Το “Summer of love” του 1967

Το 1957 αποτέλεσε μια χρονιά ορόσημο για τους “περιπλανώμενους” της Αμερικής. Ήταν τότε που εκδόθηκε το μυθιστόρημα “Στο δρόμο” και έκανε διάσημο τον συγγραφέα του, Τζακ Κέρουακ. Ένα ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες για όσους είχαν αποφασίσει να ζουν από μέρα σε μέρα, χωρίς να νοιάζονται για το αύριο: “Ήξερα ότι σε κάποιο σημείο του δρόμου υπήρχαν κορίτσια, οράματα, τα πάντα. Σε κάποιο σημείο του δρόμου, κάποιος θα μου πρόσφερε ένα σπάνιο μαργαριτάρι”. Οι μπίτνικ αρνήθηκαν την εξουσία, έκλεβαν αυτοκίνητα, έπιναν αλκοόλ και κάπνιζαν μαριχουάνα, καταφέρνοντας όμως να την βγάζουν καθαρή. Λοξοδρόμησαν για να αποφύγουν την αστική τάξη και ακολούθησαν τις προτροπές των Γουίτμαν και Ρεμπό: “Παρατήστε τα όλα, πάρτε τους δρόμους”. Στάθηκαν, με άλλα λόγια, απέναντι στον παραδοσιακό αμερικάνικο τρόπο ζωής, επιλέγοντας την τάση φυγής σαν ξεκάθαρο σημείο αναφοράς, όχι σε μια δήθεν θεωρητική-φιλοσοφική προσέγγιση, αλλά στην ίδια τους τη ζωή. Σαν ξένοιαστοι καβαλάρηδες, αρκετά χρόνια πριν βγει στις αίθουσες ο “Easy rider”.

ΟΙ ΜΠΙΤΝΙΚ, ΟΙ ΧΙΠΙΣ ΚΑΙ Η ΑΜΕΡΙΚΗ ΤΟΥ ’60

Ο Timothy Leary (μπροστά) και ο Allen Ginsberg, στο “Human Be-In”, την εκδήλωση στις 14 Ιανουαρίου 1967 στο Σαν Φρανσίσκο, που θεωρήθηκε το πρελούδιο του “Summer of Love” (AP Photo/Bob Klein)

Δέκα χρόνια αργότερα, το κίνημα των μπίτνικ ήταν εκείνο που είχε “σκληραγωγήσει” τη γενιά των χίπις. Οι Μπάροουζ, Γκίνσμπεργκ, Σνάιντερ, Κόρσο και Κέρουακ, είχαν καταφέρει να μυήσουν τη νεολαία των 60s στην περιπέτεια ενός ριζοσπαστικού ρομαντισμού. Η επαναστατική ευαισθησία ήταν μια από τις θεμελιώδεις συνιστώσες εκείνων που ένιωθαν έτοιμοι να αποδομήσουν τα πάντα, πιστοί σε κάθε ανατρεπτική γλώσσα που απαιτούσε επίμονα ελευθερία σε όλα τα επίπεδα. Το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο του 1967 προκαλούσε αντιπαραθέσεις πέρα από τα όρια: ο πόλεμος του Βιετνάμ έμπαινε στην κορύφωσή του, ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στο απόγειό του, οι φοιτητές στα Πανεπιστήμια διάβαζαν το “On the road” του Κέρουακ και απάγγελναν μεγαλόφωνα το “America when will we end the human war? Go fuck yourself with your atom bomb” του Άλεν Γκίνσμπεργκ, ενώ η ψυχεδέλεια είχε ήδη κάνει την εμφάνισή της από τα μέσα της δεκαετίας με τις μπάντες της σκηνής του Σαν Φρανσίσκο και το μουσικό της κίνημα εξαπλωνόταν σε ολόκληρη τη χώρα.

Χίπις σε συγκέντρωση στο Χάιτ Άσμπουρι (AP Photo/Robert W. Klein, File)

Οι χίπις δεν είχαν κανένα κοινό στοιχείο με πολιτικά κινήματα. Η στάση ζωής τους παρέπεμπε σε ένα τρόπο ύπαρξης που ήταν διαμετρικά αντίθετος με οποιαδήποτε ιδέα δομής, δόγματος ή ιεραρχίας. Είχαν αρνηθεί την κυρίαρχη αμερικάνικη κοινωνία των 60s και η μουσική αποτελούσε μια σημαντική παράμετρο της αντικουλτούρας τους. Το ροκ που πλέον είχε άμεση σχέση με τα ναρκωτικά και εμπνεόταν από αυτά, γινόταν όλο και πιο δυνατό, συγκρουόμενο κατά μέτωπο με τις απαλές τονικότητες της δεκαετίας του ’50. Για τους νέους, η μαριχουάνα, το LSD, η μεσκαλίνη, τα παραισθησιογόνα μανιτάρια, οι αμφεταμίνες, “ό,τι σε κάνει να ταξιδεύεις φίλε”, ήταν η δυνατότητα της φυγής από την κυρίαρχη κουλτούρα που ήταν καταπιεστική και τυραννική, αλλά παράλληλα ήταν και ένα μέσο για την απελευθέρωση του πνεύματος από την τροχοπέδη των ταμπού και των κανόνων του κατεστημένου, η δοκιμή νέων εμπειριών, η δόνηση με τις υπερβατικές αρμονίες ενός κόσμου που απείχε έτη φωτός από το σύνολο της παραδοσιακής αμερικανικής κοινωνίας.

Οι Beatles ποζάρουν στους φωτογράφους σε ένα διάλειμμα της ηχογράφησης του All you need is love, στις 25 Ιουνίου 1967 (AP Photo)

Οι χίπις ευαισθητοποιήθηκαν με τις ανατολίτικες θρησκείες – δυτικοποιημένες από τον Χέρμαν Χέσε – τις οποίες έβλεπαν σαν μια αντίσταση στην εξουσία, σαν μια αναφορά σε έναν κόσμο φαινομενικά ανεξάντλητο. Τάχθηκαν αλληλέγγυοι με τους Ινδιάνους της Αμερικής, επειδή αυτοί σέβονταν τη φύση και ζούσαν αρμονικά με αυτήν, επειδή ήταν καταπιεσμένοι και διέθεταν σοφία, επειδή χρησιμοποιούσαν τα ναρκωτικά σαν μετάληψη. Εμπνεύστηκαν από τον Ρουσό, τον Θορό, τον Ρεμπό, “άνοιξαν” το μυθιστόρημα των “τεχνητών παραδείσων” και των “ασήμαντων θαυμάτων” και τελικά διαφοροποιήθηκαν από τις “πατρικές” μορφές των ατομικιστών μπίτνικ, επιλέγοντας τα κοινόβια και την μαζικότητα. Αν πάντως επιχειρήσει κάποιος να συνοψίσει την επίδραση των παιδιών των λουλουδιών, θα βρεθεί μπροστά στο εξής παράδοξο: Ενώ ήταν υπέρμαχοι της κοινωνικής ισότητας, η προσωπική τους αναζήτηση ήταν αρχικά ατομική (προφανής κληρονομιά από τους μπίτνικ). Η αφετηρία για την κοινωνική αλλαγή θα έπρεπε να είναι η προσωπική αλλαγή του καθενός. “Ο μπάτσος στο δρόμο αποτελεί μικρότερο πρόβλημα από τον μπάτσο που έχουμε μέσα στο μυαλό μας”.

Οι Grateful Dead, από τις μπάντες που πρωταγωνίστησαν στο Summer of love (AP Photo)

Οι χίπις αντιπροσώπευσαν μια πολιτική αποστασία που ήρθε σε σύγκρουση με την κυρίαρχη αμερικάνικη κοινωνία. Και αν η συμβατική Αμερική τους αντιμετώπισε γενικά σαν απειλή (τα ανατρεπτικά κακομαθημένα παιδιά, βρώμικα, βουτηγμένα στα ναρκωτικά, άσωτα και διεφθαρμένα), η ίδια στα δικά τους μάτια υπήρξε ανούσια, βαρετή, απαξιωτική για τον άνθρωπο και καταπιεστική. Σε μια ακόμη ακραία σύγκρουση, τα ναρκωτικά χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο για την ενδυνάμωση μιας νέας απελευθερωμένης σεξουαλικότητας. Για τους χίπις, ο ελεύθερος και χωρίς εξαναγκασμούς έρωτας δεν ήταν μόνο μια απελευθερωτική πράξη αλλά επίσης μια προκλητική εξέγερση ενάντια στη βικτοριανή αντίληψη που βασιζόταν στο γάμο και την οικογένεια, μια αντίληψη ασφυκτική και υποκριτική. Στο σύνθημα “η χώρα μου πάνω απ’ όλα, και στο δίκιο και στο άδικο”, η απάντηση των χίπις ήταν “κάντε έρωτα, όχι πόλεμο”, αψηφώντας τα ταμπού γύρω από το σεξ, ξεπερνώντας τους φυλετικούς φραγμούς, θέτοντας σε αμφισβήτηση την έννοια της οικογένειας ως εγγύησης μιας πάγιας ταυτότητας και χτίζοντας καθοριστικές συναισθηματικές σχέσεις, έξω από τα στενά βιολογικά πλαίσια.

ΤΟ “HUMAN BE-IN” ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 1967

Το συγκεντρωμένο πλήθος στο Human Be-In τον Γενάρη του 1967 και στη μέση, με τα λευκά, ο Timothy Leary (AP Photo)

Όλα αυτά που περιγράψαμε πιο πάνω, βρήκαν “στέγη” σε μια ξεχωριστή, ας την ονομάσουμε “κοινοβιακή” εμπειρία, που συνδύασε ταξίδι, προοδευτικότητα και ομαδική ζωή. Τα χίπικα κοινόβια είχαν ήδη κάνει την εμφάνισή τους στην Καλιφόρνια, λίγο πριν το Summer of love. Είτε μέσα στην πόλη του Σαν Φρανσίσκο, είτε στην γύρω ύπαιθρο. Εκεί είδαμε μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες νέων να συγκατοικούν σε μονοκατοικίες και διαμερίσματα. Ένα από τα σημαντικότερα, ήταν το Morning Star, που ιδρύθηκε το 1966 κοντά στο “Φρίσκο”. Το όραμα ήταν απλό στη διατύπωσή του: “Ο κόσμος θα γίνει μια ευρεία κοινότητα όπου η τροφή και η κατοικία θα παρέχονται δωρεάν, ενώ η ιδιοκτησία θα έχει καταργηθεί” (από το βιβλίο Do it του Τζέρι Ρούμπιν). Πριν φτάσουμε όμως στο Χάιτ Άσμπουρι, το επίκεντρο του Summer of love, προηγήθηκαν κάποια άλλα γεγονότα, τα οποία οδήγησαν στην ακόμα μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της ανάγκης νέων προτύπων στον δρόμο προς τη δημιουργία μιας αντί-κοινωνίας. Το σπουδαιότερο από αυτά ήταν το περίφημο “Human Be-In”, που διοργανώθηκε τον Γενάρη του 1967 στο Σαν Φρανσίσκο.

Χίπις παρελαύνουν στις 3 Απριλίου του 1967 στο Χάιτ Άσμπουρι (AP Photo/Robert W. Klein)

Το Human Be-In ήταν μια μεγάλη εκδήλωση, η οποία φιλοξενήθηκε στο Gloden Gate Park του Φρίσκο και συγκέντρωσε περίπου 30.000 χίπις. Τα θέματα που συζητήθηκαν εκεί, ήταν όλα αυτά που απασχολούσαν την αντί-κουλτούρα της εποχής: ομαδικοί τρόποι ζωής και αυτό-οργάνωσης, οικολογική αφύπνιση, πολιτιστική αποκέντρωση, υψηλός διαλογισμός, αποδοχή χρήσης απαγορευμένων ναρκωτικών ουσιών και εξτρεμιστική πολιτική δράση. Η ονομασία του event συνδύασε τις ανθρωπιστικές αξίες (human) με το λογοπαίγνιο του be-in, το οποίο προήλθε από τις καθιστικές διαμαρτυρίες στα αμερικανικά πανεπιστήμια (sit-in), θέλοντας να εκφράσει την προσωπική συμμετοχή του καθενός (be) στις εξελίξεις της εποχής και τη διαμόρφωση του κινήματος των χίπις. Η παρουσία του “βάρδου” του LSD, Τίμοθι Λίρι και του εκπροσώπου της γενιάς του beat, Άλεν Γκίνσμπεργκ, “προσωποποίησε” από την μία, την αγιοποίηση της ψυχεδελικής απελευθέρωσης και από την άλλη, την “ηχητική” ποίηση της δράσης και της παράστασης. Ο Λίρι, στην ομιλία του, είπε την περίφημη φράση του “Turn on, tune in, drop out” (σε ελεύθερη μετάφραση, βάλε μπρος, ασχολήσου με το περιβάλλον σου, ξεφορτώσου ό,τι δε χρειάζεσαι), η οποία έγινε μεμιάς σύνθημα σε όλη την χίπικη κοινότητα.

Ο Τίμοθι Λίρι, γκουρού του LSD, μιλάει στο πλήθος του Human Be-In (AP Photo/Bob Klein)

Στο Human Be-In έπαιξαν ζωντανά διάφορα συγκροτήματα κυρίως από την ψυχεδελική σκηνή του Σαν Φρανσίσκο, όπως οι Jefferson Airplane, οι Grateful Dead, οι Big Brother and The Holding Company, οι Quicksilver Messenger Service και οι Blue Cheer. Το ροκ σε μια νέα μορφή, έδινε πλέον σάρκα και οστά στις ιδέες της αγάπης, της αρμονίας, του μυστικισμού, αλλά και της ευαισθησίας, μέσα από στιλιστικές φόρμες που δημιουργήθηκαν από την επίδραση των διεγερτικών και των ναρκωτικών. Στο μεταξύ, ο Όουσλι Στάνλεϊ, γνωστός ως “περιθωριακός χημικός”, μοίρασε δωρεάν τεράστιες ποσότητες από “White Lightning” LSD στους παρευρισκόμενους, μαζί με 75 γαλοπούλες, τις οποίες διέθεσαν στον κόσμο οι Diggers. Αυτοί οι τελευταίοι έπαιξαν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στα κοινόβια. Πήραν το όνομά τους από τους περιπλανώμενους, που την εποχή του Κρόμγουελ, καλλιεργούσαν κοινοτικούς αγρούς για να επιβιώσουν, μοιράζονταν την τροφή και έσκαβαν μόνοι τους τάφους για να θάψουν τους νεκρούς τους. Οι περισσότεροι Diggers προέρχονταν από τον θίασο μίμων του Σαν Φρανσίσκο, που έδινε παραστάσεις στους δρόμους.

Ο Τζορτζ Χάρισον, σε μια επίσκεψη-έκπληξη τον Αύγουστο του 1967 στο Χάιτ Άσμπουρι (AP Photo)

Με αρχηγό τους έναν εκκεντρικό τύπο, τον Έμετ Γκρόγκαν, οι diggers προσπάθησαν να εφαρμόσουν μια εναλλακτική οικονομία με καταστήματα, κέντρα στέγασης και μια “ελεύθερη κλινική”, όπου εθελοντές γιατροί πρόσφεραν δωρεάν περίθαλψη στους ασθενείς “αδερφούς” τους. Τελικά οι περισσότεροι από αυτούς κατέληξαν εξαρτημένοι ναρκομανείς και μαζί τους, το κοινοβιακό όνειρο, μετατράπηκε σε εφιάλτη της ταξικομανίας. Όμως στα πρώτα χρόνια τους, υπήρξαν ένα από τα σημαντικότερα “κεφάλαια” των αμερικανών χίπις. Επιστρέφοντας στο Human Be-In, να πούμε ότι επηρέασε όχι μόνο την δημιουργία του Summer of love, αλλά και άλλες πρωτοβουλίες, οι οποίες εκφράστηκαν όχι μόνο εντός, αλλά και εκτός Αμερικής, όπως το περίφημο Bed-In του Τζον Λένον και της Γιόκο Όνο το 1969 στο Άμστερνταμ και το Μόντρεαλ. Επίσης βοήθησε πολύ στη συγχώνευση και αλληλοκατανόηση ομάδων με διαφορετικές αντιλήψεις, που είχαν όμως κοινούς στόχους και οράματα, όπως για παράδειγμα, από τη μια πλευρά, τους εξτρεμιστές φοιτητές του Μπέρκλεϊ που ζητούσαν “πολεμική” δράση ενάντια στην πολιτική των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και από την άλλη, τους μάλλον απολίτικους χίπις του Χάιτ Άσμπουρι, που προτιμούσαν τις ειρηνικές διαμαρτυρίες.

