Ελληνικό #metoo: Πότε επεμβαίνει αυτεπάγγελτα η Δικαιοσύνη να ερευνήσει και πότε κατ’ έγκληση;

Με τις καταγγελίες κακοποίησης, σεξουαλικής ή μη, να ξεπερνούν κατά πολύ πλέον τις 1000, το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών ετοιμάζεται να συνδράμει την ελληνική Δικαιοσύνη, σταχυολογώντας τις σημαντικότερες ποινικά υποθέσεις που έχει στα χέρια του. Ωστόσο, εύλογο παραμένει ακόμη το ερώτημα: θα μπορούσαν οι εισαγγελικές αρχές να προχωρήσουν σε αυτεπάγγελτη έρευνα, τουλάχιστον στις περιπτώσεις όπου οι καταγγελλόμενοι έχουν κοινοποιήσει την υπόθεση τους, είτε στα ΜΜΕ είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Είναι γεγονός ότι την ερχόμενη Εβδομάδα ο Σπύρος Μπιμπίλας με το ρόλο του προέδρους του ΣΕΗ θα καταθέσει στον εισαγγελέα Πρωτοδικών, Κ. Σπυρόπουλο, που χειρίζεται τη δικογραφία, ορισμένες καταγγελίες που έχει λάβει το πειθαρχικό όργανο του Σωματείο, κάνοντας ένα διαχωρισμό των σημαντικότερων και μη παραγεγραμμένων υποθέσεων. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με το νόμο, η ελληνική Δικαιοσύνη μπορεί από μόνη της να παρέμβει, δίχως να αναμένει να της διαβιβαστούν στοιχεία, προκειμένου να ερευνήσει μία σειρά εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της ανηλικότητας.

“Eίναι πολύ σημαντικό ως κοινωνία να σταθούμε στο πλευρό των ανθρώπων που βρίσκουν το θάρρος να καταγγείλουν την βία που έχουν υποστεί και ιδιαίτερα όταν αυτή έλαβε χώρα σε βάρος παιδιών, γιατί συνήθως οι άνθρωποι που έχουν υποστεί τέτοιο τραύμα στην παιδική τους ηλικία δεν το ξεπερνούν ποτέ. Θα πρέπει όμως να μη ξεχνάμε και αυτό είναι κατάκτηση του νομικού μας πολιτισμού, ότι κάθε άνθρωπος που κατηγορείται τεκμαίρεται αθώος μέχρι να αποφανθεί για αυτόν αμετάκλητα η δικαιοσύνη. Χρέος μας λοιπόν να τη συνδράμουμε για να σπάσει επιτέλους αυτός ο κύκλος της σιωπής και να αποδοθεί Δικαιοσύνη από τα μόνα αρμόδια όργανα, τα δικαστήρια όλης της χώρας» αναφέρει η ποινικολόγος, Βάσω Πανταζή.

Το News247 επιχειρεί να μελετήσει ένα προς ένα τα σημαντικότερα αδικήματα σεξουαλικής βίας, προκειμένου να εξηγήσει πότε οι εισαγγελικές αρχές μπορούν να παρέμβουν αυτεπάγγελτα και πότε κατ’ έγκληση, πότε δηλαδή μπορεί να διατάξει περαιτέρω έρευνα με βάση κάποιο δημοσίευμα ή πότε απαιτείται να της έχει υποβληθεί σχετική μήνυση.

Στον Ποινικό Κώδικα, η λίστα των επίμαχων αξιόποινων πράξεων, είναι μεγάλη καλύπτοντας ένα ξεχωριστό κεφάλαιο. Βιασμός, προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, αποπλάνηση ανηλίκου είναι ίσως μερικά από τα πιο κοινά του Ποινικού Δικαίου.

Αρχικά, θα πρέπει να τονιστεί ότι όλες οι πράξεις αφορούν τόσο ενήλικα όσο και ανήλικα θύματα. Η διαφορά έγκειται στο πλαίσιο ποινής, καθώς η διάπραξη ποινικού αδικήματος σε βάρος μικρού παιδιού φέρει μεγαλύτερη ποινή από την αντίστοιχη σε βάρος ενήλικα. Αναφορικά με την ηλικία, εφόσον το θύμα είναι 15 ετών και πάνω, τότε δεν τίθεται ζήτημα αξιόποινου, εκτός στις περιπτώσεις που έχει ασκηθεί βία σε βάρος του.

Όσο για το κατά πόσο μία πράξη δεν θα πρέπει να έχει παραγραφεί, λογικό θα ήταν για να μπορέσει να ερευνηθεί μία υπόθεση σε βάθος, να μην τείνει να περάσει το χρονικό όριο των 15 ετών για τα κακουργήματα και των 5 ετών για τα πλημμελήματα. Βέβαια, αυτό ίσχυε και στην υπόθεση της Σοφίας Μπεκατώρου, ωστόσο η κίνηση της Εισαγγελίας για αυτεπάγγελτη περαιτέρω έρευνα οδήγησε στην περίπτωση της 11χρονης τότε αθλήτριας ιστιοπλοΐας, η οποία κατηγόρησε τον προπονητή της για αποπλάνηση και βιασμό κατ’ εξακολούθηση και κατάχρηση σε ασέλγεια.

ΒΙΑΣΜΟΣ (336ΠΚ)

“Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας εξαναγκάζει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. Γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, επιχειρεί γενετήσια πράξη χωρίς τη συναίνεση του παθόντος, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη”.

