Δεν υπάρχει λόγος να μην έχουμε μια κινηματογραφική βιομηχανία με παγκόσμιο αντίκρισμα

Περισσότερο από ποτέ, νομίζω πως ο κόσμος του κινηματογραφικού χώρου θα πρέπει να προσπαθήσει να διαμορφώσει και να πιέσει για τη δημιουργία μιας εθνικής στρατηγικής γύρω από το σινεμά. Δεν υπάρχει λόγος να μην έχουμε στα αλήθεια μια κινηματογραφική βιομηχανία με παγκόσμιο αντίκρισμα. Το σινεμά είναι η τέχνη με το μεγαλύτερο οικονομικό αποτύπωμα και άρα ακόμα και αν απλά οικονομικά το δεις είναι κάτι που έχει απόλυτο νόημα για την χώρα και είναι αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να συμβαίνει.

Όμως αυτή η στρατηγική πρέπει να ξεκινά από την πολιτική ηγεσία, και δεν μπορεί να έχει μόνο οικονομικά κριτήρια, αν το κάνεις έτσι θα αποτύχεις ή για να το πω αλλιώς δεν θα πας πουθενά. Πρέπει όλο το οικοσύστημα να δουλεύει. Όχι μόνο κάποια κομμάτια του. Και εκεί κατά την γνώμη μου υπάρχει κενό, όπως πάντα υπήρχε.

Είμαι πάρα πολύ προβληματισμένος με το θέμα της διανομής στην Ελλάδα. Αυτό που συμβαίνει στα σινεμά είναι τελείως αποκαρδιωτικό, και βλέποντας πχ τα θέατρα να πηγαίνουν καλά, η διαφορά με τα σινεμά βγάζει μάτι. Κάτι γίνεται πάρα πολύ λάθος, και πιστεύω έχει να κάνει τόσο με το πρόγραμμα όσο και με το promotion.

Η αμεσότερη πρόκληση είναι αυτή, και θα πρέπει το ζήτημα να το δούμε συλλογικά σαν κλάδος γιατί όπως και να το κάνουμε το κομμάτι της εγχώριας διανομής είναι πάρα πολύ σοβαρό για όλους μας. Δεν μπορούμε να είμαστε παραγωγοί σε μια κατεστραμμένη –από άποψη διανομής– χώρα.

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΓΙΔΕΣ

Συναντάμε αυτή τη στιγμή μια υπερπροσφορά παραγωγών που έρχονται στην Ελλάδα. Υπάρχει θέμα σε σχέση με την έλλειψη προσωπικού και συνεργείων. Είναι περίεργο να λέμε αυτό το πράγμα τρία-τέσσερα χρόνια μετά την είσοδο του ΕΚΟΜΕ στο χώρο, αλλά στην πραγματικότητα το φωνάζαμε από την αρχή: Τα πράγματα πρέπει να γίνουν πιο σταδιακά και με πιο υγιή τρόπο. Μια μικρή αγορά που μεγεθύνεται τόσο απότομα είναι πολύ πιθανό να καταλήξει σε φούσκα με ότι αυτό συνεπάγεται.

Είναι ένα ζήτημα που θέλει μεγάλη προσοχή. Γιατί πολύ δύσκολα έρχεται ο ξένος παραγωγός αλλά πολύ εύκολα φεύγει. Πρέπει ως κλάδος να έχουμε μια συνέπεια σε σχέση με τα πράγματα που έχουμε αναλάβει αλλά και πρέπει ο εγχώριος κλάδος παραγωγής να μην καταλήξει ένας απλός service provider. Πρέπει να υπάρχει ισορροπία και πάντα αυτό που κάνει την διαφορά σε μια χώρα είναι η δυνατότητα να στήνονται εσωτερικά projects με δυνατότητα να ταξιδέψουν εκτός. Εκεί είναι κατά την γνώμη μου το μυστικό.

