Μπήκαμε στο πρώτο “φαρμακείο λογοτεχνίας” του πλανήτη

Σε μία από τις ομορφότερες πόλεις της Ιταλίας, τη Φλωρεντία, υπάρχει ένα φαρμακείο διαφορετικό από τα άλλα. Ονομάζεται «Piccola Farmacia Letteraria» και διαφέρει όχι μόνο ως προς όλα τα άλλα φαρμακεία αλλά και ως προς τα άλλα βιβλιοπωλεία. Εκεί μπορείς να γιατρέψεις τον οποιοδήποτε πόνο σου ή να ζητήσεις κάποια συμβουλή σχετικά με αυτό που σε απασχολεί.

Η Elena Molini, η φιλική ιδιοκτήτρια του, αφού πρώτα ακούσει με προσοχή το πρόβλημα σου, στη συνέχεια θα σου προτείνει το κατάλληλο αντίδοτο κατά του πρόσφατου χωρισμού σου, μιας ξαφνικής ή χρόνιας έλλειψης αυτοεκτίμησης, μιας τελειωμένης φιλίας ή ακόμα και κάποιου δύσκολου έρωτα.

Η Elena μαζί με την Ester (που είναι αδερφή της και ψυχολόγος) και την Chiara (πολύ καλή της φίλη και επίσης ψυχολόγος) φροντίζουν τους πελάτες -«ασθενείς διαφόρων παθήσεων», χορηγώντας το κατάλληλο φάρμακο που είναι φυσικά ένα βιβλίο. Η συνταγή που συνοδεύει το κάθε βιβλίο χορηγείται με βάση την «πάθηση» και φυσικά σε αυτήν αναγράφονται οι ενδείξεις, οι αντενδείξεις καθώς και η κατάλληλη δόση.

Έτυχε να διαβάσω για την ύπαρξη αυτού του «Μικρού λογοτεχνικού φαρμακείου» πριν από κάποιους μήνες. Χρειάστηκε να περιμένω μέχρι τη λήξη της πρώτης φάσης της απαγόρευσης κυκλοφορίας στην Ιταλία, όπου ζώ, για να περάσω από εκεί. Εν μέσω της πανδημίας χρειάστηκε να της γράψω για να τη ρωτήσω τι να διαβάσω και μου απάντησε όχι μόνο άμεσα αλλά και εύστοχα. Αποφάσισα να μην κάνω την παραγγελία online γιατί ήθελα να δω από κοντά αυτόν το μικρό, φιλόξενο και πολύ όμορφα φτιαγμένο χώρο. Κι έτσι πήγα…και να τί μου είπε.

Από το πάθος για τα βιβλία…στα δικά μας πάθη ή το “πάθος” για να χρησιμοποιήσω μια λέξη από τα αρχαία Ελληνικά. Πως γεννήθηκε η ιδέα του “Μικρού λογοτεχνικού φαρμακείου”;

Το Μικρό Λογοτεχνικό Φαρμακείο γεννήθηκε από την ανάγκη των αναγνωστών. Για πολλά χρόνια δούλεψα σε βιβλιοπωλεία και παρατηρούσα ότι πολύ συχνά οι πελάτες μου ζητούσαν συμβουλές με βάση τα συναισθήματα τους. Τύχαινε να μου ζητούν μια συμβουλή για να βρουν ένα βιβλίο για τον πρόσφατα χωρισμένο φίλο τους ή για τους ίδιους γιατί μπορεί να περνούσαν μια φάση στεναχώριας. Επομένως, με βάση αυτή την ανάγκη των αναγνωστών, αποφάσισα μαζί με δύο ψυχολόγους, η μία είναι η αδερφή μου και η άλλη μια πολύ καλή φίλη από τα παιδικά χρόνια, να δημιουργήσουμε έναν κατάλογο όχι με βάση τα λογοτεχνικά είδη αλλά τα συναισθήματα. Κάποια συναισθήματα προέρχονται και από υπαρξιακές ή ρεαλιστικές καταστάσεις, για παράδειγμα η ανεργία μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό πρόβλημα στην καθημερινή ζωή και να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα. Έτσι λοιπόν, επιλέγουμε κάποια βιβλία, τα χωρίζουμε σε κατηγορίες και αφού τα διαβάσουμε, συζητάμε για το κύριο θέμα τους όλες μαζί και στη συνέχεια γράφουμε το φύλλο οδηγιών χρήσης που συνοδεύει το κάθε βιβλίο.

Το φύλλο οδηγιών χρήσης που συνοδεύει κάθε βιβλίο είναι προϊόν της ανάγνωσης του βιβλίου από εσένα ή βασίζεται και σε άλλες γνώμες- εμπειρίες;

Εάν έχω διαβάσει εγώ η ίδια το βιβλίο, γράφω κάποιες λέξεις αφού πρώτα τις επεξεργαστώ. Έχω γράψει ένα διήγημα, οπότε με τη γραφή ας πούμε ότι τα καταφέρνω. Όμως πιστεύω ότι είναι εξίσου όμορφο να διαβάζεις και τις γνώμες των άλλων. Όσον αφορά το φύλλο οδηγιών χρήσης το γράφω μαζί με τη βοήθεια των ψυχολόγων γιατί δεν αφορά την πλοκή των διηγημάτων αλλά τα συναισθήματα που προβάλλονται μέσα από αυτά. Κατά συνέπεια, πρόκειται για μια διαφορετική διαδικασία, κάτι που παράγουμε εμείς οι ίδιες.

Ποιες είναι οι πιο κοινές παθολογίες και ποια τα συμπτώματα των αναγνωστών; Κατά τη διάρκεια του lockdown, πως άλλαξε η θεματολογία και η σχέση των αναγνωστών με τα βιβλία;

Εξαρτάται από την περίοδο. Κατά τη διάρκεια του lockdown ο κόσμος ζητούσε βιβλία κατά του άγχους. Ακόμα και άνθρωποι που δεν είχαν προηγουμένως βιώσει το αίσθημα του άγχους, αυτό το διάστημα, μη γνωρίζοντας πότε θα τελειώσει όλο αυτό αλλά και πως θα βγούμε τελικά από αυτήν την κατάσταση, ακόμα και οι πιο σταθεροί ψυχολογικά άνθρωποι ένιωσαν την ανάγκη να διαβάσουν τέτοιου είδους βιβλία. Παρόλα αυτά, οι πιο συχνές ερωτήσεις αφορούν τη στεναχώρια, την εγκατάλειψη αλλά και τη φιλία. Επίσης, οι αναγνώστες επιλέγουν βιβλία που μιλούν για τις σχέσεις και τα συναισθήματα και προτιμούν να τα αγοράζουν σα δώρο σε φίλους, συγγενείς ή γενικότερα ανθρώπους με τους οποίους νιώθουν δεμένοι.

Πως έζησες εσύ αυτήν την περίοδο και πως διατήρησες τη σχέση με τους πελάτες;

Δε σταμάτησα καθόλου να δουλεύω. Με το πρώτο κλείσιμο της κυκλοφορίας, ο κόσμος άρχισε να αγοράζει online. Συνεχίσαμε να δίνουμε συμβουλές στους πελάτες με βάση το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν – οικογενειακές καταστάσεις, λύπη, ανησυχία, κτλ. -μόνο που γινόταν μέσω τηλεφώνου, email, Whatsapp, Facebook και Instagram. Φυσικά είναι πιο εύκολο να συμβουλέψεις κάποιον για το τι του ταιριάζει όταν τον συναντάς από κοντά και βλέπεις πώς απαντά στις ερωτήσεις σου, πώς κινείται. Ας πούμε ότι καταλαβαίνεις πιο εύκολα τι είδος αναγνώστη είναι. Εμείς παρόλα αυτά προτείναμε 3-4 διαφορετικούς τίτλους και από κει και πέρα επέλεγε ο πελάτης.

Έλενα, δώσε μου 3 τίτλους βιβλίων ή συγγραφείς που σε έκαναν να τολμήσεις ή να αλλάξεις.

«Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» του Χάρπερ Λι γιατί σε κάνει να θέλεις να παλεύεις για την αδικία στον κόσμο. Ένα άλλο βιβλίο που με βοήθησε πολύ να αλλάξω ήταν το «Ημερολόγιο ενός μάγου» του Paolo Coelho. Ήταν ένα βιβλίο που διάβασα πολύ νέα και που όμως με εντυπωσίασε εκείνα τα χρόνιας της αναζήτησης. Το τρίτο βιβλίο είναι το «Ανεμοδαρμένα Ύψη» της Εμιλυ Μπροντέ. Γενικότερα, η κλασική λογοτεχνία με έκανε να προσεγγίσω πιο ουσιαστικά τον κόσμο της ανάγνωσης, τη λογοτεχνία αλλά και το βιβλίο που τελικά έγινε αργότερα το επάγγελμά μου.

Και κάποιους τίτλους βιβλίων που μιλούν για την Ελλάδα.

Η οικογένειά μου και άλλα ζώα του Gerald Durrell, Μάνη – Ταξίδια στην Πελοπόννησο του Patrick Leigh Fermor και επίσης, ένα βιβλίο της Elizabeth Jane Howard με τίτλο Αλλαγή πορείας (αμετάφραστο στα Ελληνικά).

Πως προβλέπεις τη μελλοντική σχέση μεταξύ του αναγνώστη, του βιβλίου και του βιβλιοπώλη; Θα υπάρξει κάποια περαιτέρω αλλαγή;

Κατά τη γνώμη μου, θα υπάρξει μεγαλύτερη διαδραστικότητα στα social media. Mου αρέσει να ακολουθώ bloggers, να διαβάζω κριτικές ή να βλέπω τη φωτογραφία ενός βιβλίου. Μου αρέσει όταν επίσης γράφουν «στο προτείνω γιατί…».

Ο κόσμος προσέχει αυτά τα πράγματα γιατί έρχεται και σου λέει «είδα αυτό το βιβλίο εκεί» ή «Η τάδε blogger προτείνει…» με λίγα λόγια εμπιστεύονται πολύ τη γνώμη των όσων γράφονται στο ίντερνετ. Κάποιες φορές ακολουθούμε τις τάσεις, εάν για παράδειγμα ένα βιβλίο το προτείνουν διάφορα blog ή γράφονται διάφορες κριτικές, το διαβάζουμε ώστε να κρίνουμε αν θα ενταχθεί στο Μικρό Λογοτεχνικό Φαρμακείο. Η αλλαγή που παρατηρήσαμε σχετικά με το αναγνωστικό κοινό ήταν ότι χάρη στο Instagram κατέβηκε ο μέσος όρος ηλικίας του. Να πω εδώ ότι το 90% των πελατών μας είναι γυναίκες! Η νεότερη γενιά ενημερώνεται διαρκώς μέσα από το Instagram οπότε από τη μία και για εμάς αποτελεί ένα βασικό μέσο διαφήμισης των βιβλίων μας και από την άλλη προσεγγίζουμε ένα μικρότερο ηλικιακά κοινό.

Πώς βλέπεις το μέλλον αυτή τη στιγμή; Κυρίως μετά το πέρασμα της πανδημίας…

Γενικά είμαι πολύ αισιόδοξη, παρόλο που ήμουν αισιόδοξη και το Φεβρουάριο, αν και τελικά τα πράγματα δεν πήγαν τόσο καλά. Ίσως κάποιες φορές τείνω να είμαι πάρα πολύ αισιόδοξη οπότε εύχομαι ότι τον επόμενο χειμώνα δε θα ξαναβρεθούμε στην ίδια κατάσταση. Ακόμα κι αν δε γίνει έτσι, εμείς θα αντιδράσουμε με σύμμαχο την αισιοδοξία, θα εφεύρουμε νέα πράγματα. Το σημαντικό είναι να αντιδράς άμεσα σε αυτές τις καταστάσεις για να επιβιώσεις. Κυρίως τα βιβλιοπωλεία έχουν πολλούς τρόπους για να συνεχίσουν να δουλεύουν. Όπως και να έχει δε φοβάμαι.

*Συνέντευξη και μετάφραση από τα Ιταλικά Εύα Κοπίδου