Όταν η Ελλάδα ενέπνεε την Ευρώπη

Στην σημερινή διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου ενόψει της έκθεσης «Αρχαιολατρεία και Φιλελληνισμός» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, ο διευθυντής του ιδρύματος, Νίκος Σταμπολίδης, με εκείνη την χαρακτηριστική συνωμοτική ευφράδειά του που κάνει την Ιστορία να μοιάζει οικεία κι ενδιαφέρουσα, μας ανέφερε κάποια στιγμή πως η Μαρουδιώ Κατσώνη, σύζυγος Λάμπρου (του γνωστού), έδωσε στον βαφτισιμιό της το όνομα «Οδυσσέας» για να τον ταυτίσει πρωθύστερα με τον αρχαίο πολυμήχανο ταξιδευτή. Έτσι «γεννήθηκε» ο Οδυσσέας Ανδρούτσος.

Και είναι αυτή ακριβώς η σύνδεση αρχαιοελληνικού πολιτισμού και επαναστατημένων Ελλήνων του 1821 που διέπει όλη την προαναφερθείσα έκθεση, η οποία ανοίγει –προς το παρόν, μόνο διαδικτυακά– στο πλαίσιο της 200ής επετείου από την Επανάσταση. Μόνο που η σύνδεση αυτή περνάει πρώτα από την Ευρώπη. Διότι τα περισσότερα έργα της έκθεσης, προερχόμενα από την Συλλογή Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου, είναι δημιουργήματα ευρωπαίων καλλιτεχνών των αρχών του 19ου αιώνα που άντλησαν έμπνευση από τα φιλελληνικά τους αισθήματα, τα οποία, με την σειρά τους, είχαν προηγουμένως διαποτιστεί από τον νεοκλασσικισμό και την αρχαιολατρεία του 18ου αιώνα. Κοντολογίς, η έκθεση, πιστή στο πνεύμα των «Διαλόγων» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, επιχειρεί να φωτίσει τις αρχαιολατρευτικές πτυχές του φιλελληνικού κινήματος πριν, κατά την διάρκεια και μετά την Ελληνική Επανάσταση.

Οδυσσέας: Από τον αρχαίο στον Ανδρούτσο

Για να καταδειχτεί αυτή η άρρηκτη σύνδεση μεταξύ αρχαιοελληνικής αίγλης και φιλελληνισμού, ο κ. Σταμπολίδης και η Δρ Φανή Μαρία Τσιγκάκου, που επιμελήθηκαν την έκθεση, έβαλαν τα 60 κομμάτια της Συλλογής Μαρτίνου (γλυπτά, ελαιογραφίες, έπιπλα, κοσμήματα, ρολόγια, ακρόπρωρα καραβιών, πορσελάνες κ.ά.) να «συνομιλήσουν» με πέντε αρχαιότητες κι ένα εκμαγείο ρωμαϊκής αρχαιότητας, αναζητώντας τις μεταξύ τους εκλεκτικές συγγένειες. Έτσι, για να ξαναγυρίσουμε στον Οδυσσέα Ανδρούτσο, ένα θαυμάσιο γλυπτό του Μπενεντέτο Σαντζοβάνι από το 1836, που αναπαριστά τον μυστακοφόρο ήρωα της επανάστασης μαζί με τον σκύλο του, ανοίγει απευθείας διάλογο με το μικρό ρωμαϊκό αγαλματίδιο του ομηρικού Οδυσσέα, που παραχώρησε για την έκθεση τον Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Βενετίας.

Με ανάλογο τρόπο, ένα υπέροχο ρωμαϊκό αντίγραφο μιας μαρμάρινης πληγωμένης Αμαζόνας ήρθε στην Αθήνα με δανεισμό από τα Μουσεία του Καπιτωλίου στη Ρώμη, και αντιπαρατίθεται στο πλαίσιο της έκθεσης με ένα ξύλινο ακρόπρωρο, έργο του Γάλλου Ντουάν Πετ από την Συλλογή Μαρτίνου, που έχει επίσης την μορφή Αμαζόνας. Αξίζει εδώ να σημειωθεί, πως ο δανεισμός τόσο βαρύτιμων εκθεμάτων από μουσεία του εξωτερικού εν μέσω πανδημίας –όπερ μεθερμηνευόμενο σημαίνει πως τα έργα έπρεπε να ταξιδέψουν μόνα, δίχως την απαραίτητη παρουσία συνοδού εκ μέρους του δανειστή– δεν θα ήταν καν δυνατή, αν το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δεν είχε την φήμη και το κύρος που απολαμβάνει διεθνώς.

Η Παλιγγενεσία που έγινε μόδα

Τα κομμάτια της Συλλογής Μαρτίνου εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό. Το ακόμη πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι τα έργα αυτά αποτελούσαν κάποτε μέρος της απλής, «χρηστικής» καθημερινότητας των φιλελλήνων Ευρωπαίων. Ήταν, δηλαδή, τέτοιο το ρεύμα υποστήριξης προς τους εξεγερμένους απογόνους των αρχαίων Ελλήνων, που υπήρχε τρελή ζήτηση για σερβίτσια, έπιπλα, ρολόγια με φιγούρες αγωνιστών του ’21. Κάτι ανάλογο, να φανταστεί κανείς, με τις αφίσες, ξερωγώ, του Τσε στα νεανικά δωμάτια των αρχών της δεκαετίας του 1970… Κορυφαίο παράδειγμα του πόσο τα φιλελληνικά αισθήματα είχαν ποτίσει την ευρωπαϊκή καθημερινότητα συνιστά το μήκους 17μ χαρτί τοίχου (κάτι σαν ταπετσαρία εποχής) με μορφές της Επανάστασης και φόντο αρχαιοελληνικά μνημεία, το οποίο τυπωνόταν στο εργοστάσιο κάποιου κυρίου Ζιμπέρ και διατίθετο για διακόσμηση αστικών τραπεζαριών στις αρχές του 19ου αιώνα. Το συγκεκριμένο έργο θα εκτίθεται στο κλείσιμο της έκθεσης στο μουσείο, ενώ ένα αντίγραφο εκτίθεται ήδη από τον Δεκέμβριο στον χώρο αφίξεων του αθηναϊκού αεροδρομίου.

Έχοντας ήδη από το φθινόπωρο εξασφαλίσει πιστοποιητικό ασφαλείας από την κορυφαία εταιρεία SGS, αναφορικά με τα υγειονομικά μέτρα που πρέπει να τηρούνται λόγω πανδημίας, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης είναι πανέτοιμο να υποδεχτεί κόσμο μόλις δοθεί το σχετικό σήμα για άνοιγμα των μουσείων. Στο μεταξύ, ωστόσο, καθένας μπορεί να «επισκεφτεί» ιντερνετικά και δωρεάν το Μέγαρο Σταθάτου μέσω του «microsite» της έκθεσης. Επεξηγηματικά κείμενα και λεπτομερείς περιγραφές των έργων πλαισιώνουν την ψηφιακή τρισδιάστατη περιήγηση στους χώρους του Μεγάρου, μια κανονική βόλτα μέσω οθόνης, δηλαδή, στον χώρο που διαμόρφωσαν αριστοτεχνικά η Χλόη Ομπολένσκυ και ο Ανδρέας Γεωργιάδης.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις