Ευρωεκλογές 1984: Η απόλυτη ρετροσπεκτίβα – Αφίσες, πανό και εκλογικές ιστορίες

Ακριβώς 40 χρόνια πριν, οι Ευρωεκλογές του 1984 διεξήχθησαν την Κυριακή 17 Ιουνίου 1984 ταυτόχρονα στην Ελλάδα και στα υπόλοιπα εννέα κράτη μέλη της τότε ΕΟΚ.

Σε Ηνωμένο Βασίλειο και Δανία είχαν λάβει χώρα τρεις μέρες νωρίτερα (Πέμπτη 14 Ιουνίου), όμως τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν την Κυριακή, όπως θα γίνει και φέτος για τα 27 – πλέον – κράτη – μέλη της ΕΕ. Το εκλογικό σύστημα της χώρας το 1984 ήταν η απλή αναλογική με τη διαδικασία της λίστας.

Το 1984 ψήφισαν το 77,17% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, με την αποχή δηλαδή να είναι πολύ χαμηλά, ενώ η χώρα μας είχε 24 έδρες στο ευρωκοινοβούλιο.

Επρόκειτο για τις δεύτερες κατά σειρά ευρωεκλογές που διεξήχθησαν σε έντονο κλίμα πόλωσης ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Οι μάχες στη Βουλή μάλιστα μεταξύ Παπανδρέου και Αβέρωφ ήταν ιδιαίτερα έντονες, ενώ το κλίμα δεν θύμιζε σε τίποτα το σχετικά “χαλαρό” κλίμα του 2024.

Κεντρικό ζήτημα αντιπαράθεσης ήταν το θέμα της αναγνώρισης της Εθνικής Αντίστασης, ενώ εν πολλοίς το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θα ήταν μεγάλο τεστ για το αν η χώρα θα πήγαινε σε πρόωρες εθνικές εκλογές. Αξίζει να σημειωθεί πως η ΝΔ είχε φτάσει σε σημείο να αποχωρήσει κατά τη συζήτηση στη Βουλή για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης.

Στα αξιοσημείωτα ήταν η μία έδρα που εξασφάλισε η ΕΠΕΝ (Εθνική Πολιτική Ένωσις, κόμμα στο οποίο ήταν και ο Μάκης Βορίδης) που αξίωνε αποφυλάκιση των πραξικοματιών. Επίσης σε αυτή τη διαδικασία ψήφισαν για πρώτη φορά και οι νέοι άνω των 18 ετών.

Πριν τις Ευρωεκλογές είχε παρέμβει με διάγγελμά του ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, προσδίδοντας στην εκλογική διαδικασία χαρακτήρα “δημοψηφίσματος” σχετικά με τις ευρωπαϊκές θέσεις των κομμάτων για την ΕΟΚ, κάτι που για πολλούς αποτέλεσε μια υπέρβαση του θεσμικού του ρόλου. Εκτιμήθηκε πως στηλίτευε το ΠΑΣΟΚ ως “ευρωσκεπτικιστικό” κόμμα, το οποίο ωστόσο μετακινείτο ήδη προς φιλοευρωπαϊκές θέσεις.

Τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών του 1984:

ΠΑΣΟΚ – Ανδρέας Παπανδρέου: 41,58%, 10 έδρες

Νέα Δημοκρατία – Ευάγγελος Αβέρωφ: 38,05%, 9 έδρες

ΚΚΕ – Χαρίλαος Φλωράκης: 11,64%, 3 έδρες

ΚΚΕ – Εσωτερικού: Λεωνίδας Κύρκος, 3,42%, 1 έδρα

ΕΠΕΝ – Χρύσανθος Δημητριάδης, 2,29%, 1 έδρα

Το 79,6% που συγκέντρωσαν τα δύο πρώτα κόμματα είναι το υψηλότερο που έχει καταγράψει ο δικομματισμός στη χώρα, σε επίπεδο ευρωεκλογών.

Το 1984 είχε εκλεχθεί πρώτος από το ΠΑΣΟΚ ο Γεώργιος Μαύρος και δεύτερος ο Μανώλης Γλέζος. Από τη ΝΔ πρώτος είχε εκλεχθεί ο Ευάγγελος Αβέρωφ και δεύτερος ο Γιάννης Μπούτος. Ο Γρηγόρης Φαράκος ήταν πρώτος με το ΚΚΕ, ενώ με το ΚΚΕ Εσωτερικού είχε εκλεχθεί ο Λεωνίδας Κύρκος και με την ΕΠΕΝ ο Χρύσανθος Δημητριάδης.

Ρεκόρ αντικαταστάσεων:

Ο Μανώλης Γλέζος αντικαταστάθηκε από τον Σπύρο Κολοκοτρώνη τον Φεβρουάριο του 1985. Ο δε Ευάγγελος Αβέρωφ αντικαταστάθηκε από τον Κωνσταντίνο Σταύρου στις 22 Ιουνίου 1984. Ο Γιάννης Μπούτος ανεξαρτητοποιήθηκε τον Ιούλιο του 1985, ενώ το ’81 ήταν αντίπαλος του Αβέρωφ στη διεκδίκηση της προεδρίας της ΝΔ. Ακόμη, ο Γρηγόρης Φαράκος αντικαταστάθηκε από τον Αλέκο Αλαβάνο στις 9 Ιουλίου 1984. Επίσης, ο Λεωνίδας Κύρκος αντικαταστάθηκε από τον Κώστα Φιλίνη τον Φεβρουάριο του 1985. Τέλος, ο Χρύσανθος Δημητριάδης αντικαταστάθηκε από τον Αριστείδη Δημόπουλο τον Ιούλιο του 1988, για να αντικατασταθεί με τη σειρά του από τον Σπύρο Ζουρνατζή. Συνολικά αντικαταστάθηκαν 9 ευρωβουλευτές, κάτι που αποτελεί ρεκόρ.

Ευρωεκλογές 1984: Μπάνερ, γιγαντοαφίσες, συγκεντρώσεις

Είναι χαρακτηριστικό της εποχής πως η χώρα είχε μοιραστεί σε πράσινα και γαλάζια καφενεία. Στο σύνθημα του ΠΑΣΟΚ κυριαρχούσε το “Πρώτα η Ελλάδα”, σύνθημα που παρέπεμπε στα αντίστοιχα συνθήματα του Μιτεράν. Την ίδια εποχή στην Ευρώπη εντείνονταν οι συζητήσεις για τη διεύρυνση της κοινότητας προς τον Ευρωπαϊκό Νότο, ενώ το ΕΚ είχε υιοθετήσει το Σχέδιο Συνθήκης του Altiero Spinelli που ήταν το πρώτο βήμα της διαδικασίας συνταγματοποίησης της Ε.Ε.

Στα σημαντικά του ’84 είναι πως ένα μήνα πριν τις Ευρωεκλογές η ελληνική Βουλή αποφάσισε να καταργήσει το ασυμβίβαστο της ιδιότητας του βουλευτή και του ευρωβουλευτή, για τις δύο πρώτες θέσεις του ευρωψηφοδελτίου. Μετά την ήττα της ΝΔ ο Ευάγγελος Αβέρωφ αποσύρθηκε στην Κέρκυρα και τον Σεπτέμβριο παραιτήθηκε για να αναλάβει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Το ΠΑΣΟΚ άλλωστε είχε καταγράψει αύξηση των ποσοστών του στις 40 από τις 56 εκλογικές περιφέρειες. Η πόλωση που ξεκίνησε στις Ευρωεκλογές του 1984, απογειώθηκε πάντως το 1985.

Δείτε παρακάτω το κλίμα της εποχής μέσα από μια ρετρό φωτογραφική αναδρομή από το αρχείο πολυμέσων της Ευρωπαϊκής Ένωσης: