Ασφαλιστικό σύστημα Πινοσέτ: Όλη η αλήθεια με αποδείξεις

Εσχάτως, στη δημόσια ζωή της χώρας έγινε πολύς λόγος για το ασφαλιστικό σύστημα που εγκαθίδρυσε στη Χιλή ο δικτάτορας Αουγκούστο Πινοσέτ.

Ολα άρχισαν από μία αποστροφή του λόγου του Κώστα Καραγκούνη στον Νews 24/7 στους 88,6 κατά την οποία ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας τόνισε ότι αν το κόμμα του γίνει κυβέρνηση, τότε στον τομέα του ασφαλιστικού θα εφαρμόσει το σύστημα που πρώτος εφάρμοσε ο Χιλιανός δυνάστης.

Ασχετα με το γεγονός ότι η εν λόγω δήλωση χαρακτηρίστηκε ατυχής ακόμα και από την Μαρία Σπυράκη, το news247 έψαξε και έμαθε λεπτομέρειες για το ασφαλιστικό σύστημα της Χιλής. Δύο από τους κορυφαίους δημοσιογράφους της χώρας, ο Σέρχιο Χάρα, που ειδικεύεται στο συνταξιοδοτικό και η Γκαμπριέλα Σαντοβάλ, εξπέρ σε θέματα του δημόσιου συστήματος υγείας, μάς ανέλυσαν όλες τις πτυχές.

Το συμπέρασμα θα το εξάγετε μόνοι σας από τα λεγόμενα των δύο καταρτισμένων συναδέλφων. Η αλήθεια είναι πάντως ότι δεν πρόκειται για σύστημα που αξίζει να το… μιμηθεί κανείς. Κάθε άλλο.

O λόγος πρώτα στον κ. Χάρα για τρεις πολύ απλές ερωτήσεις:

Hταν τελικά επιτυχημένο το σύστημα Πινοσέτ σε ότι αφορά το συνταξιοδοτικό;

Δεν ήταν επιτυχές στον κύριο στόχο του: Στο να εξασφαλίσει δηλαδή αξιοπρεπείς συντάξεις στους Χιλιανούς έτσι ώστε να μην χρειάζονται να εργάζονται όταν συνταξιοδοτούνται. Αντίθετα, δημιούργησε μία παράδοση πολύ χαμηλών συντάξεων κάτι που η παρούσα κυβέρνηση θέλει να μεταρρυθμίσει. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα αυτά τα χρόνια υπήρχαν μαζικές διαμαρτυρίες πολιτών, ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία. Το σύστημα είναι επιτυχημένο σε έναν άλλο τομέα: έχει δημιουργήσει μία αγορά συνεχώς μετακινούμενων κεφαλαίων. Δηλαδή τα συνταξιοδοτικά ταμεία έχουν αυξήσει το χαρτοφυλάκιο του εν γένει κεφαλαίου στη Χιλή διότι τα κεφάλαια αυτά επενδύονται σε μετοχές ή ομόλογα χιλιανών επιχειρήσεων που φυσικά δεν είχαν έναν τέτοιο επενδυτή πριν δημιουργηθεί το εν λόγω ασφαλιστικό σύστημα από το 1981.

Σε ότι αφορά την κερδοφορία αυτή εξαρτάται από την κατάσταση στις παγκόσμιες αγορές. Τώρα κρίνεται σχετικά επιτυχημένο. Επηρεάστηκε πολύ όμως από κρίσεις όπως αυτή στην αγορά της Ασίας πριν από μερικά χρόνια ή της κρίσης των subprime. Aυτή λοιπόν η αστάθεια προκάλεσε την περαιτέρω μείωση συντάξεων πολλών ανθρώπων. Τα συνταξιοδοτικά ταμεία στην κρίση της Ασίας έχασαν το 40% του αποθεματικού τους.

Στην ανάλυση για το παρόν ασφαλιστικό σύστημα πρέπει να λάβουμε υπόψη και το χαμηλό επίπεδο της συνεισφοράς.Πριν το 1981 υπήρχε αναδιανεμητικό σύστημα στη Χιλή το οποίο και χρεοκόπησε λόγω κακής διαχείρισης. Με εκείνο το σύστημα όμως η συνεισφορά ερχόταν από τρία μέρη. Τον εργαζόμενο, τον εργοδότη και το κράτος. Σήμερα το σύστημα ουσιαστικά στηρίζεται μόνο στην προσφορά του εργαζόμενου που προσφέρει το 10% του μισθού του. Και αυτή ακριβώς η συζήτηση υπάρχει σήμερα στη Χιλή. Το πως θα μπει και ο εργοδότης στο παιχνίδι με μία συνεισφορά έστω του 5%. Η αγορά εργασίας όμως σήμερα στη Χιλή είναι τόσο επισφαλής που πολλοί άνθρωποι δεν δίνουν καν το 10% του μισθού τους. Ετσι καταλήγουν να παίρνουν μόνο την εθνική σύνταξη που φυσικά είναι πολύ μικρή για να ζήσουν με αξιοπρέπεια.

Σε ποιο ύψος κυμαίνονται σήμερα οι συντάξεις, τουλάχιστον σε ότι αφορά το μέσο όρο; Αρκούν για να ζουν οι Χιλιάνοι αξιοπρεπώς;

Η μέση σύνταξη διαμορφώνεται περίπου στις 200 χιλιάδες πέσος, περίπου 290 δολάρια. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που λαμβάνουν λιγότερα και κάποιου που παίρνουν περισσότερα. Μ’ αυτά τα χρήματα δεν μπορεί να νοικιάσει κανείς σπίτι ή να πληρώσει ένα ιδιωτικό σχολείο.

Τι ρόλο παίζουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες στη λειτουργία του συστήματος;

Οι εταιρίες αυτές, που οι περισσότερες δημιουργήθηκαν μετά τη μεταρρύθμιση Πινοσέτ το 1981, διαχειρίζονται το 10% του μισθού που παρακρατείται. Το συνολικό ποσό που διαχειρίζονται είναι τεράστιο, μιλάμε για δισεκατομμύρια δολάρια. Κάνουν επενδύσεις στην αγορά κεφαλαίων. Η σύνταξη διαμορφώνεται από το ποσό που έχει συνεισφέρει ο εργαζόμενος συν την κερδοφορία-αν υπάρχει- από τη διαχείριση των εταιριών. Δεν υπάρχει συμβολή του εργοδότη και του κράτους, αντικαταστάθηκε από τις επενδύσεις των εταιριών. Χρεώνουν επίσης και προμήθεια που φτάνει στο 1,2% του μηνιαίου μισθού. Πρέπει να σας πως ότι οι εν λόγω εταιρίες έχουν μετατραπεί σε μία εκπληκτική επιχείρηση για την επιχειρηματική ελίτ της Χιλής η οποία θα τις υπερασπιστεί με κάθε τρόπο.

Η κα. Σαντοβάλ από την πλευρά της αναλύει τη λειτουργία του συστήματος υγείας.

Ποιο είναι το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας; Χρειάζονται μεταρρυθμίσεις και αν ναι ποιες μπορεί να είναι αυτές;

Το σύστημα υγείας στη Χιλή βρίσκεται έτσι και αλλιώς σε φάση μεταρρύθμισης. Αποτελείται από δύο μεγάλους πυλώνες, το δημόσιο και τον ιδιωτικό. Στο δημόσιο έχουν ασφαλιστεί και συμμετέχουν περίπου 13,5 εκατομμύρια Χιλιανοί, ιδιαίτερα αυτοί που δεν έχουν πολλούς πόρους. Χρηματοδοτείται με το 7% του εισοδήματος της κάθε οικογένειας. Υπάρχει πάντα πολύ μεγάλη αναμονή στα χειρουργεία και για άλλες εξειδικευμένες εξετάσεις. Είναι όμως πολύ φθηνό και εντελώς δωρεάν για τους μη έχοντες πόρους. Το επίπεδό του, σε ότι αφορά τις παρεχόμενες υπηρεσίες, κρίνεται ως γενικά καλό.

Στο ιδιωτικό που ουσιαστικά αποτελεί από έξι μικρότερους πυλώνες, σαν ιδιωτικούς ασφαλιστές, συμμετέχουν 3,5 εκατομμύρια Χιλιανοί, κυρίως νέοι στην ηλικία και με μεγάλη αγοραστική δύναμη. Συνεισφέρουν με το 12% του εισοδήματός τους. Εδώ τα πάντα γίνονται πολύ γρήγορα, και η εξυπηρέτηση και η πρόσβαση στις υπηρεσίες. Είναι πολύ ακριβό και οι τιμές αυξάνονται κάθε χρόνο και περισσότερο. Οι νέες γυναίκες σε ηλικία τεκνοποίησης πληρώνουν έως και τρεις φορές περισσότερο από τους άνδρες! Ο κάθε ένας εδώ ουσιαστικά χρηματοδοτεί τον εαυτό του και όσα περισσότερα προβλήματα υγείας αντιμετωπίζει τόσο πιο πολύ πληρώνει.

Πλέον γίνονται δύο παράλληλες μεταρρυθμίσεις. Μία για το δημόσιο πυλώνα που επιδιώκει να αλλάξει όλη τη διαχείριση του συστήματος έτσι ώστε να αποφεύγονται οι μακροχρόνιες αναμονές. Οι δαπάνες για την υγεία έχουν αυξηθεί τρεις φορές τα τελευταία οκτώ χρόνια αλλά οι πολίτες δεν δείχνουν να ικανοποιούνται. Στο ιδιωτικό γίνεται προσπάθεια για ενοποιήσεις αλλά και για τερματισμό των διακρίσεων φύλου, ηλικίας και υγείας. Τώρα δεν μπορείς να αλλάξεις “εταιρία” αν και εφόσον το θελήσεις. Πρόκειται για αιχμαλωσία που γίνεται προσπάθεια να αλλάξει.