Νίκος Παρασκευόπουλος: Εκλογές, τομές και ερωτήματα

Οι εκλογές με το τόσο εντυπωσιακό υπέρ της ΝΔ αποτέλεσμα θα αποτελέσουν τομή στην νεοελληνική Ιστορία.

Μέχρι το 1981 είχαμε κυριαρχία ενός κόμματος, με τις κυβερνήσεις της δεξιάς και με σύντομες εξαιρέσεις (ΕΔΑ, Ένωση Κέντρου). Από το 1981 περάσαμε στο διπολισμό. Mια πρόσφατη προσπάθεια εισαγωγής της απλής αναλογικής και των ευρύτερων κομματικών συνεργασιών κλείνεται προς το παρόν τουλάχιστον σε παρένθεση. Με τις χθεσινές εκλογές το σχήμα της κυριαρχίας ενός κόμματος επανέρχεται, ως απειλή σε βάθος χρόνου.

Η νέα μονοκυριαρχία κατά τη γνώμη μου θα είναι ενισχυμένη: Στις παλαιότερες δεκαετίες το «κράτος της δεξιάς» είχε τη στήριξη του «βαθέος κράτους». Σήμερα στο όποιο βαθύ κράτος φαίνεται να προστίθεται και ένα ηλεκτρονικό κράτος, με παρακολουθήσεις, προβλέψεις, επικοινωνιακά μονοπώλια, fake news και άλλα εργαλεία χειραγώγησης.

Τα υπεραπλουστευμένα ερωτήματα βέβαια είναι τα δύο πάγια: Πώς φθάσαμε ως εδώ και τί γίνεται τώρα. Τα ειδικότερα ερωτήματα είναι πολλά και (μας) ενοχλούν. Θα διατυπώσω τρία ζητήματα, με αντίστροφη σειρά, ξεκινώντας από την πολιτική στάση των μικρότερων κομμάτων και παρατάξεων.

*Στα τελευταία χρόνια ο λόγος των επικεφαλής των κομμάτων της ελάσσονας αντιπολίτευσης είχε ως κύριο στόχο τον Σύριζα. Μετρώντας τον χρόνο (δείκτη αμερόληπτο) που αυτοί αφιέρωναν και την ένταση που εκδήλωναν, το κέντρο βάρους ήταν ξεκάθαρο: Αντίπαλος ο Σύριζα. Το ίδιο αφορούσε και το λόγο ορισμένων στελεχών του (ισχυρότερου) ΚΙΝΑΛ – ΠΑΣΟΚ. Αυτή η διαρκής επικέντρωση του βάρους στην αξιωματική αντιπολίτευση όμως συνιστούσε, αντίστροφα και παραπληρωματικά, άφεση της ΝΔ στο απυρόβλητο. Με άλλα λόγια, ο αντιπολιτευτικός πόλος δεν ήταν συμπαγής, δεν ήταν καν πόλος.

*Όταν το 1981 το ΠΑΣΟΚ κέρδισε την εξουσία, ήδη στηριζόταν στην οργανωμένη κοινωνική βάση: Στους συνδικαλισμένους εργάτες, αγρότες και φοιτητές, σε δημοτικές παρατάξεις, σε επιστημονικούς συλλόγους. Έτσι λειτούργησε τότε εύρυθμα η δημοκρατία, που σε μεγάλα κρατικά και πληθυσμιακά πλαίσια ή είναι αντιπροσωπευτική, ώστε η ηγεσία να λογοδοτεί, ή εξαερώνεται. Στα τελευταία χρόνια ο Σύριζα, εμπνεόμενος από αντιλήψεις αμεσοδημοκρατικές, όντως εκπροσώπησε κινήματα, αλλά άφησε χωρίς διασυνδέσεις αντιπροσώπευσης τις μεγάλες κοινωνικές πλειοψηφίες. Ο σχηματισμός πολιτικών αποφάσεων δεν στηριζόταν στις διαβουλεύσεις της βάσης, τα αυτοδιοικητικά στελέχη δεν προέκυπταν από την εξέλιξη δημοτών, ο συνδικαλισμός υποτιμήθηκε. Στην ψηφιακή εποχή τα πράγματα ασφαλώς διαφέρουν, όμως τον συνδικαλισμό ακόμη και οι εργαζόμενοι στο διαδίκτυο τον χρειάζονται.

*Χωρίς διαπλοκή των πολιτικών παραγόντων με τους ιδιώτες των μεγάλων ΜΜΕ θα κατόρθωνε η ΝΔ να κάνει πολιτικούς περιπάτους; Θα κατόρθωνε να ονομάζει τα σκάνδαλα σκευωρίες και να υπαγορεύει αποφάσεις σε αρμόδιους λειτουργούς; Να ανησυχεί μόνο για ευρωπαϊκούς θεσμούς, που μόνοι διαπερνούν την ασπίδα των ελληνικών ΜΜΕ; Να αποσιωπά ανεπιθύμητες ειδήσεις και ευθύνες, διαμορφώνοντας την κοινή γνώμη; Θα μπορούσε μεθοδεύει την στρατηγική της αν δεν θα προσέφευγε σε παρακολουθήσεις, fake news και «μετααλήθειες»;

Φυσικά υπήρξαν κι άλλοι παράγοντες της εξέλιξης (πχ πανδημία και ροές κονδυλίων) αλλά αυτοί αποτέλεσαν μια ιστορική συγκυρία. Οι άξονες της δημοκρατίας όμως, όπως η αντιπροσώπευση, είναι δομικός καταλύτης. Με τα παραπάνω προσπάθησα να πω ότι, όπως πάντα, η προοδευτική πολιτική πορεία προϋποθέτει μελέτη, λαϊκούς αγώνες και την άρθρωση κοινωνίας και πολιτικής. Eπίσης, ότι οι πολιτικές συγκλίσεις είναι λειτουργικές όταν αντανακλούν ευρύτερα κοινωνικά ρεύματα.

*Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις