Επενδύοντας στην Πράσινη Ενέργεια: Ευκαιρίες και προκλήσεις

Τα τελευταία χρόνια, τα σημάδια επιδείνωσης της κλιματικής κρίσης είναι πιο εμφανή από ποτέ. Από τη δραματική αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και τους πάγους που λιώνουν στην Αρκτική μέχρι τις ανεξέλεγκτες πυρκαγιές της Αυστραλίας, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο πλανήτης έχει φτάσει πλέον στα όριά του. 

Τα ορυκτά καύσιμα, που κάποτε χαιρετίστηκαν ως ο ακρογωνιαίος λίθος της προόδου του σύγχρονου πολιτισμού, έχουν πλέον αναδειχθεί ως ο βασικός ένοχος της κλιματικής κρίσης, καθώς ευθύνονται για το μεγαλύτερο ποσοστό αερίων του θερμοκηπίου που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα. Η απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος του πλανήτη αναδεικνύεται σε ζήτημα ζωτικής σημασίας και πλέον επιστρατεύονται στρατηγικές που μπορούν να αποδώσουν καρπούς βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα με κύριο στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. Μια από αυτές είναι και η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. 

Μια σανίδα σωτηρίας

Με τον όρο «πράσινη ενέργεια» περιγράφεται κάθε μορφή εκμεταλλεύσιμης ενέργειας που προέρχεται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, όπως ο άνεμος, ο ήλιος, η γεωθερμία, η κυκλοφορία του νερού και άλλες. Για την εκμετάλλευσή της δεν απαιτείται κάποια ενεργητική παρέμβαση, όπως εξόρυξη, άντληση ή καύση, ενώ είναι πολύ «φιλική» προς στο περιβάλλον, καθώς κατά τη χρήση της δεν αποδεσμεύονται υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα.  

Το ενδιαφέρον για τις πράσινες μορφές ενέργειας αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1970, ως αποτέλεσμα κυρίως των συνεχόμενων πετρελαϊκών κρίσεων της εποχής, αλλά και της αλλοίωσης του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής από τη χρήση των κλασικών πηγών ενέργειας. Ιδιαίτερα ακριβές στην αρχή, ξεκίνησαν να εφαρμόζονται πειραματικά, ωστόσο σήμερα λαμβάνονται υπόψη στους επίσημους σχεδιασμούς των ανεπτυγμένων κρατών για την ενέργεια και -αν και αντιπροσωπεύουν πολύ μικρό ποσοστό της ενεργειακής παραγωγής- αποτελούν μια σημαντική σανίδα σωτηρίας τόσο για το μέλλον του πλανήτη, όσο και για το μέλλον της ίδιας της ανθρωπότητας.

Tα τελευταία χρόνια, το μερίδιο αγοράς πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών ενέργειας αυξάνεται διαρκώς σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ενεργειακή κρίση σε συνδυασμό με τις πρωτοβουλίες που ανέλαβαν αρκετές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις έχουν πλέον αυξήσει κατακόρυφα τις παγκόσμιες επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της ερευνητικής εταιρείας BloombergNEF, τα χρήματα που δαπανήθηκαν για την ενεργειακή μετάβαση την περασμένη χρονιά άγγιξαν τα 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια, ισοφαρίζοντας τις επενδύσεις στην προμήθεια ορυκτών καυσίμων.

Τα οφέλη

Ένας από τους βασικούς παράγοντες στους οποίους οφείλεται η αύξηση της ζήτησης για πράσινη ενέργεια είναι η αυξανόμενη ευαισθητοποίηση για την κλιματική κρίση. Τα ορυκτά καύσιμα ευθύνονται για το μεγαλύτερο ποσοστό αερίων του θερμοκηπίου που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα και κατά συνέπεια για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις, αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες σε ατομικό επίπεδο στρέφονται ολοένα και περισσότερο στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, με στόχο να μειωθεί το αποτύπωμα άνθρακα στο περιβάλλον και να περιοριστούν οι καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής κρίσης. 

Πέρα από την προστασία του περιβάλλοντος, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η επένδυση στην πράσινη ενέργεια θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά κοινωνικοοικονομικά οφέλη, με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας να αποτελεί ένα από τα βασικότερα. Σύμφωνα με την έκθεση του Sattva Consulting and Skill Council for Green Jobs (SCGJ), με την υποστήριξη της JP Morgan, η παγκόσμια πράσινη μετάβαση αναμένεται να δημιουργήσει εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας έως το 2050, συμβάλλοντας έτσι στην οικονομική ευημερία των κρατών. «Η ηλιακή ενέργεια προβλέπεται να δημιουργήσει 3,26 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το 2050, ακολουθούμενη από την αιολική ενέργεια, η οποία αναμένεται να υποστηρίξει 0,18 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το 2030. Επιπλέον, οι τομείς της βιοενέργειας και του πράσινου υδρογόνου προβλέπεται να δημιουργήσουν 0,27 εκατομμύρια και 0,6 εκατομμύρια πράσινες θέσεις εργασίας έως το 2030 αντίστοιχα», αναφέρεται στην έκθεση. 

Επιπλέον, η πράσινη ενέργεια αποτελεί καθοριστικό παράγοντα και για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των ίδιων των επιχειρήσεων. Έχει αποδειχθεί ότι η αποδέσμευση από τα ορυκτά καύσιμα και η επένδυση σε σταθερές πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης επιτρέπει στις επιχειρήσεις να πετύχουν χαμηλότερο λειτουργικό κόστος και συνολική αύξηση της κερδοφορίας, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Παράλληλα, η μετάβαση σε ένα πράσινο μοντέλο επιχειρηματικότητας ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις των ίδιων των καταναλωτών, οι οποίοι πλέον δεν εξετάζουν μόνο το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προϊόντων που αγοράζουν, αλλά και τις πρακτικές βιωσιμότητας των εταιρειών που βρίσκονται πίσω από αυτό. 

Τέλος, η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια μπορεί να προωθήσει και την τεχνολογική πρόοδο. Η Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) υπογραμμίζει τον ρόλο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην προώθηση της καινοτομίας: «Οι επενδύσεις σε τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ενθαρρύνουν την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία».

Οι προκλήσεις

Είναι σαφές ότι η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο πράσινης επιχειρηματικότητας δεν μπορεί να γίνει από τη μία μέρα στην άλλη. Mε την επιχειρηματική δραστηριότητα να εξαρτάται αποκλειστικά από τα ορυκτά καύσιμα επί δύο αιώνες, η υιοθέτηση εκ διαμέτρου αντίθετων πρακτικών είναι μια πρόκληση που συχνά απαιτεί δύσκολες αποφάσεις. 

Ωστόσο, η πράσινη ενεργειακή μετάβαση δεν ήταν ποτέ πιο επιτακτική. «Η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια δεν είναι απλώς μια επιλογή, είναι μια αναγκαιότητα για το μέλλον του πλανήτη μας. Όμως, συνοδεύεται από πολύπλευρες προκλήσεις που απαιτούν καινοτόμες λύσεις και ακλόνητη δέσμευση», τονίζει ο Fatih Birol, Εκτελεστικός Διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ).

Μία από τις βασικότερες προκλήσεις είναι το γεγονός ότι η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές υπόκειται σε διακυμάνσεις ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Οι ενδεχόμενες διακοπές τροφοδοσίας λόγω έλλειψης ήλιου ή αέρα επηρεάζουν σημαντικά τη σταθερότητα και την αξιοπιστία του δικτύου. «Η διασφάλιση της αξιόπιστης και ανθεκτικής λειτουργίας των ενεργειακών συστημάτων ανανεώσιμης ενέργειας παραμένει μια πιεστική πρόκληση», εξηγεί Angela Wilkinson, Γενική Γραμματέας του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ενέργειας, ενώ προσθέτει ότι απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές δικτύου, τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας και λύσεις έξυπνων δικτύων. 

Την ίδια στιγμή, η επίτευξη μιας ευρείας μετάβασης στην πράσινη ενέργεια απαιτεί ουσιαστική τεχνολογική καινοτομία και επενδύσεις. Παρά το γεγονός ότι οι τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, απαιτείται περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη για τη βελτίωση της απόδοσής τους, τη μείωση του κόστους και την υπέρβαση των διαφόρων τεχνικών φραγμών. «Η επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια απαιτεί σημαντικές επενδύσεις στην καινοτομία και τις υποδομές», τονίζει η Kristalina Georgieva, Γενική Διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. 

Τέλος, η ουσιαστική μετάβαση στην πράσινη ενέργεια προϋποθέτει μια ριζική αλλαγή της νοοτροπίας τόσο σε ατομικό όσο και σε θεσμικό επίπεδο. Οι διάφορες εκστρατείες εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης για την ενθάρρυνση βιώσιμων καταναλωτικών προτύπων μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην ευαισθητοποίηση του ίδιου του κοινού. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η εφαρμογή συγκεκριμένων μακροπρόθεσμων πολιτικών από τα ίδια τα κράτη και τους θεσμούς που θα παρέχουν ασφάλεια και κίνητρα για επενδύσεις.