Άγγελος Πατσιάς: Ο δάσκαλος του Φουρφουρά αποκλειστικά στο NEWS 247

Τα ονόματα “Φουρφουράς” και Άγγελος Πατσιάς ήταν μέχρι πριν ελάχιστες ημέρες παντελώς άγνωστα στην πλειονότητα των πολιτών. Λογικό άλλωστε, πώς να ξέρεις το δάσκαλο ενός μικρού ορεινού χωριού στην Κρήτη;

Να όμως που έγιναν γνωστά και προκάλεσαν συζητήσεις.

Ο λόγος ένας. Ότι χάρη στον Άγγελο Πατσιά, το δάσκαλο του χωριού, αλλά και τη θετική ανταπόκριση – συμβολή παιδιών, γονέων και κοινότητας, ο όρος “εκπαίδευση” έχει πάρει εκεί στο Φουρφουρά την πραγματική του μορφή.

Τα παιδιά παίζουν και μαθαίνουν. Δεν περιορίζονται στο αυστηρά στενό εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Μέσω δράσεων και πειραματισμών ανακαλύπτουν τις ικανότητές τους, τις δυνατότητές τους αυτά που θέλουν και πως μπορούν να τα υλοποιήσουν.

Είναι όμως η εκπαίδευση μόνο η μάθηση;

Όχι, είναι και η κοινωνική συνύπαρξη, η ομαδικότητα και η συλλογική προσπάθεια.

Σε αυτήν την υπέροχη προσπάθεια, εκκωφαντικά απών το υπουργείο Παιδείας. Φαίνεται πως οι μεγάλοι πειραματισμοί και τα μεγάλα σχέδια δεν χωράνε τις μικρές ανθρώπινες διεξόδους.

– Σας ήρθε η μετάθεση για το χωριό Φουρφουράς. Τι νιώσατε μόλις το μάθατε; Φαντάζομαι δεν γνωρίζατε που είναι, επομένως ποιές ήταν οι πρώτες σας σκέψεις;

Η αλήθεια είναι ότι γνώριζα και πολύ καλά μάλιστα που είναι ο Φουρφουράς. Και οφείλω να ομολογήσω ότι την πρώτη μου χρονιά στην Κρήτη ως αναπληρωτής, ήταν ένα από τα σχολεία που είχα κυκλώσει με κόκκινο χρώμα και πολλά “χ” όσον αφορά το πρώτο σχολείο στο οποίο θα εργαζόμουν, για πρώτη φορά.

Κάποιοι γνωστοί μου κατέβαιναν από το χωριό και πήγαινε 3 ή 4 για να φτάσουν σπίτι. Έτσι λοιπόν ο Φουρφουράς ήταν ένα σχολείο το οποίο ήθελα να παραμείνει ως έχει, μια κουκίδα στο ορεινό κεντρικό Ρέθυμνο, και εγώ να μην έχω καμιά σχέση με αυτό.

Έπρεπε να περάσουν δύο χρόνια για να γνωρίσω την ουσία της Κρήτης και να εκτιμήσω την προοπτική της διδασκαλίας σε ένα τόπο με διαφορετικές συνήθειες από αυτές της πόλης ή ακόμα και των χωριών κοντά σε αυτήν. Ήταν λοιπόν μια αρκετά συνειδητή επιλογή η τοποθέτηση μου στο Φουρφουρά, ήξερα ότι είναι χωριό με ωραίους ανθρώπους και έφτασα εδώ έχοντας δει ήδη το μέλλον εδώ σαν κάτι με πολύ ενδιαφέρον.

– Και να σαστε λοιπόν εσείς στο μικρό ορεινό χωριό. Και αντιλαμβάνεστε πως το “κανονικό” πρόγραμμα του υπουργείου δεν μπορεί να προσφέρει επί της ουσίας; Πως αποφασίζετε πως τα παιδιά σε αυτόν τον ορεινό τόπο χρειάζονται κάτι άλλο; μία άλλη προσέγγιση;

Η απόφαση της αλλαγής έρχεται το ίδιο εύκολα όπως όταν βλέπεις ότι οι κάλτσες σου έχουν σκιστεί και θέλουν άλλαγμα. Δε νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που να μη το βλέπει. Υπάρχει βέβαια η δυνατότητα της επιλογής για το αν θα επιλέξεις τον έναν ή τον άλλο δρόμο. Ευτυχώς για μένα η τύχη με έφερε να δουλέψω με φωτισμένους φίλους/συναδέλφους που έβλεπαν τα πράγματα έτσι όπως τα βλέπω και εγώ, καθώς επίσης και σε ένα Ρέθυμνο με εκπαιδευτικούς που είναι πραγματικά παραδείγματα προς μίμηση. Αυτοί οι άνθρωποι μας βοήθησαν με το ανοιχτό μυαλό τους να “εκτροχιαστούμε” καθώς αυτοί το είχαν κάνει πριν από εμάς και είχε πετύχει.

– Το όνομα του σχολείου “σχολείο της φύσης και των χρωμάτων”. Αλήθεια, γιατί του δώσατε αυτή την ονομασία;

Γιατί και τα δύο είναι το ίδιο σημαντικά στην εξέλιξη μας. Γιατί μας αρέσει να χρωματίζουμε τα ρούχα μας με λάσπες για να φτιάξουμε φαράγγια στο χώμα, γιατί μας αρέσει να ζούμε σε ένα κόσμο με χρώμα. Αρκετό ασπρόμαυρο έχουμε ήδη. Τα παιδιά δε φταίνε σε τίποτα. Όσον αφορά τις λάσπες θέλω να ζητήσω δημόσια συγγνώμη από τις μανάδες για τα πλυντήρια που προκαλούν ορισμένες δράσεις μας. Πλέον έχουμε πει στα παιδιά να κρατάνε αλλαξιές με ρούχα.

– Διάβασα ξανά και ξανά αυτά που κάνατε… σκεφτήκατε ποτέ ή ανησυχήσατε ότι ίσως η μικρή κοινωνία του Φουρφουρά να τα αντιμετώπιζε ως πολύ πρωτοποριακά όλα αυτά; Ή ακόμα και με δυσπιστία, διότι η αυτοδιαχείριση στις μέρες μας δυστυχώς έχει πάρει μία συγκεκριμένη έννοια…

Το μαγικό συστατικό του δημοτικού είναι οι άνθρωποι που το πλαισιώνουν. Πάντοτε ανοιχτοί στο νέο και με τον δάσκαλο να κατέχει εκείνη τη γραφική θέση του παρελθόντος, όπου το έργο του είχε αξία. Ναι σίγουρα χρειάστηκε να εξηγήσουμε το λόγο για κάποια πράγματα αλλά ποτέ δε στάθηκαν απέναντι μας. Αντιθέτως έρχονται και προτείνουν και γίνονται ενεργά κομμάτια των δράσεων μας.

– Η εκπαίδευση λέτε κρύβεται στα απλά πράγματα. Για αυτό πειραματίζεστε. Δύο ερωτήσεις εδώ.

Πρώτον, η τοπική κοινωνία ήταν – είναι βοηθός σας και δεύτερον ποιες ήταν οι αντιδράσεις των ίδιων των παιδιών;

Όπως είπα και παραπάνω η τοπική κοινωνία δίνει ουσιαστικά από το υστέρημα της. Όπως μπορεί κάθε φορά. Είναι μια πολύ συχνή εικόνα του σχολείου, γονείς ή απλοί συγχωριανοί που δεν έχουν κανένα κέρδος, να τρώνε πρωινά ολόκληρα και Σαββατοκύριακα για να επιδιορθώσουν κάτι ή να φτιάξουν κάτι που χρειάζεται το σχολείο. Το ίδιο και ο Δήμος. Προσπαθεί όσο μπορεί σε πραγματικά δύσκολους καιρούς να μη μας λείψει τίποτα.

Τα παιδιά τώρα. Δε μπορείτε να φανταστείτε πόσο ικανοποίηση νιώθει κάποιος όταν ακούει ένα παιδικό “ουάου!”  Η πόσο ικανοποίηση νιώθεις όταν ο πειραματισμός έχει αποτύχει ολοκληρωτικά, αλλά και πάλι έχει προκληθεί μια αλυσιδωτή ικανοποίηση για την προσπάθεια. Είναι οι μεγαλύτεροι κριτές αυτού που είμαστε και ξέρουν να εκτιμούν χωρίς όρια.

– Το υπουργείο Παιδείας έχει μάθει πιθανότατα για το έργο που επιτελείτε. Ποιά είναι η στάση του; Είχατε κάποια βοήθεια;

Αχ αυτό το υπουργείο.

Δε ξέρω σε τι επίπεδο έχει μαθευτεί το όλο εγχείρημα αλλά δε ξέρω και αν πρέπει να μας απασχολεί τελικά. Μας έχουν αφήσει μόνους μας. Όλους τους εκπαιδευτικούς. Είναι αστείο να εμπιστεύεσαι στα χέρια ενός ανθρώπου ότι πιο εύπλαστο και ευαίσθητο υπάρχει και παρ’ όλα αυτά να του απαξιώνεις  τόσο πολύ τη δουλειά.

Είναι απίστευτο να κατηγορείς ένα κλάδο για οξεία τεμπελήτιδα και ωστόσο να περιμένεις από αυτόν να σε εκτιμήσει.

Είναι τραγικό να λες ότι θες να φτιάξεις μια καλύτερη Ελλάδα και να αφήνεις στη μοίρα της πρώτη ύλη.

Όλα αυτά τα Νέα Σχολεία και τα σχετικά είναι όμορφα στη θεωρία αλλά ουσιαστικά και υλικοτεχνικά ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ να υλοποιηθούν! Το σύστημα μας δεν έχει ετοιμαστεί για να τα αντέξει. Υπάρχουν σε κάθε κλάδο καλά και άσχημα παραδείγματα.

Δυστυχώς όσον αφορά τον δικό μας επιλέγουν να προβάλουν μόνο τα άσχημα λες και θέλουν να στρέψουν όλη τη κοινωνία εναντίον μας! Και είναι μέγα λάθος! Δε μπορείς να είσαι ταυτόχρονα σε κάθε ελληνική τάξη και να ξέρεις τι γίνεται για να κατηγορείς. Δε μπορείς να το κάνεις αυτό και σίγουρα δε μπορείς με τις πράξεις σου να στρέφεις μια κοινωνία ενάντια σε αυτόν που την πλάθει. Το υπουργείο δεν εκτιμά το προσωπικό του. Ελπίζω αυτό να αλλάξει.

– Πόσο δύσκολο είναι τελικά να συναγωνισθεί μία μικρή κοινωνία όπως αυτή του Φουρφουρά, σαφώς υπάρχουν και άλλες στην Ελλάδα, τις υπόλοιπες κατά τόπους κοινωνίες με τους κινηματογράφους, τα θέατρα και τις άλλες διεξόδους;

Για την κοινωνία δε μπορώ να απαντήσω. Οι άνθρωποι των πόλεων θεωρούν ότι ίσως το χωριό υστερεί σε αυτά που αναφέρατε αλλά με το ίδιο σκεπτικό και οι πόλεις χρειάζονται περισσότερο χωριό μέσα τους.

Το σχολείο, σε ένα χωριό με τις δικές του ιδιαιτερότητες τώρα, πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο κόσμους.  Από τη μια να προσφέρει τα ερεθίσματα στο μαθητή και από την άλλη να τον κάνει να εκτιμήσει αυτό που ήδη έχει, ώστε μεγαλώνοντας να πάρει μόνο του μια απόφαση για το που θέλει να καταλήξει. Τα βιβλία μας ωστόσο είναι φτιαγμένα για μαθητές των πόλεων. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Αν μπορούσαν να υπάρχουν κατά τόπους σχολικά εγχειρίδια θα ήταν ευχής έργο.

– Πώς γεννήθηκε η ιδέα της πρωτότυπης εκπαιδευτικής τηλεόρασης για τα παιδιά;

Ξαφνικά! Μια μέρα στη τάξη συζητούσαμε για πράγματα που θα μπορούσαμε να κάνουμε και προέκυψε αυτή η ιδέα. Όσο πιο πολύ την σκεφτόμασταν τόσο πιο καλή μας φαίνονταν. Την επόμενη μέρα πήγα στα παιδιά με ένα σωρό ιδέες που “εγώ” θεωρούσα ότι ήταν καλές για το όνομα της εκπομπής, αλλά αυτά σιγά που θα περνούσε το δικό μου! “Τα Μικρά Αμαριωτάκια” αποφάσισαν και έτσι και έγινε. Μου έδωσαν βέβαια την ευκαιρία να ονομάσω το κανάλι Φουρφουράς .tv.

– Σας ενοχλεί ο τρόπος που αντιμετωπίζονται σήμερα από την κοινωνία μας οι δάσκαλοι; Ποιο μήνυμα θα στέλνατε σε συναδέλφους σας οι οποίοι νιώθουν απογοητευμένοι από αυτό που κάνουν;

Ναι με ενοχλεί. Μπορώ να τους καταλάβω εν μέρη, γιατί μας εμπιστεύονται ότι πιο πολύτιμο έχουν, αλλά δε μπορείς να κρίνεις ένα κλάδο τόσο αυστηρά χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα. Ναι η θέση μας μπορεί να γίνει θέση “φραπέ” και “αράγματος” αλλά η συντριπτική πλειονότητα ΔΕΝ είναι έτσι.

Μπορεί κανείς- και το λέω με απόλυτη σιγουριά και προκαλώ τον καθένα που κρίνει τόσο αυστηρά να το κάνει- να μπει σε μια τάξη και να διδάξει. Να ενδιαφερθεί για τη μόρφωση τους.  Να πάρει την ευθύνη για την ψυχική και σωματική υγεία όχι ενός αλλά 25 καμιά φορά παιδιών. Να γίνει ψυχολόγος, εξομολόγος, μπαμπάς , μαμά , παιδαγωγός, γιατρός, οικογενειακός σύμβουλος και άλλα πολλά που καλούμαστε να κάνουμε καθημερινά και όχι μια φορά στο τόσο.

Γυρίζουμε σπίτι και έχουμε την ένταση μιας ολόκληρης μέρας και συνεχίζουμε να δουλεύουμε για την επόμενη.

ΟΧΙ! Δε δέχομαι να κατηγορείται ένα επάγγελμα που από τη φύση του είναι λειτούργημα. Σαφέστατα και υπάρχει και ο αντίποδας. Υπάρχουν παραδείγματα που είναι ντροπή να λέγονται δάσκαλοι. Που από μόνοι τους αναιρούν τον όρο λειτούργημα. Αλλά δεν είναι πολλοί. Θα δουλεύαμε και χωρίς μισθό πολλοί από εμάς και το ξέρω. Γιατί τα παιδιά δε φταίνε σε τίποτα. Και δε θα το κάνουμε για κανένα υπουργείο και για καμιά κοινή γνώμη. Θα το κάνουμε γιατί αυτό ορκιστήκαμε να κάνουμε. Για τα πιτσιρίκια και μόνο για αυτά.