ΤΟ SUMMER OF LOVE ΤΟΥ HAIGHT ASHBURY

Οι χίπις πετούν ψηλά μια τεράστια μπάλα, βαμμένη ως υδρόγειο, στις 21 Ιουνίου του 1967 στο Golden Gate Park του Σαν Φρανσίσκο, για να καλωσορίσουν την έναρξη του Summer of love (AP Photo)

Ο όρος “Summer of love” εμφανίστηκε για πρώτη φορά όταν δημιουργήθηκε το “συμβούλιο για το καλοκαίρι της αγάπης” (Council for the Summer of Love) στη διάρκεια της άνοιξης του 1967, όταν πλέον είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται πλήθη χίπηδων στη συνοικία Haight Ashbury του Σαν Φρανσίσκο. Το συμβούλιο αποτελείτο από διάφορους τοπικούς χίπικους “φορείς”, όπως οι diggers που είδαμε πιο πριν. Η δουλειά του συμβουλίου ήταν να προσφέρει υπηρεσίες στους επισκέπτες σχετικές με την εστίαση, τη σίτιση, την περίθαλψη, τη συμμετοχή σε μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, καθώς και να συντονίσει δράσεις με τοπικές εκκλησίες και άλλους κοινωνικούς φορείς. Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των νέων που κατέφθαναν στο Χάιτ Άσμπουρι, θορύβησε τις τοπικές αρχές, ενώ οι συντηρητικοί κάτοικοι ζητούσαν από την αστυνομία να κρατήσει τους χίπις μακριά από την πόλη. Στη διάρκεια του παραδοσιακού spring break υπήρξε πραγματική “εισβολή” από μαθητές και φοιτητές, οι κυβερνητικές υπηρεσίες του Σαν Φρανσίσκο προσπάθησαν να μπλοκάρουν την ολοένα αυξανόμενη εισροή χίπηδων, όμως τα μέτρα που εφάρμοσαν λειτούργησαν ως μπούμερανγκ, αφού η δημοσιογραφική κάλυψη αυτών των ενεργειών από τον τοπικό Τύπο, έκανε γνωστά στην υπόλοιπη αμερικανική επικράτεια τα όσα συνέβαιναν, με αποτέλεσμα ακόμα περισσότεροι επισκέπτες να κάνουν προορισμό τους το Χάιτ Άσμπουρι.

Οι Jefferson Airplane, πρωταγωνιστές της ψυχεδελικής σκηνής του Σαν Φρανσίσκο (AP Photo)

Η απάντηση των χίπηδων που κατοικούσαν μόνιμα στο Σαν Φρανσίσκο, ήταν ακριβώς η δημιουργία του συμβουλίου που αναφέραμε παραπάνω, έτσι ώστε να βρεθούν άμεσα λύσεις στα οργανωτικά προβλήματα που είχαν παρουσιαστεί. Από το τέλος της άνοιξης, τα όσα συνέβαιναν στην πόλη, γίνονταν πλέον γνωστά σε ολόκληρη την Αμερική, αφού οι σημαντικότερες εφημερίδες και τα πιο γνωστά τηλεοπτικά δίκτυα, είχαν εγκαταστήσει ανταποκριτές τους στο Σαν Φρανσίσκο, μεταδίδοντας καθημερινά ρεπορτάζ για τα τεκταινόμενα στην χίπικη κοινότητα. Τεράστια αύξηση είχαν και οι δυο εφημερίδες της “αντί-κουλτούρας”, το “San Francisco Oracle” και το “Berkeley Barb”, αμφότερες διαχειριζόμενες από χίπις και φοιτητές της περιοχής. Η Oracle έφτασε το καλοκαίρι του 1967 το μισό εκατομμύριο φύλλα, αριθμός εξωπραγματικός για τα δεδομένα του εντύπου, αν αναλογιστούμε ότι κυκλοφορούσε κάθε τρίμηνο. Από το ξεκίνημα του Ιουνίου, το συμβούλιο είχε οργανωθεί με αρκετά μεγάλη επιτυχία, έχοντας εγκαταστήσει γραφεία υποδοχής τα οποία διευκόλυναν τους επισκέπτες χίπις στην εξεύρεση στέγης, ενώ ήδη λειτουργούσαν τόσο το free store (κατάστημα με είδη πρώτης ανάγκης, τα οποία δίνονταν δωρεάν σε όσους τα χρειάζονταν), όσο και η free clinic, η οποία πρόσφερε δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες.

