Στάνλεϊ Κιούμπρικ: 21 χρόνια από τον θάνατο μίας ιδιοφυΐας του κινηματογράφου

Σαν βόμβα είχε σκάσει η είδηση στις 7 Μαρτίου του 1999 ότι ένας από τους σπουδαιότερους κινηματογραφιστές, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ πέθανε στον ύπνο του από ανακοπή καρδιάς, σε ηλικία 71 ετών.

Πρόκειται για τον σκηνοθέτη που μας χάρισε τα αριστουργηματικά “2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος”, “Λάμψη”, “Κουρδιστό Πορτοκάλι”, Μάτια Ερμητικά Κλειστά” και δεκάδες άλλες ταινίες.

Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ επιδίωκε αποκλειστικά την τελειότητα, κατάφερνε να έχει τον πλήρη έλεγχο της παραγωγής του, από το σενάριο και τη σκηνοθεσία, μέχρι τη φωτογραφία και το μοντάζ.

Γεννημένος στις 26 Ιουλίου του 1928 στη Νέα Υόρκη, ο Στάνλεϊ από μικρή ηλικία άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία, ενώ μόλις στα 17 του χρόνια βρήκε δουλειά ως βοηθός κινηματογράφου.

Το 1951 δημιούργησε την πρώτη του ταινία, ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο Day of the Fight, η οποία χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από τις οικονομίες των δύο φίλων. Ακολούθησαν τα Flying Padre (1951), The Seafarers (1952) και το Fear and Desire (1953), το οποίο γυρίστηκε στην Καλιφόρνια.

Με τις δύο επόμενες ταινίες τεκμηρίωσης, Το Φιλί του Δολοφόνου (Killer’s Kiss) και Το Χρήμα της Οργής (The Killing), έγινε γνωστό το όνομα του Κούμπρικ στο Χόλιγουντ. Το 1957 σκηνοθετεί τον Κερκ Ντάγκλας στην αντιπολεμική ταινία Σταυροί στο Μέτωπο (Paths of Glory), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Χάμφρεϊ Κομπ. Από εκεί και έπειτα ο Κούμπρικ δημιούργησε ταινίες από βιβλία, τα οποία θα προσαρμόζει κάθε φορά στις δικές του ιδέες και με τη δική του κινηματογραφική οπτική γωνία.

Τα αριστουργήματα του Κιούμπρικ

Έπειτα από μερικά χρόνια και δεκάδες ταινίες, το 1964, ο Κούμπρικ συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Άρθουρ Κλαρκ, προκειμένου να συνεργαστούν στη συγγραφή ενός σεναρίου επιστημονικής φαντασίας. Το αποτέλεσμα ήταν η ταινία 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey, 1968), η οποία θεωρείται από πολλούς η καλύτερη του είδους.

Το 1971 οι ανυποψίαστοι θεατές σοκαρίστηκαν με τη φαινομενικά αναίτια βία στο Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (A Clockwork Orange). Σημειώνεται ότι ένα χρόνο μετά την επίσημη κυκλοφορία της αποφασίστηκε η απαγόρευση της προβολής της στην Αγγλία. Ο Κούμπρικ, απογοητευμένος από αυτή την προσπάθεια λογοκρισίας, απαγόρεψε ο ίδιος την προβολή της ταινίας του στην Αγγλία μέχρι το θάνατό του, δηλαδή σχεδόν για 27 χρόνια.

Στη συνέχεια διασκεύασε το ομώνυμο μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ στην ταινία τρόμου Η Λάμψη (The Shining, 1980). Η πολύ καλή ερμηνεία του Τζακ Νίκολσον συνέβαλε στην εμπορική επιτυχία της ταινίας. Αντιθέτως η διασκευή αυτή δεν ενθουσίασε τον συγγραφέα της, ο οποίος το 1997 την διασκεύασε ξανά ως παραγωγός, με τη μορφή τηλεταινίας διάρκειας 4 ωρών. Η τελευταία του ταινία ήταν τα Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut), στην οποία πρωταγωνιστούσε το ζεύγος Τομ Κρουζ και Νικόλ Κίντμαν. Τα γυρίσματα διήρκεσαν σχεδόν δύο χρόνια, κάτω από υπερβολική ασφάλεια και μυστικότητα.