Είστε έτοιμοι για το ‘δάνειο του κλέφτη’ ή για το ‘next big short’;

Στο “The big short” που κυκλοφόρησε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 2016, τέσσερεις περίεργοι επενδυτές διαπιστώνουν αυτό που η κυβέρνηση, οι τράπεζες και τα ΜΜΕ αρνούνται πεισματικά να παραδεχτούν. Ότι η ασφαλής μέχρι τότε κτηματαγορά των ΗΠΑ που βασίζεται σε ενυπόθηκα δάνεια, είναι μια τεράστια φούσκα που κάποια στιγμή θα καταρρεύσει. Επενδύουν στην καταστροφή πριν σκάσει η φούσκα το 2008 και βγαίνουν κερδισμένοι.

Αυτό που καταλαβαίνουν τα outsiders  και δεν θέλουν να παραδεχτούν οι λύκοι της wall street είναι πως η κτηματαγορά των ΗΠΑ βασίζονταν σε αυτά που πλέον χαρακτηρίζονται ως  «τα δάνεια του ψεύτη». Σε δάνεια δηλαδή που οι τράπεζες έδιναν χωρίς να τσεκάρουν αν υπάρχουν τα απαραίτητα τεκμήρια, με 100% χρηματοδότηση και την υπόσχεση αποπληρωμής  όταν ο δανειολήπτης μπορούσε.

Το αποτέλεσμα ήταν, μετά το 2008, εκατομμύρια Αμερικάνοι να μείνουν στο δρόμο, κτίρια κουφάρια να δημιουργούν ένα δυστοπικό τοπίο στην καρδιά του καπιταλισμού και η κρίση στις ΗΠΑ να συμπαρασύρει τις παγκόσμιες αγορές. Τα επόμενα χρόνια την ίδια μοίρα έχουν η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα και έρχεται συνέχεια…

Ενώ αυτά συμβαίνουν στις ΗΠΑ, η φούσκα έχει σκάσει και πλέον «όλοι γνωρίζουν», στην Ελλάδα του 2009 «τα δάνεια του ψεύτη» κάνουν πάρτι. «Όταν άρχισα να το σκέφτομαι πολλοί μου έλεγαν πως δεν θα τα κατάφερνα, …ευτυχώς όμως που το τόλμησα» λέει μια συμπαθής κυρία σε διαφήμιση μεγάλης τράπεζας, αναφερόμενη στο στεγαστικό που έχει επιτόκιο κοντά στο 3% και δυνατότητα αναστολής δόσεων! Άλλη τράπεζα σε διαφήμιση της υπόσχεται ένα δώρο 4% επί του στεγαστικού «στο χέρι». Παίρνεις δάνειο 100.000 ευρώ και σου δίνει μια ασφάλεια ζωής και 4.000 δώρο! Παίρνεις δάνειο 300.000 ευρώ, έχεις 12.000 ευρώ στο χέρι! Ενώ λίγα χρόνια πριν, το ειρωνικό πλέον σλόγκαν της καμπάνιας για τα στεγαστικά ήταν «Στέγη για όλους» και υπόσχεση εξόφλησης «όποτε θελήσετε»!

Θα δούμε ξανά διαφημίσεις

Δύο μόλις χρόνια μετά, το 2011, οι διαφημίσεις έχουν αποσυρθεί και η κυβέρνηση νομοθετεί την προστασία της πρώτης κατοικίας. Έξι χρόνια μετά, το 2017,  τα πρώτα ακίνητα βγαίνουν στο σφυρί σε ένα θολό τοπίο – συμβάλουν και  τα χημικά –  με τους δανειολήπτες να ανησυχούν και τις τράπεζες να ετοιμάζουν την επόμενη φούσκα. Το χαμηλό ενδιαφέρον αγοράς των ακινήτων που πλειστηριάζονται – λόγω φτώχειας προφανώς – οδηγεί σε νέα δάνεια. Οι τράπεζες ετοιμάζονται να διαθέσουν νέα στεγαστικά, ειδικά για την αγορά ακινήτου μέσω πλειστηριασμού.