Όσο για τους συναδέλφους μου, νιώθω ανάξιος να τους συμβουλέψω. Είμαι στο επάγγελμα τέταρτο χρόνο τώρα και σίγουρα δεν έχω δει ακόμα τίποτα. Μπορώ να πω όμως ότι αξίζει να προσπαθήσουμε. Είτε το θέλουμε είτε όχι οι μαθητές μας κάποτε θα διαχειρίζονται τον κόσμο. Ας τους δώσουμε εμείς το παράδειγμα της ανιδιοτέλειας. Το παράδειγμα της πίστης σε ένα σκοπό. Λάθη θα γίνουν πάνω στη προσπάθεια, αλλά με ειλικρίνεια και αγάπη όλα διορθώνονται.

– Υπάρχει κάτι που σας είπε κάποιο από τα παιδιά για την προσπάθειά σας και το οποίο δεν θα ξεχάσετε ποτέ;

Μου άρεσε πάρα πολύ η παρατήρηση μιας μαθήτριας μου φέτος ,όταν προσπαθούσαμε να μάθουμε κάτι έννοιες μέσα από μια περίεργη μέθοδο διδασκαλίας(brain teaching).

“Κύριε αυτό που κάνουμε είναι πολύ ωραίο, γιατί εμείς νομίζουμε ότι παίζουμε και μαθαίνουμε το μάθημα”. Μπορεί να μην ακούγεται τόσο σύνθετο αλλά έχει τόσο πλάκα  ένα παιδί 10 χρονών να μιλάει λες και μιλάει στο αυτί σου ένα εγχειρίδιο διδασκαλίας. Αφού καταλαβαίνει τι του γίνεται και πάλι χοροπηδάει μαζί σου, σημαίνει ότι το μάθημα σήμερα πήγα καλά!

– Η τελευταία ερώτηση μου. Ίσως σας φανεί παράξενη αλλά θέλω λίγο να θυμηθείτε την πρώτη ημέρα σας στον Φουρφουρά. Βρίσκεστε “αντιμέτωπος” με την νέα πραγματικότητα, τα παιδιά μπροστά σας. Φοβηθήκατε; Τρομάξατε βλέποντας τη δουλειά που σας περίμενε ή αντίθετα νιώσατε ενθουσιασμό απέναντι σε μια μεγάλη πρόκληση;

Τον Φουρφουρά τον αγάπησα από την πρώτη μέρα που πάτησα το πόδι μου για να κάνω ανάληψη υπηρεσίας. Τους συναδέλφους, την διαδρομή, τα παιδιά, τους πολλούς παπάδες..όλους. Ομολογώ ότι φοβόμουν αρκετά τις νέες συνθήκες καθώς θα ήμουν και προϊστάμενος, αλλά ένιωθα πάντα τα Σαββατοκύριακα μια όρεξη να επιστρέφω στο χωριό μαζί με τους συναδέλφους και να κάνουμε μερεμέτια.

Η Άννα Διαμαντοπούλου για τον Φουρφουρά

H Υπουργός Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Άννα Διαμαντοπούλου, με δήλωση της, στος ΝΕWS247, συγχαίρει τόσο το δάσκαλο αλλά και τους γονείς των μαθητών.

“Η Ελλάδα που δημιουργεί, η Ελλάδα που δίνει ελπίδα, η Ελλάδα που όλοι θέλουμε είναι οι δάσκαλοι και οι νέοι γονείς του Φουρφουρά. Έχουν αίσθηση αποστολής, αγάπη για τα παιδιά, πίστη στο ανοιχτό σχολείο, τόλμη, φαντασία, καινοτομία, συλλογικότητα.

Ο Δάσκαλος και η Δασκάλα που αλλάζουν την Ελλάδα.

Θερμά συγχαρητήρια.”

Άλλωστε η υπουργός παιδείας είχε γνώση του θέματος και επιβραβεύσει αυτήν την προσπάθεια και τον περασμένο Απρίλιο.