Πισωγύρισμα στον Τραμπ, όχι ευχαριστώ – Εντυπωσιακή καμπάνια κόντρα στην απάθεια

«Είναι δουλειά μας να αλλάξουμε την κοινωνία προς το καλύτερο» λέει μεγάλη μερίδα των καλλιτεχνών στην Αμερική. Μπορούν όμως οι καλλιτέχνες να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, δίνοντας τα σκήπτρα της προεδρίας στην Κάμαλα Χάρις ή στον Ντόναλντ Τραμπ;

Δεν κάνουμε τους έξυπνους, στον Guardian το διαβάσαμε και ακόμα και αν αυτά τα ονόματα καλλιτεχνών δεν έχουν “γράψει μίλια” στην Ευρώπη, η καμπάνια αυτή παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον.

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος και παρουσιάστρια Alex Wagner στο τελευταίο επεισόδιο της σειράς πολιτικών ντοκιμαντέρ με τίτλο “The Circus” του καναλιού Showtime (που ασχολήθηκαν με την άνοδο και την πτώση του Τραμπ) σχολιάζει: «Αυτό που μάθαμε – ενν. από τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις – είναι ότι η ελπίδα του ενός είναι ο φόβος του άλλου».

«Ο Μπαράκ Ομπάμα ήταν η ενσάρκωση της ελπίδας για πολλούς ανθρώπους και η ενσάρκωση του φόβου για ένα σημαντικό μέρος αυτής της χώρας. Και το ίδιο ισχύει και για τον Ντόναλντ Τραμπ. Είναι δίδυμα συναισθήματα και εμείς ως χώρα δεν μπορούμε να το συμβιβάσουμε αυτό».

Για τους καλλιτέχνες της πρωτοβουλίας Artists For Democracy 2024 ο Τραμπ σήμερα ενσαρκώνει τον φόβο ενός επικίνδυνου πισωγυρίσματος. 

Artists For Democracy 2024 κατά του Τραμπ – Να τονωθεί το ηθικό των ανθρώπων, να καταλάβουν ότι πρέπει να ψηφίσουν!

Η αφίσα με τίτλο “Hope” και το πρόσωπο του Obama από τον street artist και κοινωνικό ακτιβιστή Shepard Fairey με έδρα το Λος Άντζελες αποτέλεσε καθοριστική εικόνα της νικηφόρας προεκλογικής εκστρατείας του Ομπάμα το 2008. Δεκαέξι χρόνια μετά, με άλλη μια προεδρική ψηφοφορία να πλησιάζει, μπορεί συχνά να νιώθουμε ότι ο φόβος έχει το πάνω χέρι στην αμερικανική πολιτική. Αλλά ο πολυσχιδής Fairey εργάζεται και πάλι για να δείξει ότι η τέχνη μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Ο 54χρονος καλλιτέχνης έχει συνιδρύσει την καμπάνια Καλλιτέχνες για τη Δημοκρατία 2024 –  Artists For Democracy 2024, η οποία ξεκίνησε από τα σπάργανα της προοδευτικής οργάνωσης People for the American Way. Στόχος της είναι να δημιουργήσει τέχνη που θα παρακινήσει τους πολίτες να ψηφίσουν κατά του αυταρχικού Τραμπ και να ανακτήσουν τις σημασίες εννοιών όπως «ελευθερία», «πατριωτισμός» και «ο αμερικανικός τρόπος ζωής» οι οποίες αρχίζουν να χάνουν το αρχικό τους νόημα.

Η σύνθεση της πρωτοβουλίας “Καλλιτέχνες για τη Δημοκρατία περιλαμβάνει πάνω από 20 καλλιτέχνες με ομότιμη πρόεδρο την εικαστικό Carrie Mae Weems και μέλη τους: Beverly McIver, Titus Kaphar, Hank Willis Thomas, Victoria Cassinova, Christine Sun Kim, Alyson Shotz, Amalia Mesa-Baines, Angelica Muro και Cleon Peterson. Μαζί ξεκινούν να πλήξουν τον πολιτικό θόρυβο για να… εκπλήξουν, να διασκεδάσουν και να σοκάρουν τους ψηφοφόρους, βγάζοντάς τους από την απάθεια.

Το θέμα λοιπόν εδώ δεν είναι μόνο να μην εκλεγεί ο Τραμπ, αλλά να κινητοποιηθεί για να καταλάβει ο αμερικανικός λαός ότι έχει τεράστια σημασία να ψηφίσει.

Μιλώντας από το Λος Άντζελες στον Guardian ο Fairey ο οποίος έχει δημιουργήσει δεκάδες εικόνες, αφίσες και τοιχογραφίες που τονίζουν τη σημασία της δημοκρατικής συμμετοχής, λέει τηλεφωνικά : «Το εκπληκτικό με την τέχνη είναι ότι μπορεί να αγγίξει τα συναισθήματα κάποιου, να τονώσει την ενσυναίσθηση, τη συμπόνια, να δείξει ότι η χώρα μας πρέπει να λειτουργεί για όλους, όχι μόνο για τους υπερπλούσιους και ισχυρούς.”

Ορισμένοι από τους στόχους των Artists For Democracy είναι να τονωθεί αυτό το ηθικό κέντρο των ανθρώπων. Κάτι τόσο απλό που όμως σήμερα φαντάζει πολύ δύσκολο.

«Όλοι οι άνθρωποι είναι ικανοί να κάνουν καλές επιλογές, κακές επιλογές, να έχουν στιγμές χαράς, στιγμές πόνου, στιγμές ελπίδας, στιγμές φόβου. Όταν παρασυρθείς να ακολουθήσεις το λάθος αφήγημα, έρχομαι να δημιουργήσω μια πιο συναρπαστική εναλλακτική αφήγηση που μπορεί να στρέψει τον άνεμο προς την αντίθετη κατεύθυνση».

Οι δραστηριότητες των Artists For Democracy 2024 περιλαμβάνουν την κυκλοφορία εικαστικών εκτυπώσεων, εμπορευμάτων κατά παραγγελία, ραδιοφωνικών διαφημίσεων, ψηφιακών διαφημίσεων, βίντεο με διασημότητες, εικαστικά λεωφορείων και διαφημιστικές πινακίδες.

Ποιοι είναι οι People for the American Way

Η “αδελφή” οργάνωση People for the American Way ιδρύθηκε το 1980 από τον μεγιστάνα τηλεοπτικό σεναριογράφο και παραγωγό Norman Lear ως μια ομάδα υπεράσπισης με στόχο την αντιμετώπιση της αυξανόμενης δύναμης της ευαγγελικής δεξιάς.

Ο Norman Milton Lear έγραψε, δημιούργησε και ανέπτυξε πάνω από 100 τηλεοπτικές αμερικανικές σειρές και πολλές δημοφιλείς κωμικές σειρές της δεκαετίας του 1970, όπως οι: All in the Family (1971-1979), Maude (1972-1978), Sanford and Son (1972-1977), One Day at a Time (1975-1984), The Jeffersons (1975-1985) και Good Times (1974-1979). Οι εκπομπές του εισήγαγαν πολιτικά και κοινωνικά θέματα στη μορφή της κωμικής σειράς.

Η οργάνωση έχει εδώ και χρόνια “χρησιμοποιήσει” τη φωνή πασίγνωστων καλλιτεχνών – όπως σε μια διαφήμιση με αφηγητή τον χολιγουντιανό ηθοποιό Γκρέγκορι Πεκ που καλούσε τους Αμερικανούς να απορρίψουν τον διορισμό του δικαστή Μπορκ στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Στις εκλογές του 2020 διεξήγαγε την καμπάνια “Enough of Trump” (Φτάνει με τον Τραμπ) σε πολιτείες που το αποτέλεσμα ήταν οριακό, με διαφημιστικές πινακίδες, ομάδες δρόμου, καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, ψηφιακό περιεχόμενο, οργάνωση και μια εξαψήφια εκστρατεία crowdfunding.

Ο Τραμπ όντως ηττήθηκε, μόνο και μόνο για να επιστρέψει το 2024 με μία ρητορική πιο ριζοσπαστική, ακραία και με γνώμονα την εκδίκηση.

Ο Fairey παραδέχεται: «Δεν πίστευα ποτέ ότι ο Τραμπ θα επιβίωνε μετά τις 6 Ιανουαρίου. Όσο ήταν πρόεδρος την πρώτη φορά έκανε πολλές προσπάθειες για να υπονομεύσει όλους τους θεσμούς που διατηρούν τη δημοκρατία λειτουργική, αλλά απέτυχε να αναιρέσει πλήρως όλες τις δικλείδες ασφαλείας.

Όμως σήμερα έχει περισσότερους ανθρώπους που θα είναι συνένοχοι με τις ατασθαλίες του και αν αυτή τη φορά εκλεγεί, θα είναι πολύ πιο καταστροφικό. Νοιάζομαι πραγματικά για τη δημοκρατία και θέλω οι άνθρωποι να έχουν λόγο σε όλα τα πράγματα που κάνει η κυβέρνηση και που επηρεάζουν τη ζωή τους οπότε είναι πολύ σημαντικό» λέει ο Fairey στον Guardian και συμπληρώνει ένα «γ@μώτο».

Ο Τραμπ “απειλεί” πολλά από τα πράγματα που οι Αμερικανοί έχουν θεωρήσει δεδομένα

Προειδοποιώντας για τις δικτατορικές τάσεις του Τραμπ, συνεχίζει:

«Δεν είμαι ένας χαρακτήρας επιρρεπής στην υστερία, αλλά εδώ πρόκειται για μια υπαρξιακή απειλή – απειλούνται αυτή τη στιγμή πολλά από τα πράγματα που οι Αμερικανοί έχουν θεωρήσει δεδομένα και πάνω στα οποία έχει οικοδομηθεί η επιτυχία αυτής της χώρας».

Από την άλλη, η ιδέα ότι κάποιοι καλλιτέχνες που θεωρούνται ευκατάστατοι μπορεί να ασχοληθούν ενεργά με πολιτικά θέματα, ίσως και να σημάνει έναν άλλου είδους “συναγερμό”. Μήπως οι… ματσωμένοι καλλιτέχνες που έχετε λύσει τα προβλήματά σας έρχεστε να μας πατρονάρετε με τέχνη, άρτον και θεάματα; Η αντίληψη ότι η Χίλαρι Κλίντον έκανε παρέα με αστέρες του Χόλιγουντ για να συγκεντρώσει χρήματα το 2016 τροφοδότησε ένα περίεργο αφήγημα «εμείς εναντίων εκείνων», διαιρώντας την Αμερική ανάμεσα στην “παραλιακή” ελίτ και στους “θλιβερούς” (και λίγο θρησκόληπτους) στην ενδοχώρα της Αμερικής που στηρίζουν τον Τραμπ.

Ο Fairey επιμένει ότι ορισμένα ζητήματα ξεπερνούν τις κομματικές γραμμές. «Η ιδέα ότι κινδυνεύει η ελευθερία της ψήφου μπορεί να ενεργοποιήσει ακόμα και κάποιους ανθρώπους στους οποίους δεν αρέσει η φιλελεύθερη ‘woke’ ατζέντα.

Μεγάλωσα στη Νότια Καρολίνα, η οποία ψηφίζει πάντα τους Ρεπουμπλικάνους, και παρόλα αυτά είχα και εξακολουθώ να έχω πολλούς προοδευτικούς φίλους. Μερικές φορές η προβολή των ιδεών μας σε αυτά τα μέρη δίνει θάρρος σε ανθρώπους που μπορεί να νιώθουν απαθείς ή ότι δεν έχουν συμμάχους. Δεν νομίζω ότι πάει χαμένη η προσπάθειά μας».

“Αν σας ενδιαφέρει η κατάπαυση του πυρός και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Γάζα, ο Τραμπ δεν θα είναι το πρόσωπο που πρέπει να ψηφίσετε” Shepard Fairey

Ένα άλλο ζήτημα είναι οι δημοσκοπήσεις στην Αμερική που δείχνουν ότι η υποστήριξη του Μπάιντεν προς το Ισραήλ, ενώ συμβαίνει αυτή η ανείπωτη τραγωδία στη Γάζα (τώρα και στη Βηρυτό), αποξενώνει τους νέους, τους προοδευτικούς και τους Αραβοαμερικανούς. Περισσότεροι από 100.000 ψηφοφόροι του Μίσιγκαν στις προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές φαίνονται να διαμαρτύρονται μαζικά κατά του Μπάιντεν.

Ακόμα και σε αυτό ο Fairey απαντά με το μη χείρον βέλτιστο: «Σκεφτείτε ότι ο Τραμπ θα είναι πολύ χειρότερος. Όποιος είναι νέος και έχει ακούσει τον Τραμπ να μιλάει για το Ισραήλ, θα πρέπει να ξέρει ότι το Ισραήλ θα λάβει περισσότερη άνευ όρων υποστήριξη από τον Ντόναλντ Τραμπ. Αν σας ενδιαφέρει η κατάπαυση του πυρός και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Γάζα, ο Τραμπ δεν θα είναι το πρόσωπο που θα τα πάει καλά σε αυτό».

“Δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει το τέλειο κόμμα, ο τέλειος Πρόεδρος, το τέλειο Κονγκρέσο”

Ο Fairey στηρίζει την Κάμαλα, αλλά είχε ψηφίσει με μεγαλύτερο ενθουσιασμό τον Obama. «Είμαι ιδεαλιστής, αλλά καταλαβαίνω ότι δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει κάποιος που να διοικεί ένα τέλειο κόμμα, έναν τέλειο πρόεδρο ή ένα τέλειο Κογκρέσο. Σε αυτό το σημείο απογοητεύομαι πολύ με τους ανθρώπους που αποφασίζουν ότι δεν έχει νόημα να συμμετέχουν καθόλου αν δεν πάρουν ακριβώς αυτό που θέλουν, γιατί το μόνο που κάνουν είναι να εξασφαλίζουν ότι θα πάρουν ακόμα λιγότερα από αυτά που θέλουν».

H γνωστή καλλιτέχνις McIver είναι μία “βετεράνος” της πρωτοβουλίας «Enough of Trump» και αυτή τη φορά δημιούργησε το Black Beauty II, προβάλοντας την εικόνα μιας γυναίκας με μοτίβο λουλουδιών κάτω από τη λέξη «VOTE» – στην οποία το «T» μοιάζει με τις σάλπιγγες και τη μήτρα του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.

Η 61χρονη «τρομοκρατήθηκε» όταν το δεξιό ανώτατο δικαστήριο έθεσε τέρμα στο συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση. «Ως γυναίκα, έχω περάσει την ηλικία που θα έκανα έκτρωση, αλλά εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό όλες οι γυναίκες να αγωνίζονται για τα δικαιώματα των γυναικών», λέει τηλεφωνικά στον Guardian από το Τσάπελ Χιλ της Βόρειας Καρολίνας.

Για την McIver, που είναι Αφροαμερικανή, είναι ξεκάθαρο το τι θα σήμαινε μια δεύτερη προεδρία Τραμπ. «Ακόμα και η ιδέα ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί με κάνει να αισθάνομαι απίστευτα άβολα και να ανησυχώ πολύ για την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Απλά πιστεύω ότι πρέπει να τους νικήσουμε. Πρέπει να βγούμε εκεί έξω και να ψηφίσουμε.

Θα πάω τον κόσμο στις κάλπες, θα κάνω τηλεφωνήματα, ό,τι χρειάζεται για να βγει ο κόσμος να ψηφίσει. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι η ανθρωπιά του κόσμου έχει πέσει τόσο χαμηλά ώστε να γίνει ξανά πρόεδρος ο Τραμπ. Αυτή είναι μια απελπιστική σκέψη».

Η McIver είναι πεπεισμένη ότι η τέχνη μπορεί να κάνει τη διαφορά και απορρίπτει την κατηγορία του φιλελεύθερου ελιτισμού, και της άποψης ότι οι καλλιτέχνες ανήκουν στην οικονομική ελίτ και δεν ξέρουν τα προβλήματα των φτωχών αυτού του κόσμου. «Ως μια μαύρη γυναίκα που μεγάλωσε στις εργατικές κατοικίες στο Γκρίνσμπορο της Βόρειας Καρολίνας, της οποίας η οικογένεια μεγάλωσε με επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας, που δεν περίμεναν να φτάσει πουθενά…  η τέχνη με έσωσε».

“Πριν από τον φόβο, είμαστε όλοι άνθρωποι”

Ζώντας με κατσαρίδες και αρουραίους στις εργατικές κατοικίες, η McIver θυμάται ότι παρακολούθησε την κωμική σειρά “Good Times” του Lear, για μια οικογένεια που ζούσε σε ένα δημόσιο στεγαστικό πρόγραμμα στο κέντρο του Σικάγο.

«Ήταν μια σειρά γυρισμένη στις εργατικές κατοικίες και ο χαρακτήρας JJ ήταν καλλιτέχνης και έφτιαχνε πίνακες – αυτό μου έδωσε ελπίδα για το μέλλον μου, οπότε το τελευταίο πράγμα που σκέφτομαι για τον εαυτό μου είναι ότι είμαι ελιτίστρια.

Σίγουρα θα παραδεχτώ ότι είμαι ανθρωπίστρια και θέλω το καλό όλων – είμαι σίγουρα ένοχη γι’ αυτό. Λένε: Δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τον καλλιτέχνη επειδή είναι ελιτιστής και το έργο τους πωλείται για Χ δολάρια. Όλα αυτά έχουν να κάνουν με τον φόβο, με τον οποίο ο Τραμπ οργανώνει αυτή την εκστρατεία και την έχει οργανώσει στο παρελθόν. Απλά πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, πριν από τον φόβο, είμαστε όλοι άνθρωποι».

Πίτερσον για Τραμπ: “Αυτός ο τύπος πουλάει Βίβλους και NFTs, έχει τρελαθεί”

Για τον καλλιτέχνη και συνοδοιπόρο του Fairey, Cleon Peterson, η πολιτική αφύπνιση ήρθε το 2017. Ένας καβγάς ξέσπασε έξω από την κατοικία του Τούρκου πρέσβη στην Ουάσιγκτον, όταν η διπλωματική συνοδεία του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χτύπησε διαδηλωτές, με αποτέλεσμα εννέα άτομα να τραυματιστούν και δύο να συλληφθούν.

«Σκέφτηκα, λοιπόν, αυτό είναι παράξενο, αυτό είναι κάτι διαφορετικό με όλη αυτή τη διχαστική γλώσσα και το μίσος και όλα όσα συμβαίνουν στον δημόσιο διάλογο, που κάνουν τους ανθρώπους να ξεσηκώνονται με φόβο», λέει ο 50χρονος καλλιτέχνης από το Λος Άντζελες.«Έμοιαζε πολύ με πράγματα που είχα δει στην ιστορία και τότε ήταν που άρχισα να φοβάμαι».

Ο Peterson, επίσης, θεωρεί τον Τραμπ ως θεμελιώδη απειλή για τη δημοκρατία. «Προσπαθεί να καταστρέψει τους θεσμούς και γινόμαστε μια κουλτούρα απάτης. Μπορώ να είμαι εντάξει με μια ορισμένη ποσότητα κλεψιάς στον κόσμο, αλλά, όταν αυτή αρχίζει να καλύπτει τα πάντα, απλά δεν μπορώ να την αντιμετωπίσω πια.

Όσον αφορά το τι συμβαίνει, δεν μπορείτε να πάρετε αυτά τα πράγματα στα σοβαρά. Αυτός ο τύπος πουλάει Βίβλους και NFTs – έχει τρελαθεί. Ακούμε στα δικαστήρια σούπερ-τεχνικά επιχειρήματα που έχουν ως στόχο απλώς να προκαλέσουν αναστάτωση. Τίποτα δεν είναι πια παραγωγικό. Είναι απλώς μια μάχη ψεύτικων ιδεών όλη την ημέρα».

Συνοψίζοντας ο Peterson πιστεύει στη δύναμη του καλλιτέχνη να επιφέρει αλλαγές. «Είναι η δουλειά μας  -όχι μόνο των εικαστικών καλλιτεχνών, αλλά και των συγγραφέων, των μουσικών, των ζωγράφων- να λέμε κάποια μορφή αλήθειας στον κόσμο και να εκφράζουμε επίσης κάποια μορφή ιδανικών. Να έχουμε κάποιο όραμα που να θυμίζει στους ανθρώπους το παρελθόν και επίσης μια ελπιδοφόρα εικόνα του μέλλοντος.

Οι άνθρωποι αισθάνονται αποστασιοποιημένοι και αποξενωμένοι, σαν να είναι ανίσχυροι στις μέρες μας, και ίσως ο ρόλος μας ως καλλιτέχνες είναι να πούμε, κοιτάξτε, έχετε κάποια δύναμη εδώ. Σε έναν κόσμο κρίσης, είναι δουλειά μας να τον αλλάξουμε προς το καλύτερο, αν θέλουμε μια καλύτερη ζωή».

Εντωμεταξύ, ο Τραμπ δήλωσε ότι αν κερδίσει τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, το πρώτο πράγμα που θα κάνει είναι να απολύσει just like that τον ειδικό εισαγγελέα Τζακ Σμιθ, ο οποίος έχει καταθέσει δύο ομοσπονδιακές προσφυγές εναντίον του. «Είναι πανεύκολο. Θα τον απέλυα σε δύο δευτερόλεπτα» είπε ο Τραμπ και έδειξε για άλλη μία φορά το πολιτικό του ήθος.

Αναμένουμε λοιπόν το αποτέλεσμα των εκλογών στις ΗΠΑ. 

**Πηγή Guardian