Αριστοτέλης Σαρρηκώστας: Ο φωτογράφος του Πολυτεχνείου αφηγείται “καρέ καρέ” τα γεγονότα

Από τις “εκλογές βίας και νοθείας” του 1961, στον ανένδοτο και από τα Ιουλιανά στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Κανελόπουλου, ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας, ο φωτογράφος, που απαθανάτισε τα μεγάλα γεγονότα της χώρας μας και-μέσα σε αυτά- την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο, μιλώντας στον News 24/7 στους 88,6 και στην εκπομπή “Παιχνίδια Εξουσίας” με τον Βασίλη Σκουρή, αναφέρθηκε στις συνθήκες που οδήγησαν στην επιβολή της δικτατορίας αλλά και στις δραματικές στιγμές της νύχτας της 16ης προς 17ης Νοεμβρίου, 1973, πριν από 45 χρόνια ακριβώς.

“Το πολυτεχνείο δεν ήταν μόνο τρεις μέρες και τελείωσε”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο φωτογράφος. “Για να φτάσουμε ως εκεί, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα οδήγησε σε ένα σημείο που λίγοι περίμεναν”. Όπως είπε, η πληροφορία ότι ο Κωνσταντίνος ετοίμαζε πραξικόπημα με τους στρατηγούς ήταν διάχυτη στους δημοσιογραφικούς κύκλους. “Όμως μας προέκυψαν οι συνταγματάρχες”.

Ο κ. Σαρρηκώστας αναφέρθηκε στις δύο καταλήψεις της Νομικής που προηγήθηκαν του Πολυτεχνείου. “Η πρώτη, τον Φεβρουάριο του 1973, που κανείς δεν περίμενε ότι το “Κάτω η Χούντα” θα ακουγόταν μέσα στην Αθήνα”.

“Ήταν η πρώτη φορά, μετά την κηδεία του Παπανδρέου, που ο κόσμος έβλεπε και άκουγε φοιτητές μαζί με οικοδόμους και υπαλλήλους”.

Η δεύτερη κατάληψη της νομικής έγινε τον Μάρτιο με σκοπό την κατάργηση του νόμου για την επιστράτευση των φοιτητών, γιατί “μπορούσε να επιστρατεύσει ανά πάσα στιγμή, οποιονδήποτε φοιτητή, εξουδετερώνοντας την δύναμη του φοιτητικού κινήματος. Ήταν τότε που ακούστηκε για πρώτη φορά το σύνθημα Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία”.

Ο κ. Σαρρηκώστας αναφέρθηκε και στις μέρες πριν την κατάληψη του Πολυτεχνείου, περιγράφοντας μία Αθήνα που εσείετο από τις φωνές των φοιτητών και των εργατών που διαδήλωναν μαχητικά ενάντια στην δικτατορία των συνταγματαρχών.

“Έχω μια φωτογραφία”, είπε ο κ. Σαρρηκώστας, “όπου ένας οικοδόμος έχει δεχτεί φωτοβολίδα από ‘αύρα’ της αστυνομίας στο μπράτσο, σχεδόν εξ επαφής, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί τρύπα στο χέρι του. Όταν τον ρώτησα αν πονάει, είπε: ‘δεν είναι τίποτα, ένα τραυματάκι'”.

“Δεν θα βγουν αν δεν πετύχουν τον σκοπό τους”

“Αστυνομικοί κυνήγησαν φοιτητές, οι οποίοι μπήκαν στο Πολυτεχνείο και στη συνέχεια οι αστυνομικοί στάθηκαν μπροστά στην πόρτα απαγορεύοντάς τους την έξοδο. Έτσι, από την οδό Στουρνάρη, φοιτητές μπορούσαν να μπουν αλλά δεν έβγαιναν, είπε ο φωτογράφος περιγράφοντας την κατάληψη του Πολυτεχνείου.

“Όταν η επιτροπή των φοιτητών κάλεσε δημοσιογράφους για συνέντευξη, εκείνο που μου έκανε εντύπωση ήταν το βλέμμα των φοιτητών. Δεν προσπαθούσαν να κρύψουν τα πρόσωπά τους και αυτό που έλεγαν το πίστευαν. Όταν βγήκα από την αίθουσα είπα ότι αυτά τα παιδιά δεν πρόκειται να βγουν από εδώ αν δεν πετύχουν τον σκοπό τους”

Τις επόμενες ώρες είχαν δημιουργήσει ιατρείο αλλά και τον ραδιοφωνικό σταθμό, που ακουγόταν σε όλη την Ελλάδα και καλούσε κόσμο στο Πολυτεχνείο.

Η Αθήνα, καζάνι που έβραζε

“Η αστυνομία, σε αντιπαράθεση, δεν άφηνε κανένα λεωφορείο ή τρόλεϊ να κατευθυνθεί προς την Ομόνοια, τα σταματούσε νωρίτερα, στο Πανεπιστήμιο, στο Σύνταγμα και ξυλοκοπούσε κόσμο αδιακρίτως, ηλικιωμένους, παιδιά, γυναίκες, προκειμένου να μην πάνε στο Πολυτεχνείο” αναφέρει ο φωτογράφος.

“Όμως ο κόσμος πήγαινε και τους πήγαινε και κοφίνια με ψωμιά και φάρμακα”, προσθέτει και συνεχίζει:

“Η Αθήνα εκείνο το τριήμερο θύμιζε καζάνι που έβραζε”. Η αστυνομία είχε αποκλείσει από την Λεωφόρο Αλεξάνδρας, το Σύνταγμα, την Ομόνοια, την πλατεία Καραϊσκάκη, σχηματίζοντας έναν κύκλο για να μην περάσει κανείς. Από τα πολλά δακρυγόνα, ο κόσμος έκλαιγε ασταμάτητα”.

“Φωτογραφίζαμε καθ’όλη την διάρκεια της ημέρας. Στην αστυνομία δεν άρεσε αυτό και και πολλοί συνάδελφοι έφαγαν ξύλο, “κατά λάθος”, όπως μας λέγανε από την αστυνομία, “μέσα στην αναμπουμπούλα”.Θυμάμαι συνάδελφο που δούλευε στην Αυγή που τον είχαν επισημάνει οι αστυνομικοί και τον έδερναν κάθε μέρα. Όμως αυτό δεν τον σταμάτησε”.

Το απόγευμα της 16ης Νοέμβρη 1973

“Οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο είχαν αναρτήσει πανό στα παράθυρα, γύρω από τα κάγκελα, ενώ τα κολωνάκια ήταν γεμάτα από παιδιά.

Τον Νοέμβριο σκοτείνιαζε στις πεντέμιση και πηγαίναμε στα γραφεία και στέλναμε τις φωτογραφίες νωρίς.

Έτσι, ήμουν στο γραφείο του Associated Press στην Ακαδημίας, όταν κάποια στιγμή γύρω στις 8, άκουσα έναν παράξενο θόρυβο και κατάλαβα ότι ήταν ερπύστριες.

Φώναξα τον διευθυντή μου με τον οποίο κατεβήκαμε για να καλύψουμε την ιστορία. Ήθελα να είμαστε δύο, γιατί αλλιώς σε αντιμετωπίζει η αστυνομία. Όταν είσαι μόνος σου, σε έπαιρναν σε εξαφάνιζαν, με την  Μπουμπουλίνας να είναι δίπλα.

Μπήκαμε στο αυτοκίνητο, αφού γέμισα την τσάντα με φιλμ και φακούς, και κατεβήκαμε την Αμερικής προς Πανεπιστημίου. Τότε πέσαμε πάνω στην φάλαγκα. Ψάχναμε χώρο για να γίνουμε μέρος της φάλαγγας.

Η εισβολή

Όταν φτάσαμε στο Πολυτεχνείο, κατέβηκα με την τσάντα και τις μηχανές εμφανώς και έμεινα στη γωνία Στουρνάρη και Πατησίων.

Ο λοχίας της ίλης στάθηκε μπροστά στην πύλη. Τα άλλα τανκς απλώθηκαν δεξιά και αριστερά. Έβγαζα φωτογραφίες και πριν γεμίσουν τα φιλμς τα έδινα στον διευθυντή μου, για την περίπτωση που με τραβήξουν”.

“Η συγκίνηση ήταν τρομερή, αλλά έπρεπε να φωτογραφίσω, να είμαι εκεί. Έβλεπες τους φοιτητές να ανοίγουν τα πουκάμισα τους στα παράθυρα και να φωνάζουν είμαστε αδέρφια, είμαστε άοπλοι”.

Κατά τις 12 έδιωξα τον διευθυντή μου για να γλιτώσω ό,τι είχα τραβήξει.

Φτάνουμε στις 3 παρά πέντε παρά εφτά άκουγα τον λοχία που φώναζε “μάλιστα”, με το τηλέφωνο στο ένα χέρι και το περίστροφο στο άλλο.

Κάποια στιγμή βλέπω να γυρίζει τον πυργίσκο ανάποδα και να κάνει όπισθεν φτάνοντας κάτω από το ξενοδοχέιο Ακροπόλ. Νόμιζα ότι τελείωσε η ιστορία. Όμως γελάστηκα. Τον είδα να φουλάρει τις μηχανές -μαύρισε ο τόπος- και με όση δύναμη είχε, έπεσε πάνω στην πόρτα του Πολυτεχνείου.

Εκείνη την στιγμή είδα τα κορμιά των φοιτητών να πέφτουν όπως πέφτουν τα πορτοκάλια όταν κουνάς μια πορτοκαλιά. Εβαλε πάλι όπισθεν και με λιγότερη ταχύτητα έσπρωξε το αυτοκίνητο που είχαν πίσω από την πόρτα. Πρόλαβαν τα παιδιά που ήταν εκεί να φύγουν; Το ερώτημα μου δεν είναι αν είχαμε νεκρούς αλλά πόσοι είναι οι νεκροί εκεί.

Την ώρα της εισβολής ούρλιαζαν όλες οι σειρήνες των τανκς. Παντού άκουγες πυροβολισμούς και ουρλιαχτά.

Η επόμενη μέρα

Το πρωί, ξαναπήγα. Είδα την μερσεντές λιωμένη να την έχει πάει μέσα 15 μέτρα, ενώ πυροσβεστικά οχήματα με τις μάνικες έπλεναν τον χωρο της εισόδου.

Ο Πατακός έλεγε πως δεν έγινε απολύτως τίποτε. Οι φωτογραφίες μου τον διέψευσαν. Όταν ήρθαν οι ξένες εφημερίδες, τότε είπε ότι έπρεπε να κάνουμε την επέμβαση για να τελειώνει “η ιστορία με τα παλιόπαιδα”.