Ποιος ελέγχει την ποιότητα υπηρεσιών στα δημόσια νοσοκομεία;

Το Institute of Medicine (IoM), το 1999 με το βιβλίο «To Err is human», ανέδειξε την ανάγκη για τη δημιουργία πλαισίου που να προστατεύει τους ασθενείς αλλά και τους επαγγελματίες υγείας από λάθη που μπορούν να οδηγήσουν σε ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία των ασθενών.

Έτσι αναδείχθηκε ακόμη περισσότερο η τάση, τουλάχιστον στον Δυτικό κόσμο, για τη δημιουργία Οργανισμών που θα παίζουν το ρόλο του ρυθμιστή της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών στην υγεία. Στην Ελλάδα, δημιουργήθηκε πριν 3 χρόνια ο Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ ΑΕ), με στόχο να καλύψει το ρόλο του ρυθμιστή της ποιότητας των υπηρεσιών φροντίδας υγείας στη χώρα μας.

Το φάσμα αρμοδιοτήτων του ΟΔΙΠΥ είναι αρκετά διευρυμένο, καθώς πέραν του βασικού του ρόλου έχει την ευθύνη να διασφαλίσει την ασφάλεια των ασθενών, τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών αλλά και τον στρατηγικό σχεδιασμό στην υγεία μέσω χρήσης δεδομένων.

Στη χώρα μας, το κενό που ήρθε να καλύψει ο ΟΔΙΠΥ είναι πολύ μεγάλο. Από τη μια, τα νοσοκομεία μας ποτέ δεν είχαν κάποιο συντονισμένο πλάνο για υποστήριξη στο σχεδιασμό των υπηρεσιών τους προς τους πολίτες, ούτε στο σκέλος της ασφάλειας των παρεχόμενων υπηρεσιών ούτε στο σκέλος της βελτίωσής τους.

Από την άλλη, προγράμματα συνεχούς εκπαίδευσης δεν υπάρχουν στο βαθμό που να καλύπτουν τους ιατρούς και νοσηλευτές μας, ειδικότερα αν συνυπολογίσουμε την έλλειψη προσωπικού που παρουσιάζεται στη χώρα μας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Το κυριότερο, η έλλειψη δυνατής πρωτοβάθμιας περίθαλψης μεταφέρει μεγάλη πίεση στα νοσοκομεία μας και αυτό δημιουργεί αλυσιδωτά προβλήματα σε όλο το σύστημα υγείας. Τέτοια προβλήματα είναι η μεγάλη αναμονή για χειρουργείο, ο κίνδυνος που απορρέει από την αύξηση των νοσοκομειακών λοιμώξεων, η απουσία ανθρωποκεντρικών προγραμμάτων, κ.α.

Η παρουσία του ΟΔΙΠΥ σαν ρυθμιστική αρχή θα πρέπει να φέρει σημαντικές βελτιώσεις στις παρεχόμενες υπηρεσίες, οι οποίες θα πρέπει να είναι και μετρήσιμες προκειμένου να δημιουργήσουμε μια νέα κουλτούρα, συνεχούς βελτίωσης, και να μπορούμε να βελτιωνόμαστε συνεχώς. Η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης που πραγματοποιούμε στα νοσοκομεία εδώ και δυο χρόνια μας έχει βοηθήσει στο να κατανοήσουμε τον τρόπο που μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε την υποστήριξή μας.

Οι σχέσεις είναι το βασικό μέσο μέσω του οποίου οι αλληλεπιδράσεις των κλιμακίων μας με τους επαγγελματίες υγείας φέρνουν αντίκτυπο στην βελτίωση των υπηρεσιών. Όπου αυτό λειτουργεί αποτελεσματικά, χτίζεται εμπιστοσύνη και σχέση, μέσω προσεκτικής ακρόασης και επικοινωνίας. Αυτό είναι το θεμέλιο για την ανοικτή ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την ποιότητα και τη βελτίωση των υπηρεσιών.

Η διαφάνεια στην πληροφόρηση θα επέλθει μέσα από την ανάρτηση της κάθε αξιολόγησης που θα κάνει ο ΟΔΙΠΥ μέσα από την ιστοσελίδα του. Η διαφάνεια αυτή θα βοηθήσει πολύ και τους πολίτες καθώς μπορεί να αναζητούν κάποια συγκεκριμένη υπηρεσία (πχ κάποιο νοσοκομείο που να παρέχει Κατ’ Οίκον θεραπεία).

Βλέπουμε επίσης πως η προσμονή των νοσοκομείων για την επίσκεψη του κλιμακίου μας, δημιουργεί δράσεις προς τη βελτίωση των υπηρεσιών. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στις επαναληπτικές (follow-up) επισκέψεις μας, όπου εξετάζουμε τη συμμόρφωση του κάθε φορέα σε σχέση με τα όσα ζητήθηκαν από τα κλιμάκιά μας στην πρώτη επίσκεψη.

Όσο θα εξελίσσονται οι δράσεις αυτές, θα έχουμε και τις συνέργειες με τις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ) οι οποίες θα μας υποστηρίξουν αναλαμβάνοντας σημαντικότερο ρόλο στην παρακολούθηση της συμμόρφωσης των νοσοκομείων. Από την άλλη, θα δημιουργηθεί και στα ίδια τα νοσοκομεία μια αίσθηση ευθύνης για τις αλλαγές που θα απαιτούνται καθώς θα φανεί η βελτίωση στις παρεχόμενες υπηρεσίες αλλά και στην εργασία των επαγγελματιών υγείας.

Ωστόσο, η δυναμική της ηγεσίας (διοικητική, ιατρική και νοσηλευτική) στα νοσοκομεία και οι συμπεριφορές εντός του κάθε οργανισμού είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Τα καλύτερα αποτελέσματα της δουλειάς μας (ιδιαίτερα στο πρόγραμμα μείωσης των νοσοκομειακών λοιμώξεων) τα είδαμε στα νοσοκομεία όπου η συνεργασία της διοίκησης με την ιατρική και τη νοσηλευτική υπηρεσία ήταν δυνατή, επομένως ο αντίκτυπος εξαρτάται από το προσωπικό που είτε λαμβάνει τα ίδια αποτελεσματικά μέτρα είτε είναι σε θέση να επηρεάσει άλλους εντός του οργανισμού, ώστε να συμβεί η αλλαγή.

Τέλος, σημαντικό ρόλο παίζουν τα κίνητρα, όπου παρατηρείται σημαντική βελτίωση σε νοσοκομεία στα οποία προσφέραμε κίνητρα όπως ανάδειξη καλών πρακτικών, συμμετοχή τους σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα του Οργανισμού, κ.ά.

Η θεωρία λοιπόν μπορεί να λέει για τη σημαντικότητα της επιβολής της αλλαγής αλλά στην πράξη είναι η καλή συνεργασία που επιφέρει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο. Όλα αυτά τα προσδοκόμενα αποτελέσματα θα τα βλέπουμε και στην ετήσια έκθεση υγείας στην Ελλάδα, που σχεδιάζουμε και θα έχουμε από την επόμενη χρονιά.