Υπόσχονται διαδικασίες εξπρές στη χορήγηση δανείου, επιτόκιο κοντά στο 5% και χρηματοδότηση στο 70%. Με δεδομένο ότι η συμμετοχή σε πλειστηριασμό προϋποθέτει την κατάθεση εγγυητικής  ίσης με το 30% της τιμής πρώτης εκκίνησης, η δανειοδότηση δεν απαιτεί στη συνέχεια καθόλου ίδια κεφάλαια. Έρχεται όπως καταλαβαίνετε η στιγμή να δούμε διαφήμιση που ένα μαύρο κοράκι θα δηλώνει περήφανα «όταν άρχισα να το σκέφτομαι πολλοί μου έλεγαν πως δεν θα τα κατάφερνα, …ευτυχώς όμως που το τόλμησα».

Έρχεται όμως και η στιγμή έναρξης μιας νέας διαδικασίας χορήγησης επισφαλών δανείων, που σε μερικά χρόνια θα κοκκινίσουν και θα συζητάμε την επόμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με λεφτά του ελληνικού δημοσίου, ενώ άνθρωποι θα έχουν χάσει την ακίνητη περιουσία τους.

Στην Καταλονία με νόμο, όταν ένα fund θέλει να αγοράσει ένα πακέτο στεγαστικών, ο δανειολήπτης έχει κατοχυρωμένο δικαίωμα επαναγοράς του, στην τιμή που θα το έπαιρνε το επενδυτικό ταμείο. Έτσι σώθηκαν σπίτια με 15.000 ευρώ, ακόμη και με 5.000 ευρώ και οι δανειολήπτες απαλλάχτηκαν από το υπόλοιπο χρέος. Για ένα μέσο σπίτι που θα βγει σε πλειστηριασμό στην Ελλάδα με αρχική τιμή έως 100.000, το εγγυημένο 30% των τραπεζών δεν ξεπερνά τις 30.000 ευρώ. 

Αν οι τράπεζες στόχευαν στη μείωση των κόκκινων δανείων, έχοντας μάθει από το παρελθόν, θα προχωρούσαν σε ρυθμίσεις που θα επέφεραν εγγυημένα ρευστό στα ταμεία τους. Επιπλέον θα εκποιούσαν το σύνολο της περιουσίας τους, κάτι που συστηματικά αποφεύγουν να κάνουν, λόγω των χαμηλών τιμών της αγοράς. Για να γυρίσουμε στην Καταλονία των εξώσεων, όταν οι τράπεζες κρατούν άδεια ακίνητα για πάνω από δύο χρόνια, αυτά περνούν στην κατοχή των δήμων και τα διαθέτουν ως κοινωνικές κατοικίες. Οι τράπεζες πιέζονται και το «Στέγη για όλους» γίνεται πλέον κυβερνητικό σλόγκαν.

Λύσεις υπάρχουν, αλλά δεν βρίσκονται σε κλειστές πόρτες πίσω από πάνοπλες διμοιρίες. Δεν βρίσκονται όμως και στις αστείες ανακοινώσεις κομμάτων που «μπερδεύουν» την τιμή εκκίνησης ενός ακινήτου στον πλειστηριασμό, με την τιμή της αξίας του, για να αποδείξουν πως γίνονται πλειστηριασμοί για σπίτια και κάτω των 300.000 ευρώ.

Όσο όμως αυτές οι λύσεις δεν αναζητούνται, ένα καλοστημένο σύστημα τραπεζών, πολιτικών και ΜΜΕ ετοιμάζει το επόμενο μεγάλο του κόλπο. Το κόλπο αυτό θα στηθεί όμως τώρα με την ανοχή και υπό την εποπτεία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, που δεν θα άφηνε «κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη».

Και σε λίγο καιρό, από τις τηλεοράσεις, θα σας κλείνουν το μάτι και θα σας ρωτάνε: Είστε έτοιμοι για το «δάνειο του κλέφτη» ή για το «next big short»;

*Ο Λευτέρης Αρβανίτης είναι δημοσιογράφος και υπεύθυνος του γραφείου της 24MEDIA στη Θεσσαλονίκη