Ένας προπονητής debate μας εξηγεί τι πρέπει να αλλάξει

Το debate, όπως το σχεδίασε η Διακομματική Επιτροπή, δεν ήταν debate. Δεν θα μπορούσε ποτέ να έχει γίνει debate, και κατά τη γνώμη μου, σε όσους το αποκαλέσαμε έτσι θα μπορούσε να ασκηθεί δίωξη για διασπορά ψευδών ειδήσεων.

Κατ’ αρχάς το debate, ως ενασχόληση, έρχεται με πολλά διαφορετικά σετ κανόνων. Διαφορετικές διάρκειες ομιλιών, διαφορετικές δυνατότητες διακοπής του εκάστοτε ομιλητή, διαφορετικά επίπεδα προετοιμασίας επί του θέματος. Σε όλα τα διαφορετικά είδη όμως, ένα πράγμα είναι το αδιαμφισβήτητο κύριο χαρακτηριστικό και, ας μην κρυβόμαστε, το πιο απολαυστικό. Η μετωπική σύγκρουση με τον αντίπαλο. Με φόρα. Με κάποιον πρέπει να αντιπαρατεθείς, ειδάλλως debate δεν κάνεις.

Το στοιχείο αυτό ήταν επώδυνα απόν από τη χθεσινοβραδινή εμφάνιση των πολιτικών αρχηγών. Εκ του σχεδιασμού δεν υπήρχε η δυνατότητα για απευθείας διαξιφισμούς μεταξύ των αρχηγών των 6 κοινοβουλευτικών κομμάτων. Όλοι ανεξαιρέτως δήλωσαν εκ του ασφαλούς ότι θα προτιμούσαν έναν πιο άμεσο μεταξύ τους διάλογο, αλλά αυτό ήταν στο χέρι τους και το απέφυγαν, όπως πολύ σωστά παρατήρησαν τόσο κάποιοι από αυτούς όσο και οι δημοσιογράφοι. Εδώ, επίσης, αποσιωπάται βολικά ότι, αν και στο άθλημα του debate παραδοσιακά μιλάμε για “κυβέρνηση” και “αντιπολίτευση” (και προφανώς κουβέντα μεταξύ των 2 ήταν αδύνατη χθες), στην πραγματικότητα το μόνο που χρειαζόμαστε είναι 2 αντιμαχόμενες πλευρές. Το χθεσινό debate είχε λοιπόν 6 “κυβερνήσεις” (κάθε αρχηγός και μια) και 6 “αντιπολιτεύσεις” (κάθε δημοσιογράφος και μια επίσης). Εάν δεν υπήρξε μεγαλύτερη ένταση και αν δεν πιέστηκε ιδιαίτερα κανείς, σε αυτό φταίνε και αυτοί που έθεταν τις ερωτήσεις, όχι μόνο όσοι έγραψαν τους κανόνες.

Και μιας και μιλάμε για ερωτήσεις. Στο debate η ερώτηση στον αντίπαλο είναι ένα “θείο δώρο” καθώς σου επιτρέπει να τον ξαφνιάσεις και να τον στριμώξεις χωρίς να έχει τον άπλετο χρόνο μεταξύ των ομιλητών προκειμένου να σκεφτεί την απάντησή του. (Όπως συμβαίνει όταν αντικρούει κανείς επιχειρήματα ή εν γένει επιχειρηματολογεί στην διάρκεια του λόγου του.)

Ακόμα περισσότερο, όσοι κάνουν debate αγωνιστικά θα πλήρωναν (και ακριβά), ώστε να έχουν εξασφαλισμένο το δικαίωμα μιας follow-up ερώτησης. Χθες το βράδυ όμως το δικαίωμα αυτό το εκμεταλλεύτηκαν οι δημοσιογράφοι μόνο 4 φορές με πραγματικό σκοπό να ελέγξουν και να “τιμωρήσουν” τις υπεκφυγές των αρχηγών. Μάλιστα, οι 2 εξ αυτών ήρθαν από την ίδια δημοσιογράφο.  Όλες οι υπόλοιπες χρησιμοποιήθηκαν απλώς ως ευκαιρίες για μια παρεμφερή (στην καλύτερη περίπτωση) ερώτηση, αν όχι για κάποια τελείως ανεξάρτητη. Θα μπορούσαμε να ελπίζουμε ότι αυτό έγινε στην προσπάθειά τους να καλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερο από τον αχανή χώρο των θεματικών ενοτήτων.

Αλλά μάλλον τους συμφέρει όλους να μπορούν να κατηγορήσουν το σύστημα και να παριστάνουν τους στενοχωρημένους για “τους παράλληλους μονολόγους”. 

Στο debate, τέλος, οφείλεις ως ομιλητής να πάρεις τον χρόνο σου ώστε να εξηγήσεις το σκεπτικό σου και, γιατί όχι, να προλάβεις να κάνεις και κάποιο λάθος ώστε να έχει τον χώρο να αντικρούσει μετά τα επιχειρήματά σου και η άλλη μεριά. Καμιά ιδέα δεν είναι αλεξίσφαιρη. Αυτό και πάλι δεν ήταν εφικτό. Μεταξύ 6 κατηγοριών με εύρος λίγο μικρότερο από αυτό του Ειρηνικού, οι αρχηγοί είχαν συνολικά 13 λεπτά και 30 δευτερόλεπτα για να τοποθετηθούν. Χρόνο αρκετό για μονόλογο (έστω και παράλληλο) επί ενός θέματος και αν. Τα 2 λεπτά και 15 δεύτερα συνολικού χρόνου ανά κατηγορία ήταν αρκετά ώστε να μπορούν οι αρχηγοί να χωρέσουν την πιο σχετική απάντηση-κονσέρβα που ετοίμασαν με τα επιτελεία τους.

Σκέψεις για μία καλύτερη διαδικασία

Να γίνουν περισσότερα τα debate, ή λιγότερες οι θεματικές, ώστε, ακόμα και αν δεν επιτραπεί ο άμεσος διαξιφισμός των υποψηφίων, να μπορούν τουλάχιστον να γίνουν περισσότερες ερωτήσεις, ώστε να εξαναγκαστούν να απαντήσουν οι αρχηγοί, ή να εκτεθούν περισσότερο όταν δεν το κάνουν. Επίσης χρειάζεται περισσότερη ώρα για να εκθέσουν τις απόψεις τους και να κάνουν σαφέστερες τις μεταξύ τους διαφορές.

Να είναι λιγότεροι οι δημοσιογράφοι, όπως και  στα debate για τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ άλλωστε,  όπου γίνονται με 2 ή 3 δημοσιογράφους.

Και μια και μιλάμε για δημοσιογράφους, δεν είμαι σίγουρος γιατί πρέπει να μιλάμε μόνο για τηλεοπτικούς δημοσιογράφους ως πιθανότητα συμμετοχής. Ειδικά όταν μεγάλο κομμάτι της μάχιμης δημοσιογραφίας έχει εγκαταλείψει την τηλεόραση.

Η δυνατότητα σχολίου ή ερώτησης μεταξύ των αρχηγών θα ήταν επίσης κάτι που θα βελτίωνε την ποιότητα της συζήτησης (και του θεάματος) αλλά με βάση τα όσα έχουν δείξει τα κόμματα, κρατάω μικρό καλάθι στο συγκεκριμένο θέμα.

Και το σημαντικότερο, να της βρούμε ένα άλλο όνομα, γιατί χαλάει το καλό όνομα του πραγματικού debate στα μάτια του κόσμου που είχε την τύχη να το γνωρίσει νωρίτερα.

*O Θέμης Μαρκίδης είναι οικονομολόγος, προπονητής debate