγκροτήθηκαν οι κομμουνιστικές δυνάμεις που περιλάμβαναν και τους συμμάχους της περιοχής δηλαδή τους Βιετκόνγκ, Ερυθρούς Χμερ και Παθέτ Λάο.

Στο αντίπαλο στρατόπεδο βρίσκονταν οι ΗΠΑ, η νότια Κορέα, η Αυστραλία, η Ταΐλάνδη, η Νέα Ζηλανδία, η Δημοκρατία Χμερ και το Βασίλειο του Λάους. Όλα αυτά έχοντας παράλληλα και άλλους συμμάχους, όπως Φιλιππίνες, Ταϊβάν, Καναδά, Γερμανία, Αγγλία, Ιράν και Ισπανία.

Οι στρατιώτες που στάλθηκαν στο πεδίο της μάχης έφτασαν τους 2.291.000 εκατομμύρια, εκ των οποίων οι 461.000 πολέμησαν για τις κομμουνιστικές δυνάμεις και οι 1.830.000 για τις συμμαχικές δυνάμεις του νότου.

Ο πόλεμος έληξε στις 30 Απριλίου του 1975, μετά τη παράδοση του νοτίου τμήματος της χώρας στις κομμουνιστικές δυνάμεις του βορείου Βιετνάμ.

Οι μάχες που καθόρισαν την έκβαση του πολέμου

H μάχη του Ap Bac, 2 Ιανουαρίου 1963

Αποτέλεσε την πρώτη σημαντική μάχη του πολέμου μεταξύ των αντικομουνιστικών δυνάμεων και των Κομμουνιστικών του βορείου Βιετνάμ. Σημειώθηκε στο χωριό Dinh της επαρχίας Tuong στις 2 Ιανουαρίου του 1963 και είχε τραγικές συνέπειες.

Παρά το γεγονός ότι το νότιο Βιετνάμ ήταν καλύτερα εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο από τις ΗΠΑ, 65 Νοτιοβιετναμέζοι και τρεις Αμερικανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν, πέντε ελικόπτερα καταρρίφθηκαν και 11 υπέστησαν σοβαρές βλάβες.

Η μάχη της κοιλάδας Ia Drang, 14 Νοεμβρίου 1965

Η μάχη της κοιλάδας ήταν η πρώτη που σημειώθηκε επίσημα μεταξύ του στρατού του Βόρειου Βιετνάμ και των αμερικανικών δυνάμεων. Υπήρξαν δυο σημαντικές μάχες αυτής της 14ης Νοεμβρίου και αυτής της 18ης, και οι δυο σημειώθηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες, λαμβάνοντας υπόψη ότι πραγματοποιήθηκε σε κοιλάδα των Ιμαλαϊων στην αρχή του χειμώνα.

Μετά τη λήξη τους οι δυο πλευρές έλαβαν το αποτέλεσμα της μάχης ως δική τους νίκη, ωστόσο αποτέλεσε το κλειδί για την εξέλιξη των στρατηγικών σχεδίων των δυο πλευρών που κατάφεραν να εντοπίσουν τις αδυναμίες του αντιπάλου. Οι ΗΠΑ είχαν καλύτερο εξοπλισμό και πραγματοποιούσαν συχνά εναέριες επιθέσεις, ωστόσο το βόρειο Βιετνάμ είχε βρει τον τρόπο να καταρρίπτει τα αεροπλάνα και να τα εξουδετερώνει.

Η μάχη του Khe Sanh, 21 Ιανουαρίου 1968

Ήταν η επίθεση των δυνάμεων του βορείου Βιετνάμ στη μεγαλύτερη αμερικάνικη στρατιωτική βάση, αυτή του Khe Sanh, όπου βρίσκονταν 6.000 Αμερικανοί και Νοτιοβιετναμέζοι. Η συγκεκριμένη μάχη αποτέλεσε την αρχή για 77 συνεχόμενες ημέρες εξαντλητικού πολέμου μεταξύ των δυο πλευρών. Η κατάσταση τέθηκε υπό έλεγχο από την πολύνεκρη αμερικάνικη επιχείρηση Πήγασος.

Κατά τον απολογισμό της μάχης και οι δυο πλευρές τη μέτρησαν ως νίκη παρά το γεγονός ότι το βόρειο Βιετνάμ έχασε περισσότερους στρατιώτες, ενώ οι ΗΠΑ έχασαν τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση.

Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε η συγκεκριμένη μάχη προκλήθηκε για αντιπερισπασμό των αμερικανικών και νοτιοβιετναμέζικων δυνάμεων, καθώς οι Βιετκόνγκ οργάνωσαν το σχέδιο Τετ, δηλαδή επιθέσεις σε  36 από τις 44 πρωτεύουσες επαρχιών του Νοτίου Βιετνάμ, σε 23 αεροδρόμια και σε πολλές άλλες στρατιωτικές βάσεις.

Η επιχείρηση Τετ, 31 Ιανουαρίου 1968

Οι δυο πλευρές είχαν συμφωνήσει εκεχειρία εν όψει της Πρωτοχρονιάς, ωστόσο οι βορειοβιετναμέζικες δυνάμεις και αυτές τον Βιετκόνγκ έσπασαν την εκεχειρία και εισέβαλαν σε 36 από τις πρωτεύουσες του Νοτίου Βιετνάμ, τις οποίες κατέλαβαν μαζί με 23 αεροδρόμια. Μπορεί η επιχείρηση να χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως αντιπερισπασμός, ωστόσο σύντομα οι κομμουνιστικές δυνάμεις είχαν καταλάβει τον έλεγχο στο μεγαλύτερο μέρος του νοτίου Βιετνάμ, η πολιορκία διήρκεσε 2 εβδομάδες.

Παρά τον αιφνιδιασμό οι συμμαχικές δυνάμεις του νοτίου Βιετνάμ κατάφεραν να ανακτήσουν τον έλεγχο και να εξολοθρεύσουν τους εισβολείς. Ενώ, οι κομμουνιστικές δυνάμεις δεν είδαν την πανωλεθρία τους ως απόλυτη ήττα καθώς τη θεώρησαν ψυχολογική νίκη μετά την προβολή των θηριωδιών στις ΗΠΑ, που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη και προκάλεσαν αντιδράσεις.

Η μάχη του λόφου Hamburger, 10-20 Μαΐου 1969

Οι αμερικανικές και νοτιοβιετναμέζικες δυνάμεις, με τη βοήθεια των συμμάχων επιτέθηκαν στις δυνάμεις του βορείου Βιετνάμ στον λόφο Hamburger. Στόχος ήταν ο εγκλωβισμός των κομμουνιστικών δυνάμεων και η εκδίωξη τους από τον απομακρυσμένο λόφο, με αποτέλεσμα η επίθεση να καταγράφεται ως μια εκ των αγριότερων που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Η νίκη άνηκε στις δυνάμεις του νότου που κατέλαβαν τον λόφο σκοτώνοντας τους περισσότερους από τους στρατιώτες και τους κατοίκους. Η μάχη κρίθηκε ασήμαντη και χωρίς νόημα από τους Αμερικανούς πολίτες που πληροφορούνταν συστηματικά για τον πόλεμο, καθώς η περιοχή εγκαταλείφθηκε τον Ιούνιο. Παρόλα αυτά, η μάχη ήταν αρκετή για να ξεσπάσουν διαδηλώσεις στις ΗΠΑ κατά του πολέμου και να εκφράζονται απόψεις κατά της εμπλοκής των αμερικανικών δυνάμεων σε αυτόν.

Επιχείρηση Πάσχα, 30 Μαρτίου- 22 Οκτωβρίου 1972

Ήταν μια αμυντική επιχείρηση που συγκροτήθηκε από τον Απελευθερωτικό Στρατό του βορείου Βιετνάμ και αποτέλεσε την μεγαλύτερη εισβολή από από το ξεκίνημα του Κορεατικού πολέμου. Οι βορειοβιετναμέζικες

δυνάμεις πραγματοποίησαν τρεις επιθέσεις σε τρεις αμερικάνικες στρατιωτικές βάσεις, τις Quang Tri – Hue, Kon Tum και Binh Long. Οι απώλειες των επιτιθεμένων ήταν ολέθριες εξαιτίας του εναέριου στρατιωτικού εξοπλισμού που διέθεταν οι αμερικανικές δυνάμεις.

Όλα αυτά συνέβαιναν τη στιγμή που οι ηγέτες των χωρών πραγματοποιούσαν σύσκεψη στο Παρίσι για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας.

Μπορεί οι απώλειες να ήταν ολέθριες για τις κομμουνιστικές δυνάμεις και να ηττήθηκαν, ωστόσο είχαν καταφέρει να κατακτήσουν το 10% των εδαφών του νότου, που θα παρέμεναν δικά τους και μετά τη συμφωνία. Παράλληλα, είχαν κατορθώσει να κατακτήσουν μια καλύτερη θέση στις διαπραγματευτικές διαδικασίες για τα συμφέροντά τους, την ώρα που ο λαός και των δυο περιοχών αναζητούσε απελπισμένα συμφωνία και κατάπαυση του πυρός.

Η μάχη του Xuan Loc, 9-20 Απριλίου 1975

Ήταν μια από τις τελευταίες σημαντικές μάχες του πολέμου στην πόλη Xuan Loc του νοτίου Βιετνάμ. Αποτέλεσε την τελευταία προσπάθεια των εναπομεινάντων συμμαχικών δυνάμεων του νότου να σταματήσουν την εξάπλωση των βόρειων δυνάμεων. Επειδή ένα σημαντικό μέρος του αμερικανικού στρατού και των συμμάχων είχαν αποσυρθεί η νίκη για τις κομμουνιστικές δυνάμεις ήταν ευκολότερη.

Το Xuan Loc ήταν το τελευταίο οχυρό των αμερικανικών δυνάμεων και ήταν τελείως απομονωμένο, ωστόσο ο Απελευθερωτικός Στρατός κατάφερε να εισβάλλει καταστρέφοντας όλες τις εναπομείνασες μονάδες. Η πανωλεθρία των νότιων δυναμένων οδήγησε τον πρόεδρο Thieu σε παραίτηση. Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι κομμουνιστικές δυνάμεις έλεγχαν τα 2/3 του νότου και ο δρόμος για τη Σαϊγκόν ήταν ανοιχτός.

Η πτώση της Σαϊγκόν, 30 Απριλίου 1975

Η νίκη στη Xuan Loc αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την πολιορκία και την κατάκτηση του ελέγχου της Σαϊγκόν, της μεγαλύτερης στρατιωτικής βάσης. Μέχρι τις 27 Απριλίου έφθασαν στην πόλη περίπου 100.000 στρατιώτες των κομμουνιστικών δυνάμεων για να συγκρουστούν με 60.000 στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων, που είχαν απομείνει στο νότο.

Ύστερα από δυο εβδομάδες πολιορκίας η πόλη κατακτήθηκε από τις δυνάμεις του βορρά με τους Αμερικανούς και τις υπόλοιπες συμμαχικές δυνάμεις να την εγκαταλείψουν άρον άρον.

Μετά τη πτώση της Σαϊγκόν ο πόλεμος του Βιετνάμ τερματίστηκε και το νότιο κομμάτι επανενώθηκε με το βόρειο.

Ο τραγικός απολογισμός του πολέμου

Ο πόλεμος της Ινδοκίνας υπήρξε μια από τις πιο θανατηφόρες πολεμικές συγκρούσεις τα αποτελέσματά της οποίας ήταν τραγικά. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των θυμάτων του πολέμου ποικίλουν καθώς η καταγραφή ενός ακριβή αριθμού ήταν αδύνατη.

Παρόλα αυτά, μια εκτενής έρευνα του καθηγητή R. J. Rummel εκτιμά πως οι θάνατοι στο Βιετνάμ ανήλθαν στους 3.595.000 ανθρώπους. Εκ των οποίων τα 2 εκατομμύρια ήταν άμαχοι πολίτες και κυρίως γυναικόπαιδα, ενώ 1.595.000 ήταν στρατιώτες.

Αναλυτικότερα οι θάνατοι που καταγράφονται για το βόριο Βιετνάμ από τις πολεμικές συγκρούσεις και τις εναέριες επιδρομές του αμερικανικού στρατού φτάνουν τους 1.489.000 ανθρώπους. Παράλληλα, ο αντίστοιχος αριθμός για το Νότιο Βιετνάμ αγγίζει τα 1.119.000 θύματα, μεταξύ των οποίων ήταν 58.000 Αμερικανοί στρατιώτες.

Ακόμη, είναι σημαντικό να αναφερθούν οι εκκαθαρίσεις κυρίως αμάχων πληθυσμών, λόγω προδοσίας ή θεωριών συνωμοσίας, που πραγματοποιήθηκαν και από τις δύο πλευρές.

Ο βορειοβιετναμέζικος στρατός εκτέλεσε περισσότερους από 302.000 ανθρώπους, κυρίως γυναικόπαιδα, ερημώνοντας ολόκληρα χωριά, ενώ άλλοι 3.000 εκτελέστηκαν από το βορειοκορεάτικο στρατό. Αντίστοιχα, ο νοτιοβιετναμέζικος στρατός εκτέλεσε περίπου 284.000 ανθρώπους, ενώ άλλοι 10.000 εκτελέστηκαν από τον αμερικανικό στρατό.

Στον αριθμό των θυμάτων του πολέμου προστίθενται και τα θύματα από τη Καμπότζη, που ανήλθαν στους 273.000 και αυτά από το Λάος που εκτιμώνται στους 115.000 ανθρώπους.

Η καταγραφή του αριθμού των τραυματιών είναι ακόμη θολότερη από αυτή των θυμάτων, καθώς ήταν αδύνατο να γίνει λεπτομερείς καταγραφή τους. Ωστόσο, οι έρευνες αναφέρουν πως ένας στους δώδεκα Βιετναμέζους τραυματίστηκε σοβαρά κατά τη διάρκεια του αιματηρού πολέμου. Μάλιστα, τονίζεται πως τα χημικά όπλα που χρησιμοποιήθηκαν από τον αμερικανικό στρατό έχουν αντίκτυπο μέχρι και σήμερα στη χώρα, που συνεχίζει να πλήττεται από τερατογεννέσεις.

Ο οπλισμός που χρησιμοποιήθηκε

Ο οπλισμός που χρειάστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ ήταν υπερβολικός, αφού οι αριθμοί μαρτυρούν ότι ίσως να ήταν ο μεγαλύτερος που έχει χρησιμοποιηθεί σε πόλεμο όμοιας έκτασης της σύγχρονης ιστορίας.

Έρευνες που πραγματοποιήθηκαν αναφέρουν πως 7.800.000 τόνοι βομβών ερρίφθησαν από τον αμερικανικό στρατό μόνο στο βόρειο Βιετνάμ. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκαν 7.500.000 τόνοι χερσαίων πολεμοφοδίων και 200.000 ναυτικών πολεμοφοδίων. Ενώ, αναφέρεται ότι οι συμμαχικές δυνάμεις χρειάστηκαν περισσότερα από 15.000.000 όπλα κατά τη διάρκεια του 19ετούς πολέμου.

Μάλιστα, τονίζεται ότι τα χημικά όπλα που χρησιμοποιήθηκαν ξεπερνούσαν κατά έξι φορές σε ισχύ τις πυρηνικές βόμβες που ερρίφθησαν στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, που υπάρχει λεπτομερής καταγραφή του πολεμικού εξοπλισμού που χρησιμοποιήθηκε στον πόλεμο, το Βόρειο Βιετνάμ δεν διαθέτει επίσημα στοιχεία για τα πολεμοφόδια που χρειάστηκαν. Ωστόσο, είναι σίγουρο πως  δεν έφταναν σε καμία περίπτωση ούτε σε ισχύ, αλλά ούτε και σε ποσότητα αυτά των συμμαχικών δυνάμεων του νότου.

Ο οικονομικός αντίκτυπος του πολέμου

Επειδή, η ένταση και η διάρκεια του πολέμου ήταν μεγάλες, τα οικονομικά ποσά που δαπανήθηκαν ήταν πρωτοφανή για την εποχή. Οι επίσημες καταγραφές των ΗΠΑ κάνουν λόγο για 168.1 δισεκατομμύρια δολάρια για την οργάνωση της επιχείρησης και τον οπλισμό. Ενώ, αναφέρουν ότι τα έξοδα, μετά το τέλος του πολέμου, άγγιξαν τα 900 δισεκατομμύρια δολάρια, ξεπερνώντας κατά πολύ αυτά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (664 δισεκατομμύρια). Παράλληλα, τονίζεται ότι στα έξοδα συμπεριλαμβάνεται η επιστροφή των πεζοναυτών και οι αποζημιώσεις αυτών, αλλά και των οικογενειών όσων έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο.

Σημαντικές ήταν οι οικονομικές συνέπειες του πολέμου και για το βόρειο Βιετνάμ που δαπάνησε δισεκατομμύρια δολάρια για πολεμικό εξοπλισμό που προερχόταν κυρίως από τη Σοβιετική Ένωση και τη Κίνα.

Παρόλο που δεν υπάρχουν επίσημες καταγραφές πρόχειροι υπολογισμοί κάνουν λόγο για περίπου 700.000.000 δολάρια.

(Πηγές:  History, TheVietnamWar, Vietnamwarstatistics, LivingHistory, BBC, VAORCC )