Ελληνοτουρκική κρίση: Εντός υφαλοκρηπίδας το Oruc Reis, εκτός ορίων ο Ερντογάν

«Παιχνίδια με την φωτιά». Αυτή την τακτική επέλεξε για μία ακόμη φορά ο Ερντογάν προκειμένου να «απαντήσει» στην συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών.

Έτσι το ερευνητικό πλοίο Oruc Reis φέρεται να κινείται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ώστε με πρόσχημα τις σεισμικές έρευνες να δημιουργήσει «τετελεσμένα» στο πλέον ανατολικό σημείο της. Η δραστηριότητα του Oruc Reis εποπτεύεται από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, που φέρεται να έχει απευθύνει προειδοποιήσεις στο τουρκικό πλοίο. Έτσι λίγες εβδομάδες μετά την πρόσφατη κρίση της 21ης Ιουλίου καταγράφεται νέα παράταξη πολεμικών πλοίων και από τις δύο πλευρές, δημιουργώντας καθεστώς ακόμη μεγαλύτερης έντασης.

Οι τουρκικές πρακτικές έχουν από χθες προκαλέσει την δυσφορία και την αντίδραση Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ. Αποτελεί όμως ερώτημα το πόσο ο Ρετζέπ Ερντογάν σκοπεύει να «τεντώσει το σχοινί», αφού η τουρκική NAVTEX για τις έρευνες του Oruc Reis έχει ημερομηνία λήξης την 23η Αυγούστου.

Είναι φανερό ότι οι κινήσεις αυτές αποτελούν την τουρκική αντίδραση στην συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου. Όχι μόνον γιατί η τουρκική NAVTEX φαίνεται να αφορά οριακά στα σημεία που έχουν οριστεί στο κείμενο των δύο χωρών. Επίσης επειδή ο Ερντογάν συνέδεσε την κίνησή του με έκκληση για διάλογο των χωρών της Μεσογείου με στόχο να βρεθεί «φόρμουλα που θα προστατεύει τα δικαιώματα όλων», Τόνισε παράλληλα σε δηλώσεις του μετά τη χθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να ανεχθεί να «εγκλωβιστεί στις ακτές της». Μάλιστα ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ Χαμίτ Ακσόι αποκάλεσε την Μεσόγειο, θάλασσα που «τελεί υπό τουρκική κυριαρχία για αιώνες».

Σε αυτό το κλίμα είναι προφανές ότι η «ερευνητική δραστηριότητα» του Oruc Reis αποτελεί πρόσχημα. Σύμφωνα μάλιστα με διαρροές που υπήρξαν είναι αδύνατη η διενέργεια σεισμολογικών ερευνών λόγω του θορύβου που προκαλεί η παρουσία πολεμικών πλοίων στην περιοχή. Έτσι αντικειμενικός σκοπός της Άγκυρας μοιάζει να είναι η επίδειξη πυγμής, και η πρόθεση αίσθησης επικυριαρχίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η τουρκική πλευρά αναμένεται να επιχειρήσει την δημιουργία τελεσμένων υποστηρίζοντας ότι πραγματοποίησε έρευνες στην περιοχή, γεγονός που η ελληνική πλευρά θα αρνηθεί.

Αναπάντητο έως στιγμής ερώτημα είναι το αν η τουρκική πλευρά θα εξαντλήσει τα χρονικά όρια της NAVTEX που εξέδωσε και η οποία αμφισβητήθηκε άμεσα από την ελληνική πλευρά. Επίσης πως επιδιώκει να τελειώσει αυτό που ή ίδια ξεκίνησε μια και δεν τίθεται θέμα αλλαγής των ελληνική θέσεων σχετικά με ζητήματα εθνικής κυριαρχίας.

Ενημέρωση κι επιφυλακή

Οι συνθήκες είναι προφανώς πιο κρίσιμες συγκριτικά με την κατάσταση που υπήρχε τον Ιούλιο και έχουν προκαλέσει την ανησυχία τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης. Για τον λόγο αυτό σήμερα θα υπάρξει ενημέρωση για τις εξελίξεις, από τον Κυριάκο Μητσοτάκη προς όλους τους πολιτικούς αρχηγούς με τηλεφωνικές επικοινωνίες. Εξυπακούεται ότι σε καθεστώς πλήρους επιφυλακής και ετοιμότητας βρίσκονται στο σύνολό τους οι ένοπλες δυνάμεις.

Μάλιστα στην χθεσινή συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ, έχουν εξεταστεί τα σενάρια εξέλιξης της κατάστασης και οι αντιδράσεις της ελληνικης πλευράς σε κάθε περίπτωση.

Οι ελληνικές κινήσεις

Από την κυβέρνηση , εκτός από το σχεδόν αυτονόητο διάβημα στο τουρκικό ΥΠΕΞ σε γρήγορους ρυθμούς εκτυλίχθηκε πακέτο διπλωματικών πρωτοβουλιών. Άμεσος στόχος η ενεργοποίηση του διεθνούς παράγοντα., καταρχήν του ευρωπαϊκού και ειδικά της Γερμανίας. Επίσης την εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτείων στην βάση των δεσμεύσεων που έχουν ληφθεί από την έως τώρα διπλωματική συμπεριφορά τους.

Το Στέϊτ Ντηπαρντμεντ, θυμίζουμε αποδοκίμασε δύο φορές την NAVTEX που εκδόθηκε στις 21 Ιουλίου, ενώ χθές εξέδωσε και νέα ανακοίνωση σε πιο αυστηρό ύφος. Το αμερικανικό ΥΠΕΞ χαρακτηρίζει «προκλητική» η τουρκική ενέργεια εκφράζοντας με σαφήνεια αποδοκιμασία. Πάντως ούτε και αυτή την φορά αποφεύχθηκαν οι …διφορούμενες εκφράσεις μια και το αμερικανικό ΥΠΕΞ κάνει λόγο για «περιοχές στις οποίες η Ελλάδα και η Κύπρος διεκδικούν δικαιοδοσία στην Ανατολική Μεσόγειο»

Παράλληλα όμως υφίσταται και μία ποιοτική διαφορά στον τρόπο που Ελλάδα απευθύνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες: Επέλεξε πρωτίστως να το κάνει μέσω της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, αφού ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επικοινώνησε με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γένς Στόλτεμπεργκ. Μάλιστα όπως έγινε φανερό από την σχετική κυβερνητική ανακοίνωση ο πρωθυπουργός άσκησε πιέσεις στον γραμματέα της συμμαχίας χαρακτηρίζοντας «αντιπαραγωγική» και «μη αποδεκτή» από την ελληνική πλευρά την τακτική των «ίσων αποστάσεων». Ουσιαστικά με την κίνησή αυτή η ελληνική κυβέρνηση απευθύνεται σε ένα κορυφαίο στέλεχος της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας το οποίο έχει εκτός από διπλωματικές και επιχειρησιακές αρμοδιότητες. Έτσι γίνεται φανερό ότι η επιδίωξη της ελληνικής πλευράς δεν αφορά μόνον μία προφορική παρέμβαση στα τεκταινόμενα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, αλλά συγκεκριμένες πρωτοβουλίες αποκλιμάκωσης της έντασης. Αυτές δεν μπορεί παρά να σχετίζονται με την έξοδο του τουρκικού ερευνητικού σκάφους από τα όρια της ελληνικής κυριαρχίας που θα συνοδευθεί από την «αποφόρτιση» της περιοχής, όπου βρίσκεται σημαντικός αριθμός πολεμικών πλοίων.

Όσον αφορά την Γερμανία άμεση επικοινωνία είχε ο Νίκος Δένδιας με τον γερμανό ομόλογό του Χάικο Μάας – ο οποίος κατά την διάρκεια της προηγούμενης ελληνοτουρκικής κρίσης βρέθηκε σε επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Κίνηση που δείχνει πως υφίσταται προσδοκία για νέα γερμανική παρέμβαση. Ιδίως από την στιγμή που το Βερολίνο αποδοκίμασε την τουρκική πρωτοβουλία και μάλιστα την συσχετίζει άμεσα με το επίπεδο που θα έχουν εφεξής οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας.

Η γερμανική παρέμβαση φαίνεται κινείται στην κατεύθυνση του να επανέλθουν τα πράγματα στην κατάσταση που βρίσκονταν πριν να δημοσιοποιηθεί η υπογραφή της συμφωνίας Ελλάδας – Αιγύπτου για την μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ, των δύο χωρών. Δηλαδή στην φάση της έναρξης διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που επρόκειτο να ξεκινήσουν στις 24 του μήνα. Αυτό τουλάχιστον διαφάνηκε από την τοποθέτηση του Γερμανού κυβερνητικού εκπροσώπου, Στέφεν Ζάιμπερτ που επισήμανε ότι «οι εμπλεκόμενοι, η Ελλάδα και η Τουρκία, να επιδιώξουν την απευθείας συνομιλία μεταξύ τους, να συζητήσουν μεταξύ τους απευθείας – και ελπίζουμε και να λύσουν – τα διαφιλονικούμενα ζητήματα Δικαίου της Θάλασσας» προσθέτοντας πως «η γερμανική κυβέρνηση βρίσκεται σε επαφή και με τις δύο πλευρές και, όπου μπορεί να φανεί χρήσιμη, θα το κάνει, αλλά το αποφασιστικό είναι η απευθείας συνομιλία».

Μάλιστα αξίζει να επισημανθεί ότι την έκκληση αξιοποίησαν και τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέροντας ότι «η Γερμανία απεύθυνε έκκληση για απευθείας συνομιλίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας» για όσα αφορούν την ανατολική Μεσόγειο.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επικοινώνησε με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σάρλ Μισέλ. Πρόσωπο που παίζει καθοριστικό ρόλο στις συνολικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ε.Ε και Τουρκίας. Μάλιστα δεν αποκλείεται οι τελευταίες εξελίξεις να θέσουν επί τάπητος το θέμα των σχέσεων της Τουρκίας με την Ευρώπη σε επίπεδο κορυφής, κάτι που επιδιώκει η ελληνική πλευρά.