Τα πέντε επίπεδα της αυτόνομης οδήγησης (και πότε θα έρθουν)

Το ατσούμπαλο τρικ, με το οποίο η Pontiac Firebird Trans Am του Ιππότη της Ασφάλτου, βύθιζε από μόνη της το γκάζι στο εκρού βελούδο του πατώματος, ήταν η μόνη παράσταση αυτόνομης οδήγησης, όσων ήταν παιδιά πριν από τριάντα χρόνια – και η αλήθεια είναι ότι το αυτοκίνητο που οδηγεί μόνο του, ακόμα και σ’ έναν κόσμο επιστημονικής φαντασίας δείχνει να ανήκει, αν όχι τόσο cult, τουλάχιστον εξίσου μακρινό και άγνωστο.

Όμως, «τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα δεν θα οδηγήσουν ποτέ αυτοκίνητο». Αυτή είναι μια φράση τόσο χιλιοειπωμένη τα τελευταία χρόνια, από τα χείλη των software freaks των ίδιων των αυτοκινητοβιομηχανιών, που αρχίζει να μοιάζει όλο και πιο πιθανό να βρεθούμε τη δεκαετία του 2020, μπροστά στην αδιανόητη αυτοκινητική επανάσταση της αυτόνομης οδήγησης.

Όταν γίνουν έφηβοι δεν θα οδηγήσουν ποτέ αυτοκίνητο. Να μια αληθινή επανάσταση: δεν θα οδηγήσουν ποτέ πιωμένοι, δεν θα παρασύρουν ποτέ κάποιον άμοιρο επειδή χάζευαν το κινητό τους ή δεν θα παρασυρθούν τα ίδια από κάποιον τέτοιο, δεν θα τους πάρει κανείς στο λαιμό του που ήθελε να εντυπωσιάσει μια κόρη κάποιου πατέρα, κανείς που ερχόταν κοιμισμένος στη διασταύρωση.

Δεν θα χρειαστεί ποτέ να σπαταλούν τη ζωή τους ψάχνοντας να παρκάρουν ή ξεφυσώντας στην κίνηση. Κι όσο για τη χαρά της σπορ οδήγησης, αυτή θα κλειστεί εκεί που ανήκει: στην πίστα, ή σε μια Ειδική Διαδρομή κάποιου Ράλλυ. Το αυτοκίνητο θα είναι ένα χόμπι απ’ τα παλιά, ώσπου ίσως να σβήσει όπως το Atari έσβησε το κρυφτό, ώσπου να σβηστεί όταν η επίδειξη ανδρείας δεν θα είναι πια η εξημέρωση της αδρεναλίνης ή το φλερτ με το φόβο, αλλά κάτι, κάπου σ’ έναν ψηφιακό κόσμο.

Η έρευνα της αυτόνομης οδήγησης μετρά ήδη περίπου 15 χρόνια, από τις πιο εύρωστες αυτοκινητοβιομηχανίες. Το 2006, μια BMW οδήγησε μόνη της πάνω στην ιδανική γραμμή της πίστας του Χόκενχαϊμ, για παράδειγμα, και τώρα η Daimler, η Audi, η Volvo και άλλες εταιρείες, έχουν έτοιμα αυτοκίνητα αυτόνομης οδήγησης επιπέδου 3.

Η τεχνολογία ήδη υπάρχει για τα δύο πρώτα επίπεδα, και θα γίνει ένα τεράστιο άλμα όταν ετοιμαστούν τα δίκτυα 5G, ενώ η φιλοδοξία αρκετών κατασκευαστών (αυτοκινήτων και software) είναι να βγάλουν το 2021 στην παραγωγή τα πρώτα αυτοκίνητα επιπέδου 3 και το 2024 τα πρώτα επιπέδου 4. Ας δούμε, όμως, πρώτα, ποια είναι τα πέντε επίπεδα:

Υποβοήθηση οδήγησης

Τα ηλεκτρονικά συστήματα υποβοήθησης της οδήγησης, υπαρκτά πλέον ακόμα και σε προσιτά αυτοκίνητα, συμβάλλουν στο έργο της οδήγησης αλλά δεν παίρνουν ποτέ τον έλεγχο. Ένα τέτοιο σύστημα είναι το Active Cruise Control. Επεμβαίνοντας στο τιμόνι και στο γκάζι, προσαρμόζουν την απόσταση από το μπροστινό αυτοκίνητο στον αυτοκινητόδρομο, κρατούν το αυτοκίνητο μέσα στα όρια της λωρίδας κυκλοφορίας ή φρενάρουν αυτόματα αν ανιχνεύσουν επικείμενη πρόσκρουση.

Μερικώς αυτόνομη οδήγηση

Στο επίπεδο 2, τα ηλεκτρονικά συστήματα μπορούν να πάρουν τον έλεγχο του αυτοκινήτου, αλλά ο οδηγός εξακολουθεί να είναι υπεύθυνος ανά πάσα στιγμή και πρέπει να έχει τα χέρια του στο τιμόνι. Τα ηλεκτρονικά, εδώ, ρυθμίζοντας το γκάζι, το φρένο και τη γωνία του τιμονιού, επιτυγχάνουν σε πολλές περιστάσεις την αυτόνομη οδήγηση και είναι σε θέση να παρκάρουν το αυτοκίνητο χωρίς τη συμμετοχή του οδηγού. Το σύστημα Tesla Autopilot είναι Επιπέδου 2.

Εκτεταμένα αυτόνομη οδήγηση

Στο τρίτο επίπεδο, ο οδηγός μπορεί να απεμπλακεί από τη διαδικασία της οδήγησης για εκτεταμένες περιόδους, κυρίως στον αυτοκινητόδρομο. Τα αυτοκίνητο διαθέτει πολλαπλές δυνατότητες παρατήρησης του περιβάλλοντος και μπορεί να πάρει μόνο του καλά πληροφορημένες αποφάσεις – π.χ. για την προσπέραση πιο αργού οχήματος. Ο οδηγός θα μπορεί να αφαιρεί την προσοχή του από το δρόμο (ίσως για να κοιτάξει το κινητό του), αλλά θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να είναι σε θέση να πάρει τον έλεγχο όταν ακούσει τις προειδοποιήσεις του αυτοκινήτου – για παράδειγμα αν διαπιστωθούν έργα στο δρόμο.

Πλήρως αυτόνομη οδήγηση

Ο οδηγός στο επίπεδο 4 θα μπορεί να εργάζεται, να διαβάζει, ή ακόμα και να παίρνει έναν σύντομο ύπνο! Παρότι δεν θα χρειάζεται η προσοχή του, καθότι το αυτοκίνητο θα ελέγχει την πλειοψηφία των κυκλοφοριακών καταστάσεων αυτόνομα (ακόμα και σε εξαιρετικά περίπλοκες κυκλοφοριακές συνθήκες, όπως η απότομη εμφάνιση έργων), ο οδηγός θα πρέπει να βρίσκεται στη θέση του και το αυτοκίνητο να έχει πλήρως λειτουργική θέση χειροκίνητης οδήγησης. Αν ο οδηγός αγνοήσει έναν προειδοποιητικό ήχο, τότε το αυτοκίνητο θα μπαίνει σε mode ασφαλείας – για παράδειγμα θα σταματά στην άκρη του δρόμου. Μέχρι να αναπτυχθούν οι εγκαταστάσεις και να οριστούν οι Νόμοι, τα αυτοκίνητα επιπέδου 4 θα κινούνται αυτόνομα σε συγκεκριμένες περιοχές και με ταχύτητα όχι μεγαλύτερη των 50 χλμ./ώρα.

Απόλυτη αυτονομία

Το αυτοκίνητο, στο ανώτατο στάδιο αυτονομίας, θα μοιάζει με καθιστικό ή με μικρό δωμάτιο ξενοδοχείου. Δεν θα υπάρχει καν θέση οδήγησης, δεν θα υπάρχει οδηγός, και όλοι οι επιβαίνοντες θα είναι απλοί επιβάτες. Τα ηλεκτρονικά συστήματα του αυτοκινήτου, θα έχουν φτάσει σε τέτοιο επίπεδο αλληλεπίδρασης με όλα τα άλλα οχήματα, και όλα τα στοιχεία του περιβάλλοντος, που θα κάνουν όλες τις ενέργειες, κάθε είδους, της οδήγησης.

Καίριο ρόλο στον δρόμο προς το επίπεδο 5, θα παίξει η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης των αυτοκινήτων: η αξιοπιστία με την οποία θα «διαβάζουν» οτιδήποτε βλέπουν στο δρόμο, ανατρέχοντας σε εκατομμύρια ήδη αποθηκευμένες εικόνες αντίστοιχων ενδείξεων, και με την οποία θα το ερμηνεύουν.

Είναι μια διεργασία που θα βρίσκεται σε παράλληλη πρόοδο με την ανάπτυξη του δικτύου 5G. Μέσω της ταχύτητας του 5G και της κοινής «γλώσσας», τα πάντα πλέον θα μπορούν να δικτυωθούν με τα πάντα – και ανάμεσα σε αυτά θα είναι και όλα τα οχήματα, οι υποδομές των δρόμων, οι υπηρεσίες κ.λπ., με όλα τα αντίστοιχα οφέλη για την πρόληψη ατυχημάτων και την οικονομία ενέργειας. Πέραν, φυσικά, του γεγονότος ότι ο επιβάτης του οχήματος θα μπορεί να «κατεβάζει» από το διαδίκτυο ταινίας μίας ώρας σε έξι δευτερόλεπτα, μιας και δεν θα έχει να οδηγήσει.

Όμως, ακόμα κι όταν η τεχνολογία το επιτρέψει, είναι άγνωστο πότε θα λυθούν εμπόδια που μοιάζουν ανυπέρβλητα: η προστασία των ηλεκτρονικών συστημάτων από τους hackers, η νομική προστασία επιβατών και πεζών, η αλληλεπίδραση των αυτόνομων αυτοκινήτων με τα συμβατικά, οι ολότελα διαφορετικές κυκλοφοριακές συνθήκες που επικρατούν π.χ. στο Μόναχο, σε σχέση με το Νέο Δελχί – η τεράστια πολυπλοκότητα του όλου εγχειρήματος.