Πόσο ευεργετική είναι η χορτοφαγική διατροφή στην πρόληψη νοσημάτων

Πολλές επιστημονικές μελέτες ρίχνουν φως στο πώς επιδρά η φυτοφαγία στην πρόληψη νοσημάτων. Οι θεωρίες για τα αίτια χρόνιας φλεγμονής και αυτοανοσίας μπορεί να είναι, εκτός από τα γονίδια, το περιβάλλον, ο τρόπος ζωής, ενώ τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν ρίξει φως και στο μικροβίωμα του εντέρου, ως έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες.

Διαπιστώθηκε πως, πιο επίφοβα για την εμφάνιση αυτοάνοσων και χρόνιων νοσημάτων είναι τα άτομα, που παρουσιάζουν δυσβίωση στο έντερο – που μπορεί να έχει προκληθεί από δυτικοευρωπαϊκή διατροφή (επεξεργασμένα προϊόντα, ζάχαρη, υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και ζωικών παραγόντων λιγότερες φυτικές ίνες). Η κετογονική διατροφή, μια διατροφή υψηλή σε ζωικές πρωτεΐνες, που χρησιμοποιείτε ευρέως για απώλεια βάρους, ρύθμιση διαβήτη και αυτοάνοσα, σύμφωνα με τελευταία επισκόπηση δημιουργεί αρνητικές αλλαγές στην ταξινόμηση και στον πλούτο των εντερικών μικροβίων.

Σύμφωνα με την κλινική διαιτολόγο – διατροφολόγο, με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα νοσήματα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, Δέσποινα Μαρσέλου: «Η διατροφή, η οποία φυσικά φαίνεται να υπερισχύει σε αντιφλεγμονώδη δράση, είναι κατά βάση φυτοφαγική, αφού οι πολυφαινόλες, τα αντιοξειδωτικά και η πληθώρα φυτικών ινών μειώνουν το ρίσκο για οξειδωτικό στρες, υποστηρίζουν το εντερικό μικροβίωμα και κατευνάζουν τη φλεγμονή. Βασική υπενθύμιση: Είναι και οι διατροφικές συνήθειες των κατοίκων στις λεγόμενες μπλε ζώνες, όπου ανάμεσα σε 20.000 άντρες και γυναίκες φάνηκε, πως οι φυτοφαγικές τροφές ήταν αυτές που επέφεραν οφέλη στην υγεία και όχι τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης».

Επιπλέον, ερευνητές που συμμετείχαν στο American Gut Project, το μεγαλύτερο ερευνητικό εργαλείο σχετικά με το μικροβίωμα του εντέρου και τη σημασία του, εντόπισαν, ότι όσοι κατανάλωναν 30 είδη φυτών την εβδομάδα ή και περισσότερο, είχαν μεγαλύτερη ποικιλομορφία στα βακτήρια του εντέρου –μεγαλύτερη παραγωγή λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου – και κατ’ επέκταση πιο υγιές ανοσοποιητικό.

«Μια κατά βάση φυτοφαγική διατροφή μπορεί να προσφέρει ύφεση συμπτωμάτων σε αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωρίαση και η ψωριασική αρθρίτιδα, η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, οι φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου και η πολλαπλή σκλήρυνση, σύμφωνα με μελέτες. Λόγω της πολλαπλής αιτιολογίας των αυτοάνοσων νοσημάτων, η διατροφή πρέπει να συνδυάζεται με γυμναστική, που προσφέρει ευεξία και διαχείριση του στρες», αναφέρει η ειδικός.

Φυτοφαγία και γαστρεντερικοί καρκίνοι

Η μετα-ανάλυση αφορά σε 49 μελέτες, με πάνω από 3 εκατομμύρια συμμετέχοντες από την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ασία. Σκοπός της ήταν η αξιολόγηση της επίδρασης της φυτοφαγίας στον κίνδυνο για καρκίνους του γαστρεντερικού. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η φυτοφαγική διατροφή ήταν προστατευτική ενάντια στην ανάπτυξη καρκίνων του γαστρεντερικού, με μείωση του κινδύνου κατά 20-30%. Παράλληλα αυτού του είδους η διατροφή μείωσε τον κίνδυνο παγκρεατικού καρκίνου κατά 29%, του ορθοκολικού κατά 24%, του ορθού κατά 16%, του παχέος εντέρου κατά 12%, του στομάχου κατά 19% και του ήπατος κατά 39%. Η μείωση του κινδύνου ήταν παρόμοια σε άντρες και σε γυναίκες, αλλά και σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Η επίδραση της vegan διατροφής, μάλιστα, αξιολογήθηκε ξεχωριστά και βρέθηκε παρόμοια με άλλα διατροφικά πρότυπα που βασίζονται στη φυτοφαγία.

Φυτοφαγία, καρκίνος και καρδιαγγειακά

Όπως επισημαίνει η κα Μαρσέλου, έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Jama Network, ανέλυσε την επίδραση που μπορεί να έχει η φυτοφαγία στον κίνδυνο θνητότητας και σε χρόνιες παθήσεις. Στο πλαίσιο της έρευνας αναλύθηκαν δεδομένα από 126.394 συμμετέχοντες της UK Biobank, οι οποίοι ακολουθούσαν είτε ένα υγιεινό και ισορροπημένο πρόγραμμα φυτοφαγίας, είτε ένα όχι και τόσο υγιεινό φυτοφαγικό πρόγραμμα.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η προσήλωση σε ένα ισορροπημένο φυτοφαγικό διατροφικό πλάνο συνδεόταν με σημαντικές μειώσεις σε καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο και πρώιμο θάνατο, της τάξης του 10-16%. Οι μη υγιεινές φυτικές τροφές, αντίστοιχα, συνδέονταν με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, με τους επικεφαλής να συμπεραίνουν ότι μια διατροφή, που χαρακτηρίζεται από υψηλής ποιότητας φυτικές τροφές και χαμηλή κατανάλωση ζωικών προϊόντων, μπορεί να είναι ωφέλιμη για την υγεία, ανεξαρτήτως παραγόντων χρόνιων παθήσεων και γενετικής προδιάθεσης.

Vegan διατροφή και πολλαπλό μυέλωμα

Έρευνα δημοσιευμένη στο Journal Nature παρέχει πολύ σημαντικές πληροφορίες για τον κίνδυνο εμφάνισης και την εξέλιξη του μυελώματος σε σχέση με τη διατροφή. Οι επικεφαλής καταλήγουν ότι μια κατά βάση φυτοφαγική διατροφή, με ή χωρίς ψάρι, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης μυελώματος. Η δυσβίωση στο έντερο, δηλαδή η ανισορροπία μεταξύ «καλών» και «κακών» βακτηρίων, συνδέεται, επίσης, με αρνητική εξέλιξη σε άτομα με μυέλωμα και κρίνεται απαραίτητη η βελτίωση του εντερικού μικροβιώματος και της εντερικής υγείας.

Τα οφέλη στον διαβήτη

Επαγγελματίες υγείας υποστηρίζουν τη φυτοφαγία, αλλά και η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρία συμφωνεί πλέον πως οι μη επεξεργασμένοι υδατάνθρακες από φυτικές τροφές είναι η καλύτερη επιλογή για τους διαβητικούς.

«Η φυτοφαγική διατροφή με ολόκληρες, ανεπεξέργαστες τροφές παρέχει στον οργανισμό πληθώρα θρεπτικών συστατικών για την υποστήριξη της υγείας, μεταξύ των οποίων οι υδατάνθρακες είναι μόνο ένα κομμάτι. Οι διαβητικοί μπορεί να έχουν ιδιαίτερα οφέλη από την κατανάλωση φασολιών, τα οποία περιέχουν έναν τύπο υδατάνθρακα, το ανθεκτικό άμυλο, το οποίο δεν διασπάται κατά την πέψη και επομένως δεν έχει καμία επίδραση στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Απεναντίας ταξιδεύει μέχρι το έντερο, όπου τα βακτήρια το μεταβολίζουν, για να παραγάγουν ωφέλιμα υποπροϊόντα, όπως λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου.

Τα φασόλια, λοιπόν, ως πηγή πρωτεΐνης και υδατανθράκων στη διατροφή, μπορούν να βελτιώσουν τα επίπεδα σακχάρου του αίματος ακόμη καλύτερα και από την μετάβαση από επεξεργασμένα δημητριακά σε ολικής άλεσης», μας λέει η κα Μαρσέλου.

Καρδιομεταβολικά νοσήματα

Μια πρόσφατη και μοναδική μέχρι σήμερα συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση συνόψισε τις συσχετίσεις μεταξύ της αντικατάστασης ζωικών τροφίμων με φυτικής προέλευσης με ένα ευρύ φάσμα καρδιομεταβολικών αποτελεσμάτων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αντικατάσταση ζωικής προέλευσης με τρόφιμα φυτικής προέλευσης συνδέεται ευεργετικά με την καρδιομεταβολική υγεία.

Η αντικατάσταση του κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος με ξηρούς καρπούς, όσπρια και δημητριακά ολικής αλέσεως μείωσε τον κίνδυνο ολικής καρδιαγγειακής νόσου, στεφανιαίας νόσου, διαβήτη τύπου 2 και θνησιμότητας από κάθε αιτία με μέτρια βεβαιότητα αποδεικτικών στοιχείων. Παρατηρήθηκε, επιπλέον, ότι με την αντικατάσταση του βουτύρου με ελαιόλαδο μειώθηκε η συχνότητα εμφάνισης ολικής καρδιαγγειακής νόσου, θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα, ολικού διαβήτη και θνησιμότητας από όλες τις αιτίες με μέτρια βεβαιότητα στοιχείων.

Πως εξηγείται ένα τέτοιο φαινόμενο; Η κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος, με μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία υπογραμμίζει:

«Το επεξεργασμένο κρέας περιέχει κορεσμένα λιπαρά οξέα, όπως το στεατικό και το παλμιτικό οξύ, τα οποία δυνητικά αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον τα κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα περιέχουν ενώσεις, όπως ο σίδηρος αίμης, το νάτριο, τα νιτρικά και τα νιτρώδη, που προάγουν το οξειδωτικό στρες και τη χρόνια φλεγμονή και έχουν συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, διαβήτη τύπου 2, ακόμη και θνησιμότητας.

Αντίθετα, τα φυτικά τρόφιμα, όπως οι ξηροί καρποί, τα όσπρια και τα δημητριακά ολικής αλέσεως, καθώς και το ελαιόλαδο, περιέχουν υψηλές ποσότητες αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ενώσεων, συμπεριλαμβανομένων των φυτικών ινών, φυτοχημικών, βιταμινών, μετάλλων και πολυφαινολών, που δείχνουν ευεργετικέςσυσχετίσεις με την καρδιαγγειακή υγεία. Έτσι, τόσο η μείωση των ζωικών τροφών, ιδιαίτερα του κρέατος, όσο και η αύξηση των φυτικών τροφών, συμβάλλουν ταυτόχρονα στις παρατηρούμενες ευεργετικές συσχετίσεις, που αφορούν στην καρδιομεταβολική υγεία».

Τέλος, δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό American Journal Of Lifestyle Medicine μελέτη σε ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα. Ακολούθησαν ένα πρωτόκολλο φυτοφαγίας συντονισμένο από την κα Μαρσέλου και μπήκαν σε ύφεση ή και διέκοψαν την φαρμακευτική τους αγωγή. Στη μελέτη συμνμετείχε η Shireen Kassam, ιατρός και επίτιμη λέκτορας του Kings College.