Μια κοπέλα περιεργάζεται το χαϊμαλί του φίλου της, για να καταλάβει σε ποια “φυλή” ανήκει (AP Photo)

Ο αριθμός των χίπηδων που έφτασαν το καλοκαίρι του 1967 στο Σαν Φρανσίσκο, ξεπέρασε τελικά τις 100.000. Οι υπεύθυνοι του συμβουλίου, επειδή ήταν αδύνατο να φιλοξενηθούν όλοι στο Χάιτ Άσμπουρι, τους μοίρασαν στο γειτονικό Μπέρκλεϊ και σε άλλες πόλεις του Bay Area. Για να μπορούν να αναγνωρίζονται μεταξύ τους και να μην χάνονται, το συμβούλιο τους χώρισε σε “tribes” (φυλές). Η κάθε φυλή, για να ξεχωρίζει, φορούσε ένα ξεχωριστό χαϊμαλί. Έτσι, βλέποντας το χαϊμαλί που φορούσε ο καθένας, ήξερες σε ποια φυλή ανήκε, άρα και σε ποια κοινοβιακή περιοχή φιλοξενείτο. Το Summer of love προσέλκυσε ανθρώπους από διάφορες κοινωνικές τάξεις: μαθητές κολεγίων, φοιτητές, τουρίστες, ακόμα και στρατιωτικούς από τις βάσεις που υπήρχαν γύρω από την πόλη. Όσο καλά πάντως και αν προσπάθησε να καλύψει όλες τις ανάγκες το συμβούλιο, ήταν φυσιολογικό να δημιουργηθούν αρκετά προβλήματα, αφού οι 100.000 ήταν ένας τεράστιος αριθμός επισκεπτών. Έτσι λοιπόν, υπήρξαν αρκετοί που δεν μπόρεσαν να βρουν στέγη, με αποτέλεσμα να κοιμούνται στους δρόμους. Πολλές φορές τα συσσίτια δεν έφταναν για όλους, οπότε παρουσιάστηκαν και περιστατικά κλοπών, αν και περιορισμένα. Η χρήση των ναρκωτικών δημιούργησε επίσης προβλήματα, αφού γινόταν συχνά φόρα παρτίδα στους δρόμους, προκαλώντας την οργή αρκετών μόνιμων κατοίκων.

Οι The Mamas & The Papas. Δεξιά, ο Τζον Φίλιπς που έγραψε το “San Francisco (be sure to wear flowers in your hair)” και στη μέση ο Σκοτ Μακένζι που το ερμήνευσε (AP Photo/Worth)

Μια από τις μεγάλες “πρωταγωνίστριες” του Summer of love, ήταν χωρίς αμφιβολία η μουσική. Ατελείωτα happenings και events διοργανώθηκαν στη διάρκεια ολόκληρου του καλοκαιριού, ενώ κυκλοφόρησαν δίσκοι σταθμοί στην ιστορία του ροκ. Φυσικά στην πρώτη γραμμή ήταν τα δυο μεγάλα μουσικά φεστιβάλ, το Fantasy Fair and Magic Mountain Music Festival και μετά το Monterey Pop Festival, τα οποία εκτίναξαν τη δημοφιλία του Summer of love, μαζί με εκείνη των συγκροτημάτων που συμμετείχαν, στα ύψη. Πριν δούμε όμως τί συνέβη σε αυτά, ας αναφερθούμε πρώτα στο επίσημο τραγούδι του καλοκαιριού της αγάπης, το περίφημο “San Francisco (be sure to wear flowers in your hair)”, σύνθεση του Τζον Φίλιπς των The Mamas & The Papas, ο οποίος θέλησε με αυτό το 45άρι να προωθήσει τόσο το Monterey Pop Festival (ήταν ένας από τους διοργανωτές), όσο και γενικότερα να δώσει την δική του εικόνα για τα παιδιά των λουλουδιών. Το τραγούδι ερμήνευσε ο Scott McKenzie και το single κυκλοφόρησε στις 13 Μαΐου του 1967, κάνοντας τεράστια επιτυχία σε όλο τον κόσμο, όπου συνολικά πούλησε πάνω από 7 εκατομμύρια κόπιες. Λίγες μέρες αργότερα (1/6/1967) κόσμησε τις βιτρίνες των δισκοπωλείων το αριστουργηματικό LP των Beatles, ” Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band “, ανοίγοντας το Summer of love με μια από τις κορυφαίες μουσικές “αφηγήσεις” όλων των εποχών.

Η Τζόαν Μπαέζ παίζει και τραγουδάει στο Χάιτ Άσμπουρι (AP Photo)

Ακολούθησε στο διήμερο 10 και 11 Ιουνίου το Fantasy Fair and Magic Mountain Music Festival, το οποίο φιλοξενήθηκε στο υπέροχο Cushing Memorial Amphitheatre στο βουνό Tamalpais, έξω από το Σαν Φρανσίσκο. Παρά το γεγονός ότι η χωρητικότητα του αμφιθεάτρου ήταν 4.000 θεατών, πάνω από 35.000 χίπις συγκεντρώθηκαν εκεί τις δυο μέρες για να παρακολουθήσουν ζωντανά μερικές από τις σημαντικότερες μπάντες του ροκ. Το εισιτήριο κόστιζε δυο δολάρια και όλα τα έσοδα δόθηκαν σε ένα κέντρο περίθαλψης μικρών παιδιών του Φρίσκο. Συνολικά 34 συγκροτήματα και καλλιτέχνες περιελάμβανε το πρόγραμμα του φεστιβάλ, ανάμεσά τους ονόματα όπως οι Doors (στην πρώτη τους εμφάνιση μπροστά σε μεγάλο κοινό), οι Jefferson Airplane, οι Canned Heat, οι Kaleidoscope, οι Byrds, οι Seeds, οι Country Joe & The Fish, ο Captain Beefheart και ο Tim Buckley. Παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο φεστιβάλ δεν είναι τόσο γνωστό, επειδή επισκιάστηκε από εκείνο του Monterey, θεωρείται πολύ σημαντικό γεγονός, αφού ήταν το πρώτο μεγάλο φεστιβάλ ροκ μουσικής στις ΗΠΑ, αν όχι και σε ολόκληρο τον κόσμο. Επίσης, επέφερε μια τεράστια αλλαγή στο είδος της μουσικής που επέλεγαν οι νέοι σε ηλικία ακροατές του ραδιοφώνου στο Σαν Φρανσίσκο, και αυτό επειδή διοργανωτής του ήταν ο σταθμός KFRC, ο οποίος αναμετέδωσε τη διήμερη συναυλία, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ ακροαματικότητας στην ευρύτερη περιοχή του Bay Area. Αποδείχτηκε ο πιο πετυχημένος τρόπος να γίνει γνωστή στο πλατύ κοινό η ψυχεδελική σκηνή της πόλης.

Ο Τζίμι Χέντριξ στο Monterey Pop Festival (Bruce Fleming/AP Images)

Μια εβδομάδα αργότερα, επόμενος σταθμός ήταν το Monterey International Pop Music Festival, αυτή τη φορά με τριήμερη διάρκεια (16, 17 & 18/6), μεγαλύτερο κοινό, αλλά και πολύ πιο σημαντικές συμμετοχές στο line up. Το Μόντερεϊ οργανώθηκε πολύ καλύτερα, διαφημίστηκε πολύ περισσότερο και γενικότερα είχε πολύ μεγαλύτερη απήχηση ανάμεσα στους χίπις του Summer of love, του οποίου θεωρείται μια από τις πιο ξεχωριστές στιγμές. Υπολογίζεται ότι το παρακολούθησαν συνολικά 90.000 άτομα, τα οποία πλήρωσαν 3 δολάρια για μια ημέρα ή 6.50 δολάρια και για τις τρεις μέρες. Πάνω στην κληρονομιά που άφησε πίσω του το Μόντερεϊ, “χτίστηκε” στη συνέχεια η μεγάλη παράδοση των ροκ φεστιβάλ, που πέρασε από το Newport, το Isle of Wight, το Woodstock και το Altamont, για να συνεχιστεί τις επόμενες δεκαετίες και να φτάσει μέχρι τις μέρες μας. Στο φεστιβάλ έπαιξαν 32 μπάντες και καλλιτέχνες, με σημαντικότερα ονόματα τους Eric Burdon & The Animals, Simon & Garfunkel, Canned Heat, Big Brother & The Holding Company (στην πρώτη μεγάλη εμφάνιση της Τζάνις Τζόπλιν), Country Joe & The Fish, The Butterfield Blues Band, Steve Miller Band, The Byrds, Jefferson Airplane, Otis Redding, Ravi Shankar, The Who, Grateful Dead, The Jimi Hendrix Experience (επίσης στην πρώτη μεγάλη εμφάνιση του Χέντριξ) και The Mamas & The Papas. Όλοι έπαιξαν δωρεάν (εκτός του Σανκάρ) και οι εισπράξεις διατέθηκαν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Ένας χίπης αναχωρεί στις 16 Οκτωβρίου 1967 από το Χάιτ Άσμπουρι (AP Photo)

Εκτός από το Σαν Φρανσίσκο, που ήταν το κέντρο του Summer of love, αντίστοιχες εκδηλώσεις έγιναν και στο Λονδίνο, χωρίς όμως να έχουν ούτε τη μαζικότητα, αλλά ούτε και τη χρονική διάρκεια του αυθεντικού καλοκαιριού της αγάπης. Στο μεταξύ, στο Χάιτ Άσμπουρι, τα events και τα happenings (ομιλίες, συγκεντρώσεις, πορείες, συναυλίες, οικολογικές και πολιτιστικές εξορμήσεις, εκθέσεις κλπ) συνεχίστηκαν όλο το καλοκαίρι. Τον Σεπτέμβριο υπήρξε μαζική αναχώρηση των επισκεπτών, αφού τόσο τα σχολεία όσο και τα πανεπιστήμια, θα ξανάρχιζαν τα μαθήματα και μην ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι χίπις που είχαν πάει στο Φρίσκο, ήταν φοιτητές. Όσοι έμειναν πίσω, στην μεγάλη τους πλειοφηφία οι μόνιμοι χίπις κάτοικοι του Χάιτ Άσμπουρι, αποφάσισαν να φτιάξουν μια επικήδεια τελετή, ώστε να κλείσουν και επίσημα το καλοκαίρι της αγάπης. Στις 6 Οκτωβρίου του 1967, τελέστηκε η κηδεία-παρωδία με την ονομασία “The death of the hippie” και η εκ των διοργανωτών του event, Μαίρη Κάσπερ, έδωσε την παρακάτω εξήγηση: “Θέλαμε να κάνουμε σαφές ότι αυτό ήταν το τέλος του καλοκαιριού της αγάπης εδώ. Πλέον πηγαίνετε στα σπίτια σας, κάντε την επανάσταση εκεί που ζείτε και μην ξανάρθετε πίσω, γιατί η γιορτή τελείωσε”. Έντεκα ημέρες αργότερα, στις 17 Οκτωβρίου, το ροκ μιούζικαλ Hair, που περιέγραφε την ιστορία της χίπικης αντί-κουλτούρας και της σεξουαλικής επανάστασης στη δεκαετία του ’60, ανέβαινε στο θέατρο στη Νέα Υόρκη. Ήταν ο καλύτερος επίλογος για το Summer of love…

Πηγές: theguardian.com, vanityfair.com, Larousse, Le siécle rebelle, wiki

Βίντεο: Σκηνές από το Summer of love

 

Βίντεο: Ο Σκοτ Μακένζι ερμηνεύει το “San Francisco”, επίσημο τραγούδι του Summer of love, στο Monterey Pop Festival