Η σημασία της βιώσιμης γεωργίας για το περιβάλλον, το κλίμα και την κοινωνία

Σε μια εποχή κατά την οποία ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό, οι φωνές που εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για μια ενδεχόμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση συνεχίζουν να πληθαίνουν. Σε πρόσφατη μελέτη της, η Παγκόσμια Τράπεζα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι μέχρι το 2050, η παγκόσμια κοινότητα οφείλει να παράγει τουλάχιστον 50% περισσότερα τρόφιμα απ’ ό,τι σήμερα, προκειμένου να αποφευχθούν οι ελλείψεις.

Στον απόηχο της πανδημίας και εν μέσω της κλιματικής κρίσης και των συνεχιζόμενων κοινωνικοπολιτικών αναταραχών, ο πλανήτης δεν είχε ποτέ περισσότερη ανάγκη την εύρεση λύσεων που θα διασφαλίσουν την επισιτιστική ασφάλεια ολόκληρου του πληθυσμού του, με σεβασμό στο περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η βιώσιμη γεωργία αναδεικνύεται ως ένας φάρος ελπίδας, προσφέροντας τη δυνατότητα εξισορρόπησης των αυξανόμενων αναγκών παραγωγής με τη μακροπρόθεσμη ευημερία της Γης.

Μια συνεργασία με τη φύση

Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), η γεωργία είναι υπεύθυνη για σχεδόν το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ωστόσο, οι ειδικοί εκτιμούν ότι η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών θα μπορούσε να μετριάσει σημαντικά αυτές τις επιπτώσεις, διασφαλίζοντας παράλληλα επισιτιστική ασφάλεια για τις επόμενες γενιές. «Η βιώσιμη γεωργία αποτελεί μια αλλαγή παραδείγματος στον τρόπο παραγωγής των τροφίμων. Πρόκειται για μια συνεργασία με τη φύση, χρησιμοποιώντας μεθόδους που αναγεννούν το έδαφος, περιορίζουν τη σπατάλη νερού και ελαχιστοποιούν τη βλάβη στα οικοσυστήματα», σημειώνει η Δρ. Maria Rodriguez, κορυφαία γεωπόνος του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Αειφόρου Γεωργίας (GISA).

Πράγματι, η βιώσιμη γεωργία επιτρέπει την επίτευξη ικανοποιητικής απόδοσης σε μια συγκεκριμένη καλλιέργεια χωρίς να επηρεάζονται από αυτή οι φυσικοί πόροι και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα πρακτικών, από τη βιολογική γεωργία και τη γεωργοδασοκομία έως τη γεωργία ακριβείας, την αναγεννητική γεωργία και την αγροδασοκομία. Αυτές οι πρακτικές όχι μόνο επιτρέπουν την απορρόφηση των αερίων του θερμοκηπίου και την προστασία των φυσικών πόρων, αλλά ενισχύουν ταυτόχρονα τη γονιμότητα και τη βιοποικιλότητα του εδάφους, δημιουργώντας ανθεκτικά γεωργικά συστήματα ικανά να αντέξουν τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης.

Την ίδια στιγμή, τα οικονομικά οφέλη της βιώσιμης γεωργίας γίνονται όλο και πιο εμφανή. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι αγρότες που υιοθετούν βιώσιμες πρακτικές καλλιέργειας έχουν υψηλότερες αποδόσεις μακροπρόθεσμα, καθώς και μειωμένο κόστος παραγωγής. «Σε αντίθεση με τις συμβατικές μεθόδους, η αειφόρος γεωργία μπορεί να είναι εξαιρετικά προσοδοφόρα. Μειώνοντας το κόστος παραγωγής, βελτιώνοντας τη γονιμότητα του εδάφους και αποκτώντας πρόσβαση σε κορυφαίες αγορές για βιολογικά προϊόντα, οι αγρότες μπορούν να επιτύχουν περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα», σημειώνει ο δρ David Chen, περιβαλλοντολόγος στην GreenGrow Solutions.

Την ίδια στιγμή, οι καταναλωτές στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε τρόφιμα που έχουν παραχθεί με βιώσιμο τρόπο. Πρόσφατη έρευνα της Tetra Pak σε συνεργασία με την IPSOS που διεξήχθη σε 10 χώρες σε όλο τον κόσμο, δείχνει ότι το 70% των καταναλωτών θεωρεί ότι τα υγιεινά προϊόντα δεν θα πρέπει να βλάπτουν το περιβάλλον, ενώ το 54% είναι πρόθυμο να αναλάβει την ευθύνη για τον πλανήτη και να αλλάξει τη διατροφή του για να συμβάλει σε έναν πιο βιώσιμο κόσμο.

Σημαντικές προκλήσεις

Η υιοθέτηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών υπόσχεται τον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων για το περιβάλλον, ωστόσο η ευρεία εφαρμογή του συγκεκριμένου μοντέλου παραμένει ένας αρκετά δύσκολος στόχος. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι υπάρχουν αρκετά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, με την κάλυψη των κλιμακούμενων αναγκών του πλανήτη για τρόφιμα να αποτελεί το βασικότερο. Ο James Rodriguez, οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, σημειώνει σχετικά: «Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται, υπάρχει τεράστια πίεση στους αγρότες να μεγιστοποιήσουν την παραγωγή τους, συχνά εις βάρος του περιβάλλοντος. Η επίτευξη μιας ισορροπίας ανάμεσα στην κάλυψη των αναγκών για τρόφιμα και την προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι εύκολη υπόθεση».

Την ίδια στιγμή, φαίνεται πως υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερες επενδύσεις σε αγροοικολογικές προσεγγίσεις. «Η αγροοικολογία προσφέρει ένα ολιστικό πλαίσιο που προάγει τη βιοποικιλότητα, ενισχύει την υγεία του εδάφους και μειώνει την εξάρτηση από τις χημικές ουσίες. Ωστόσο, η ευρεία εφαρμογή των αγροοικολογικών πρακτικών απαιτεί υποστηρικτικές πολιτικές, πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις και πρωτοβουλίες ενημέρωσης των αγροτών» τονίζει η Maria Garcia, ειδική στη βιώσιμη γεωργία και μέλος του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών.

Τέλος, η μετάβαση στη βιώσιμη γεωργία προϋποθέτει σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά των καταναλωτών, αλλά και στις διατροφικές τους συνήθειες. Ο David Smith, ειδικός στα συστήματα τροφίμων και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, υπογραμμίζει τον ρόλο της ζήτησης: «Οι καταναλωτές έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν τα συστήματα παραγωγής τροφίμων μέσω των αγοραστικών τους αποφάσεων. Επιλέγοντας βιώσιμα και ντόπια τρόφιμα, οι καταναλωτές μπορούν να παρακινήσουν τους αγρότες να υιοθετήσουν πιο φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές», εξηγεί.