Τι είναι τα “καύματα του Φθινοπώρου” – Η υγρασία του Αυγούστου και ο Ηρώδης ο Αττικός

Ανέκαθεν το ελληνικό καλοκαίρι ήταν ξηρό και θερμό στην Αττική, με σποραδικές αστάθειες που περιορίζονταν από από το κέντρο και βορειοανατολικότερα. Η πιο επιρρεπής περίοδος στους καύσωνες, ήταν από το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου ως τα τέλη Ιουλίου, ωστόσο δεν ήταν λίγες οι φορές που επεισόδια καύσωνα είχαν σημειωθεί και τον Αύγουστο. Βέβαια τον Αύγουστο εμφανίζονταν οι περιοδικοί ετήσιοι βόρειοι – βορειοανατολικοί άνεμοι γνωστοί ως Ετησίες (μελτέμια), ενώ το τελευταίο δεκαήμερο του Αυγούστου, άρχιζε η μετάβαση προς το Φθινόπωρο με εξασθένηση των ανέμων.

Παράλληλα η σχετική υγρασία παρουσίαζε – και συνεχίζει να παρουσιάζει – αισθητή άνοδο γύρω στο 8-10%, ειδικά στο χρονικό διάστημα τέλη Αυγούστου – αρχές Σεπτεμβρίου. Όταν είχε άπνοια και υψηλές θερμοκρασίες η ζέστη ήταν ιδιαίτερα έντονη και αισθητή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η σχετική υγρασία στο Τατόι από το 43% το πρώτο δεκαήμερο Αυγούστου, ανεβαίνει στο 48% το τρίτο δεκαήμερο και στις αρχές Σεπτεμβρίου περίπου στο 52% (51,64%) Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, σε περιόδους όπου το πεδίο των ανέμων είναι ασθενές, και οι θερμοκρασίες υψηλές (πάνω από την μέση κλιματική τιμή) η αίσθηση της ζέστης να είναι έντονη και σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, ενοχλητική. Ήδη, αυτές τις ημέρες, οι θερμοκρασίες στην Αττική φτάνουν τους 36-37 βαθμούς Κελσίου αλλά το πεδίο των ανέμων δεν είναι τόσο εξασθενημένο. Η κατάσταση αυτή θα διατηρηθεί σχεδόν όλη την εβδομάδα και στα ανατολικότερα τμήματα το μελτέμι θα είναι πιο ενισχυμένο και θα διατηρεί τις θερμοκρασίες κατά 4 βαθμούς πιο κάτω.

Η κατάσταση αυτή, όπως θα δούμε παρακάτω, δεν αποτελεί χαρακτηριστικό μόνο του σημερινού κλίματος, αλλά ήταν μια κατάσταση που ήδη υπήρχε από τον 2ο αιώνα μ. Χ, επί του Ηρώδου του Αττικού. Αυτά είναι τα “καύματα του φθινοπώρου” για τα οποία κάνει λόγο ο Αύλος Γέλλιος στο έργο του “Αττικές Νύχτες” όπου περιγράφει τις συζητήσεις του Ηρώδη του Αττικού κατά τον τον 2ο μ. Χ . αιώνα στην Κηφισιά.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Ηρώδης ο Αττικός διέμενε στις επαύλεις του, που είχε κτίσει στο Μαραθώνα και στην περιοχή της Κηφισιάς. Εκεί συναντούσε τους φίλους και πολλούς θαυμαστές του με τους οποίους διεξήγαγε σπουδαίες συζητήσεις. Θεωρούμε σημαντική την πληροφορία που αντλούμε από τον Αύλο Γέλλιο για τα “καύματα στου φθινοπώρου“, όπου ακόμη από τότε το κέντρο της Αθήνας ήταν ιδιαίτερα ζεστό και η Κηφισιά αποτελούσε από τότε τον ιδανικό τόπο για την αποφυγή της ζέστης. Ας διαβάσουμε από το πρότυπο κείμενο του βιβλίου “Το κλίμα των Αθηνών ” του αείμνηστου Δ. Αιγινήτη, για να δούμε πώς ήταν το αττικό κλίμα σε αυτό το βόρειο προάστιο, καθώς και ένα απόσπασμα από τις “Αττικές Νύχτες” του Γέλλιου.

Η Αθήνα και η Κηφισιά της περιόδου εκείνης φαντάζει σύμφωνα με τον λόγιο Αύλο Γέλλιο σαν παράδεισος με τα κρυστάλλινα νερά της και την πλούσια βλάστηση της και το ιδανικό της κλίμα που προσφέρεται να αναπτύσσει κανείς μια ορθή και ξεκάθαρη σκέψη. Ο Γέλλιος ασχολήθηκε πολύ με τους δυο πολιτισμούς, τον ελληνικό και ρωμαϊκό, και προς τιμήν του έχοντας ως μέτρον συγκρίσεως την αρχαία ελληνική πανεπιστημοσύνη, ανέπτυξε και συνέκρινε του Ρωμαίους με την ελληνική σκέψη. Αυτό που κάνει τα σχόλια του Αύλου Γέλλιου πολύτιμα στους αναγνώστες, είναι διότι μας μετέφερε περίεργα και ενδιαφέροντα αποσπάσματα από πολλά έργα της αρχαιότητος, των οποίων γνωρίζουμε μόνο τους τίτλους και τα οποία βρίσκουμε στην ανθολογία του, παραδείγματος χάριν, κομμάτια από τον Γράκχο, τον διάσημο δημαγωγό, του τιμητή Κάτωνα, τον Βάρωνα, και διαφόρων άλλων προσωπικοτήτων που ήταν πασίγνωστοι για την ρητορική τους ή για το ταλέντο τους για την ποίηση και την ιστορία.

Σχετικά με το πού βρισκόταν ο χώρος της έπαυλης στην Κηφισιά δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί και η αναζήτηση της έπαυλης θα πρέπει να κινηθεί μεταξύ των οδών Ραγκαβή, Τατοΐου, Κοκκινάκη, πλατείας Πλατάνου και την οδό Κασσαβέτη μέχρι την συμβολή των οδών Κηφισίας και Ζηρίνης όπου ήταν η αρχική θέση του ναϊδρίου των Αγίων Σαράντα. Σχετικά με τα σημερινά ευρήματα από τη βίλα του Ηρώδη στην Κηφισιά αυτά περιλαμβάνουν προτομή του ίδιου καθώς και του μαθητή του και ευνοούμενού του, Πολυδευκίωνα, άλλα γλυπτά, πολλές επιγραφές και λουτρό. Στην Κηφισιά βρισκόταν επίσης μαυσωλείο μερικών από τα παιδιά του Ηρώδη. Από αυτό σήμερα σώζονται τέσσερις μαρμάρινες σαρκοφάγοι οι οποίες φυλάσσονται, στην αρχική θέση τους, στην Πλατεία Πλατάνου.

Ανάλογες καταγραφές θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικές παρότι δεν τεκμηριώνονται πλήρως από ενόργανες παρατηρήσεις , αλλά μας δίνουν ικανοποιητικά ποιοτικά πολλά και ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του Ελληνικού κλίματος από την αρχαιότητα. Από αυτή την ιστοσελίδα τα θέματα αυτά θα τα παρουσιάζουμε με εκλαικευμένη προσέγγιση , πάντα με τεκμηριωμένο απλό και κατανοητό τρόπο.

Πηγές: Το κλίμα των Αθηνών – Δ. Αιγινήτη, Wikipedia, https://www.kaliterilamia.gr/2020/03/blog-post_263.html, ΕΜΥ

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις