Ζαν Πολ Σαρτρ: Σαν σήμερα γεννήθηκε ο φιλόσοφος που αρνήθηκε τη “δόξα”

Σαν σήμερα γεννήθηκε μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα. Φιλόσοφος, θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, σεναριογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, ακτιβιστής και σύντροφος της Σιμόν ντε Μποβουάρ, ο Ζαν Πωλ Σαρτρ, ήρθε στη ζωή στις 21 Ιουνίου του 1905.

Σπούδασε Φιλοσοφία και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δραστηριότητα. Μετά τη λήξη του, ίδρυσε μαζί με τον Μορίς Mερλό Ποντί το περιοδικό «Σύγχρονοι Καιροί». Σύντροφος της ζωής του υπήρξε η Σιμόν ντε Μποβουάρ, αν και δεν παντρεύτηκαν ποτέ.

Επηρεασμένος από τη γερμανική φιλοσοφία του υπαρξισμού και απορρίπτοντας τον μπολσεβικισμό, ο Ζαν Πολ Σαρτρ υποστήριζε ένα νέο ουμανισμό, σ’ ένα κόσμο χωρίς την ανάγκη θεού. Τις ιδέες του κατόρθωσε να τις περάσει και μέσα από τα μυθιστορήματα και τα θεατρικά του έργα. Λόγω της αθεϊστικής στάσης του, όλα τα βιβλία του τοποθετήθηκαν από την καθολική εκκλησία στη λίστα των απαγορευμένων.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, μετά την καταστολή των εργατικών κινητοποιήσεων στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, ο Σαρτρ θεώρησε αποτυχημένο τον αγώνα του για πολιτικό και κοινωνικό μετασχηματισμό. Όταν στις 22 Οκτωβρίου του 1964 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, αρνήθηκε να το παραλάβει, γιατί θεώρησε ότι επιβραβεύεται η τοποθέτησή του ενάντια στα κομμουνιστικά καθεστώτα. Κάτι που -όπως υποστήριξε- θα μείωνε το γόητρο της συγγραφικής του δουλειάς.

Όταν αρνήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας

Το 1964 αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες χρονιές στην ιστορία του θεσμού, από τη χρονιά της ίδρυσής του το 1901.

Όταν εκείνη τη χρονιά οι φήμες άρχισαν να κυκλοφορούν ότι ο Σαρτρ ήταν ανάμεσα σε 76 υποψήφιους στην κούρσα για το βραβείο, ο φιλόσοφος έγραψε αμέσως επιστολή στην Σουηδική Ακαδημία για να τους ενημερώσει ότι ήθελε να αποσυρθεί το όνομά του από τις υποψηφιότητες.

“Ο συγγραφέας που δέχεται μια τέτοια τιμή συνδέεται και με τον θεσμό που τον τίμησε. Ο συγγραφέας, λοιπόν, δεν πρέπει να επιτρέψει στον εαυτό του να μετατραπεί σε θεσμό. Εξάλλου, αυτές οι τιμές εκθέτουν και τον αναγνώστη σε μία πίεση που δεν επιθυμώ. Το να υπογράφω ως Ζαν Πωλ Σαρτρ δεν είναι το ίδιο με το να υπογράφω ως Ζαν Πωλ Σαρτρ, νικητής Βραβείου Νόμπελ”, έγραφε μεταξύ άλλων στην επιστολή.

Παρά τη διαφωνία του με τον θεσμό, ο Σαρτρ τιμήθηκε τελικά με το Νόμπελ Λογοτεχνίας στις 22 Οκτωβρίου, για το έργο του που ήταν “πλούσιο σε ιδέες, με πνεύμα ελευθερίας και αναζήτηση της αλήθειας”.

Παραμένοντας πιστός στις απόψεις του, λοιπόν, αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο, παρ’ όλο που αναγνώριζε ότι αποτελούσε μεγάλη τιμή.