Εμείς σαν εταιρεία παραγωγής Heretic περιμένουμε με μεγάλη ανυπομονησία το ‘23 γιατί βγαίνουμε από μια χρονιά που μας έδωσε πολύ μεγάλη χαρά κι είναι σημαντικό να ακολουθήσεις μια τέτοια χρονιά με μία που έχεις εξίσου δυνατά κι ενδιαφέροντα πράγματα. Και προφανώς θα ήθελα να συνεχίσουμε να στήνουμε ταινίες σαν κύριοι παραγωγοί κι όχι απλά να είμαστε μέρος ενός πρότζεκτ όσο μεγάλο καλλιτεχνικά και οικονομικά να είναι.

Ξεκινάμε έχοντας 2 ταινίες στο Σάντανς και 2 στο Βερολίνο, οι οποίες πιστεύουμε ότι θα συζητηθούν κάθε μία για τελείως διαφορετικό λόγο. Για το “Drift” στο Σάντανς πιστεύω θα είναι από τις ταινίες που θα δούμε μεγάλο ενδιαφέρον από παγκόσμιους διανομείς και για το “Inside” στο Βερολίνο φαίνεται ήδη από το πρόμο ότι υπάρχει ένα κοινό σε όλο τον πλανήτη που περιμένει αυτή την ταινία. Είναι ποπ από τη μία, φιλοσοφημένη από την άλλη, και ήδη δουλεύουμε με τον διανομέα στην Βόρειο Αμερική για το καλύτερο δυνατό λανσάρισμα τον Μάρτιο. Για το υπόλοιπο 2023 έχουμε ακόμα 3 ταινίες στο post production όλες ντεμπούτα οι δύο αγγλόφωνες και νομίζω όλες πολύ ενδιαφέρουσες και «ανοιχτές».

Θέλουμε να συνεχίσουμε να κάνουμε ταινίες που να έχουν ένα εύρος και μια διαδρομή εντός και εκτός Ελλάδος. Θα ήθελα το “Inside” ως κατασκεύασμα, να μην είναι πυροτέχνημα και ελπίζω όλη η γνώση που πήραμε από την παραγωγή και τώρα από το μαρκετιν της ταινίας να μας αφήσει παρακαταθήκη για το μέλλον. Σε κάθε περίπτωση με αυτό στο μυαλό δουλεύουμε.

ΟΠΤΙΑΚΟΥΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕ ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗ

Θεωρώ πως η περίοδος του Covid με έναν παράδοξο τρόπο –ποιος να το είχε προβλέψει– ωφέλησε πάρα πολύ την παραγωγή οπτικοακουστικού περιεχομένου. Υπήρξε και υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη ζήτηση για αυτό το «προϊόν», υπήρξαν οι πλατφόρμες, και μια αλλαγή στις συνήθειες του κόσμου. Το κοινό έμαθε να λειτουργεί περισσότερο στον ψηφιακό κόσμο και άρα να έχει πρόσβαση πιο εύκολα στην κατανάλωση αντίστοιχου προϊόντος.

Ταυτόχρονα υπήρξαν δείγματα οικονομικής χαλάρωσης. Για παράδειγμα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σταμάτησε για 2 χρόνια να ισχύει οτιδήποτε σχετικό με λιτότητα, υπήρξαν τεράστιες δαπάνες ιδιωτικά και δημόσια, πολύ πιο εύκολα από τα προηγούμενα χρόνια. Μπαίνουμε τώρα σε μια περίοδο που κράτη και πολίτες είναι υπερχρεωμένοι και θα αρχίσουμε να βλέπουμε «οδηγίες» να ξαναμαζεύουμε τα μπάτζετ. Αυτό θα μειώσει δαπάνες και θεωρώ αυτονόητο πως θα χτυπήσει σε κάποιο βαθμό και το οπτικοακουστικό κομμάτι.

Είμαστε ένα σύστημα σε υπερθέρμανση και όπως ήδη είπα θα πρέπει να έρθει μια ισορροπία. Παράγεται πάρα πολύ προϊόν, δεν ξέρεις πού θα καταλήξουν αυτές οι ταινίες, πολλές παραγωγές καταγράφουν μεγάλες ζημιές, και κάπου το σύστημα θα σκάσει. Θα πρέπει να βρεθεί ένα καινούριο σημείο ισορροπίας για αυτή την κατάσταση.

ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;

Πιστεύω υπάρχει πολύ μεγάλο πεδίο συνεννόησης και σύμπραξης μεταξύ των ανθρώπων του σινεμά στην Ελλάδα, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει πολιτική βούληση για κάτι τέτοιο, υπάρχουν προσωπικές ατζέντες κι ένας διάλογος κωφών. Θα μπορούσε όμως το σινεμά μας να μεγαλώσει πολύ ουσιαστικά. Όπως συνέβη για παράδειγμα με το δανέζικο σινεμά το ‘90, από μια χώρα πολύ μικρή με πάρα πολύ περίεργη γλώσσα, που δεν έχει δηλαδή διαφορά από εμάς. Για την ακρίβεια η δική μας κουλτούρα έχει πολύ μεγαλύτερες παγκόσμιες ρίζες από τη δανέζικη.

Κι όμως, προφανώς πάντα πάνω στη βάση ύπαρξης ταλέντου, αλλά κι επειδή στήθηκε σωστά ένα σύστημα κι υπήρχε σύμπνοια ως προς το πού κατευθύνονται, η Δανία έγινε μια χώρα που έφτασε στην κορυφή της παγκόσμιας κινηματογραφίας, για τους σωστούς λόγους. Πιστεύω πως αυτό είναι εφικτό να γίνει κι εδώ, αλλά θα πρέπει να υπάρξει μια σύμπνοια. Πού πάει η ελληνική κινηματογραφία και τι θέλουμε από αυτήν, πώς θα κάνουμε τους ανθρώπους που ασχολούνται με αυτή να κοιτάνε προς μια υγιή και πολιτιστικά και οικονομικά κατεύθυνση;

Ευτυχώς υπάρχουν άνθρωποι που προσπαθούν πολύ. Υπάρχουν συνάδελφοι που δαπανούν πάρα πολύ χρόνο στο να βελτιωθούν τα πράγματα, άλλοι συνεργάτες μέσα από διάφορους φορείς (από την Ακαδημία μέχρι τα σωματεία μας ή το Κέντρο Κινηματογράφου) παλεύουν ώστε να κινηθούν τα πάντα προς μια σωστή κατεύθυνση.

Όμως το μεγάλο κρίμα είναι ότι δεν έχουμε, και ποτέ δεν είχαμε, ανθρώπους στην πολιτική ηγεσία που να ξέρουν σινεμά και να ασχολούνται με αυτό. Γιατί πάντα από εκεί αρχίζει το πρόβλημα. Κοιτάς πίσω και συνειδητοποιείς πως το 50% των προσπαθειών μας σαν κλάδος είναι να γλιτώσουμε από τις καταστροφές που έρχονται από ανόητες ρυθμίσεις και επιλογές και όχι να χτίζουμε πάνω σε σωστές κινήσεις. Είναι πολύ σοβαρό θέμα το να μην υπάρχει στο Υπουργείο άνθρωπος που να σχεδιάζει κινηματογραφική πολιτική και να ξέρει πώς ακριβώς γίνεται κάτι τέτοιο.

Στην αντίληψη της πολιτείας οι κινηματογραφιστές ήταν πάντα ζήτουλες, «δώστε κανά φράγκο να μη μας ενοχλούν». Αν δεν ήταν έτσι, το κράτος θα είχε βάλει κινηματογραφική παιδεία στα σχολεία, και θα υπήρχε μια άλλη αντιμετώπιση αυτής της τέχνης. Καθώς και μια συνείδηση του τι μπορεί αυτή η τέχνη να κάνει για την χώρα.

ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ

Τι είναι αυτό που έχει συμβεί τα τελευταία 3 χρόνια; Η οικονομική μεριά του κράτους ξύπνησε, είδε τι γίνεται στο εξωτερικό, πόσα λεφτά επενδύονται και τι επιστροφές παίρνουν. Και έγινε μέσα σε 3 χρόνια χαμός με ξένες παραγωγές που ήρθαν για οικονομικούς λόγους στην Ελλάδα.

Διότι φυσικά ο κινηματογραφικός χώρος, το σινεμά γενικότερα, είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό πολιτιστικό και οικονομικό μέγεθος. Είναι ίσως η τέχνη με το μεγαλύτερο οικονομικό αποτύπωμα, το μέγεθος της δεν συγκρίνεται με άλλες τέχνες. Και πάνω από όλα είναι μια συλλογική κατάσταση, είναι μια κατάσταση μνήμης που μπορεί να προσφέρει ουσιαστικά στην κοινωνία.

Έχουμε όλα τα φόντα να αναπτυχθεί αληθινή βιομηχανία και νομίζω πως η μεγαλύτερη νίκη για κάτι τέτοιο θα είναι να μπορείς να κάνεις ποιοτικό εμπορικό σινεμά. Πράγματα που να έχουν αξία αλλά και απευθύνονται σε πάρα πολύ κόσμο. Κάτι που πάνω από όλα θέλει γενναιότητα σε επίπεδο θεμάτων.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια από συγκεκριμένη εταιρεία να κάνει μια μεγάλη παραγωγή το χρόνο η οποία να διαθέτει κάποια ιστορικά χαρακτηριστικά. Τώρα ακούω κάνει τη “Φόνισσα”, πάμε δηλαδή σε λογοτεχνική κατεύθυνση αλλά και πάλι μιλάμε για μια πνευματική ιδιοκτησία με ιστορικές ρίζες στην ελληνική κοινωνία. Όλο αυτό έχει μια λογική– δεν υπάρχει πουθενά όμως οτιδήποτε άλλο ανάλογο. Και νομίζω για αυτό ευθύνεται η έλλειψη στρατηγικής, η κουλτούρα μας που στα αλήθεια είναι πολύ συντηρητική και αρκετά πουριτανική αλλά και η κακή οικονομική κατάσταση των διανομέων.

Αρκεί να μπεις στο YouTube για να δεις το μέγεθος του οπτικοακουστικού υλικού που παράγεται, από ένα μικρά ασήμαντα πράγματα μέχρι βιντεοκλίπς. Υπάρχει άπειρο υλικό, και άπειρα data του τι ενδιαφέρει και γιατί. Σίγουρα υπάρχουν πολλά σκουπίδια αλλά υπάρχουν και μικροί θησαυροί, με το κοινό τους να είναι εκεί, το following να είναι κάτι το μετρήσιμο και ειδικά για το νεανικό κοινό. Αυτό που οφείλουμε να φέρουμε στο σινεμά αν θέλουμε να έχουμε μέλλον.

Έχω την αίσθηση πως το χρηματοδοτικό σύστημα της Ελλάδας δεν θέλει να αγγίζει κάποια θέματα. Κι αν το αγγίξεις αυτοβούλως δεν θα υπάρξει καλή αντίδραση, μιας και εδώ ιδεολογικοποιούμε με πολύ κακό τρόπο, έχουμε συγκεκριμένα κυρίαρχα ιδεολογήματα στην κοινωνία μας τα οποία δεν θέλουμε να αγγίζουμε.

Σε κάθε περίπτωση η διανομή θα έπρεπε κανονικά να αναλάβει αυτό το ρόλο, γιατί είναι αυτή που έχει την επαφή με την αγορά, έχει επαφή με τα μαγαζιά της τα σινεμά, ξέρει ή πρέπει να ξέρει τι θέλει ο κόσμος. Και πρέπει να σχεδιάζει ταινίες με βάση και αυτό. Όμως επειδή είναι σε τόσο κακή κατάσταση αυτή τη στιγμή, δεν φαίνεται να μπορεί να μπει σε αυτές τις διαδικασίες. Θα είναι όμως το πιο κρίσιμο στοίχημα από όλα.

*Ο Γιώργος Καρναβάς είναι παραγωγός ταινιών (“Το Τρίγωνο της Θλίψης”, “Μαγνητικά Πεδία”), συνιδρυτής της εταιρείας παραγωγής Heretic και πριν ασχοληθεί με τον κινηματογράφο υπήρξε παραγωγός του Synch Festival.

Άρθρα σημαντικών προσωπικοτήτων που μοιράζονται σκέψεις και απόψεις για την Ελλάδα και τη θέση της στο μέλλον. Ανακαλύψτε περισσότερα στο αφιέρωμα “2023: Η Ελλάδα Στο Μέλλον”