Τείχος Βερολίνου: 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για το παραπέτασμα της ντροπής

Στις 3η Οκτωβρίου 1990 η Γερμανία ενώθηκε και επίσημα ύστερα από τέσσερις δεκαετίες διχασμού ανάμεσα στο δυτικό τμήμα – την Ομοσπονδιακή Γερμανία και το ανατολικό τμήμα – τη Λαϊκή Δημοκρατία.

Έντεκα μήνες νωρίτερα είχε πέσει το τοίχος του Βερολίνου και έκτοτε, η 3η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως εθνική ημέρα μνήμης για τους Γερμανούς.

Στις 13 Αυγούστου 1961, στη 1:11 τα ξημερώματα οι δυνάμεις ασφαλείας άρχισαν να περικλείουν εντός τειχών το ανατολικό τμήμα του Βερολίνου. Ο πρόεδρος της Ανατολικής Γερμανίας, Έριχ Χόνεκερ, δηλώνει ότι “το αντιφασιστικό προστατευτικό τείχος έχει ως σκοπό την προστασία της ειρήνης” Η επικοινωνία οποιασδήποτε μορφής μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού Βερολίνου διακόπηκε και 16 εκατομμύρια Γερμανοί εγκλωβίστηκαν.

Οι συγκοινωνίες μεταξύ των δύο τομέων της πόλης διακόπηκαν. Τα κομουνιστικά μέσα ενημέρωσης εμφάνιζαν το Τείχος σαν κοινή επιχείρηση των χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας και σαν χρήση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, ενώ μανάδες και παιδιά χωρίστηκαν για δεκαετίες.

Παρακάτω απαριθμούμε πέντε στοιχεία που πρέπει να θυμόμαστε σχετικά με το “τείχος της ντροπής”.

1. Πότε χτίστηκε

Ήταν ένας τοίχος 2 μέτρων, που χώριζε το Βερολίνο σε Ανατολικό και Δυτικό. Οι Δυτικοί το ονόμασαν «Τείχος του Αίσχους». Χτίστηκε το 1961 από τις αρχές της Ανατολικής Γερμανίας για να συγκρατήσει τη φυγή των κατοίκων της προς τη Δύση και γκρεμίστηκε από τους Βερολινέζους και των δύο πλευρών στις 9 Νοεμβρίου 1989, όταν άρχισαν να αποσαθρώνονται τα καθεστώτα του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού». Υπήρξε το κατ’ εξοχήν σύμβολο του «Ψυχρού Πολέμου» μεταξύ «δημοκρατικής» Δύσης και της «κομμουνιστικής» Ανατολής.

Συνολικά, περίπου 5.000 άνθρωποι πιστεύεται ότι διέφυγαν μέσω του Τείχους του Βερολίνου κατά τη διάρκεια της ύπαρξής του, ενώ επιχείρησαν να διαφύγουν περίπου 10.000 ακόμη.

Το τείχος μήκους 150 χιλιομέτρων χωρίζει οικογένειες και σπίτια στη μέση.

2. Οι αριθμοί

Συνολική περίμετρος – 155 χλμ.

Ηλεκτρική περίφραξη: 127,5 χλμ.

Φυλάκια επιτήρησης: 302

Στρατιώτες σε επιφυλακή: 11.000

55,000 νάρκες τοποθετημένες εντός της περιμέτρου

3.000 σκυλιά για συνδρομή στην επιτήρηση

3. Οι νεκροί

Στη διάρκεια των 28 χρόνων της ύπαρξης του Τείχους, τουλάχιστον 136 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διαφύγουν στη Δύση. Το πρώτο θύμα υπήρξε η 58χρονη νοσοκόμα Ίντα Ζίκμαν, η οποία σκοτώθηκε στις 22 Αυγούστου 1961 στην προσπάθειά της να διαφύγει στο Δυτικό Βερολίνο, όπου ζούσε η αδελφή της. Τελευταίος χρονολογικά στη μακάβρια λίστα ήταν ο 33χρονος άνεργος ηλεκτρολόγος Βίνφριντ Φρόιντενμπεργκ, ο οποίος κατάφερε μ’ ένα αυτοσχέδιο αερόστατο να περάσει στο Δυτικό Βερολίνο, αλλά για κακή του τύχη αυτό κατέπεσε και συνετρίβη, με αποτέλεσμα να βρει ακαριαίο θάνατο (29 Αυγούστου 1989).

4. Η ειρωνεία

Μέσα στο Τείχος είχε απομείνει μια εκκλησία του 19ου αιώνα, ο ναός της “Συμφιλίωσης”. Το ποίμνιο του ναού ήταν κυρίως Δυτικογερμανοί και όταν ο ναός κατέληξε να βρίσκεται στην αθεϊστική ανατολική πλευρά, μόνο οι στρατιώτες έμειναν να τον επισκέπτονται. Έτσι, το 1985, η στρατιωτική ηγεσία αποφάσισε να κατεδαφίσει το θρησκευτικό μνημείο με την χρήση δυναμίτιδας, καθώς έκριναν πως εμπόδιζε την ορατότητα στα παρακείμενα φυλάκια.

5. Η πτώση

Με την άνοδο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης το 1986 ένας άνεμος αλλαγής άρχισε να φυσά στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Οι πολιτικές της «περεστρόικα» και της «γκλάσνοστ» βρήκαν πεδίο εφαρμογής και στις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Με το άνοιγμα των συνόρων των άλλων σοσιαλιστικών χωρών προς τη Δύση, ένα νέο κύμα ανατολικογερμανών πολιτών διέφευγε στη Δυτική Γερμανία μέσω της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Τσεχοσλοβακίας.

Η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας αιφνιδιασμένη από τις εξελίξεις αποφάσισε να ανοίξει κι αυτή τα σύνορα της χώρας με τη Δύση στις 9 Νοεμβρίου 1989. Μετά την εξέλιξη αυτή, το Τείχος που χώριζε το Βερολίνο για 28 χρόνια δεν είχε λόγο ύπαρξης και άρχισε να κατεδαφίζεται πάραυτα, με πρωτοβουλία των Βερολινέζων.

Ένα χρόνο αργότερα, στις 3 Οκτωβρίου 1990, η Γερμανία επανενώθηκε.