Το αδίκημα του βιασμού είναι αυτό που έχει καταγγελθεί σε βάρος του πρώην καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θέατρου, Δημ. Λιγνάδη. Απαιτεί άσκηση σωματικής βίας ή απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής, μπορεί να στραφεί τόσο σε βάρος ανήλικου όσο και ενήλικου και ελέγχεται αυτεπαγγέλτως από τις αρχές, αλλά αν ο παθών δηλώσει ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξη, ο εισαγγελέας μπορεί να απόσχει οριστικά.

ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ (337 ΠΚ)

“Όποιος με χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα, με προτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις, με γενετήσιες πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου ή με επίδειξη των γεννητικών του οργάνων, προσβάλλει βάναυσα την τιμή άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση. Με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή τιμωρείται η πράξη της προηγουμένης παραγράφου, αν ο παθών είναι νεότερος των δώδεκα ετών”.

Πρόκειται για ένα από τα αδικήματα που έχουν καταγγελθεί κατά κόρον από το ελληνικό #metoo, αφού δεκάδες ηθοποιοί, όπως οι Παπαχαραλάμπους, Δροσάκη και Αναστασοπούλου, κατήγγειλαν ότι υπήρξαν θύματα τέτοιων πράξεων στα καμαρίνια θεάτρων. Η πράξη είναι πλημμεληματικού χαρακτήρα και αφορά σε χειρονομίες, προτάσεις και πράξεις γενετήσιου χαρακτήρα, που τελούνται ενώπιον άλλου. Όταν πρόκειται για ενήλικο θύμα θα πρέπει να υποβληθεί μήνυση σε βάρος του δράστη για να ερευνήσουν οι αρχές, ενώ για ανήλικο η έρευνα είναι αυτεπάγγελτη.

ΑΠΟΠΛΑΝΗΣΗ ΑΝΗΛΙΚΟΥ (339 ΠΚ)

“Όποιος ενεργεί γενετήσια πράξη με πρόσωπο νεότερο των δεκαπέντε ετών ή το παραπλανά με αποτέλεσμα να ενεργήσει ή να υποστεί τέτοια πράξη τιμωρείται, αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιμωρηθεί βαρύτερα με το άρθρο 351Α, ως εξής: α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δώδεκα έτη, με κάθειρξη, β) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δώδεκα αλλά όχι τα δεκατέσσερα έτη, με κάθειρξη έως δέκα έτη και γ) αν συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα έτη, με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών”.

Ακόμη μία πράξη η οποία έχει αποδοθεί στον σκηνοθέτη – ηθοποιό Δη. Λιγνάδη. Η φύση της πράξης (πλημμέλημα ή κακούργημα) εξαρτάται από την ηλικία του θύματος. Σε κάθε περίπτωση και εδώ η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπάγγελτα από τις αρχές.

ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΝΗΛΙΚΟΥ (342 ΠΚ)

“Ο ενήλικος ο οποίος ενεργεί γενετήσιες πράξεις με ανήλικο, τον οποίον του έχουν εμπιστευθεί για να τον επιβλέπει ή να τον φυλάσσει, έστω και προσωρινά, τιμωρείται ως εξής:

α) αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δώδεκα έτη, με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών,

β) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δώδεκα αλλά όχι τα δεκατέσσερα έτη, με κάθειρξη,

γ) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα έτη, με κάθειρξη ως δέκα έτη”.

Το εν λόγω αδίκημα είναι αυστηρότερο από αυτό της αποπλάνησης ανηλίκου, καθώς βασίζεται πάνω στη σχέση του θύματος και του θύτη. “Ο δράστης είναι ο άνθρωπος τον οποίον έχουν εμπιστευθεί για να επιβλέπει ή φυλάσσει το παιδί. Πρόκειται για μια εγγυητική σχέση την οποία ο δάσκαλος, ο προπονητής, ο στενός φίλος ή συγγενής, προδίδει. Ο δράστης κατά το νόμο, προδίδει την εμπιστοσύνη των γονέων και της κοινωνίας” μας εξηγεί η δικηγόρος, Βάσω Πανταζή. Και αυτό το αδίκημα ελέγχεται αυτεπάγγελτα από τη Δικαιοσύνη. Εδώ εμπίπτουν καταγγελίες, σύμφωνα με τις οποίες ο φερόμενος δράστης ήταν καθηγητής/ δάσκαλος ή προπονητής του θύματος.

ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΣΕ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΠΡΑΞΗ (343 ΠΚ)

“Με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή τιμωρούνται: α) όποιος υποχρεώνει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης, με κατάχρηση σχέσης εργασιακής εξάρτησης οποιασδήποτε φύσης, β) όποιος υποχρεώνει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης, εκμεταλλευόμενος την άμεση ανάγκη του να εργασθεί, γ) οι διορισμένοι ή οπωσδήποτε εργαζόμενοι σε φυλακές ή άλλα κρατητήρια, σε αστυνομικές υπηρεσίες, σε σχολές, παιδαγωγικά ιδρύματα, νοσοκομεία, κλινικές ή κάθε είδους θεραπευτικά καταστήματα ή σε άλλα ιδρύματα προορισμένα να περιθάλπουν πρόσωπα που έχουν ανάγκη από βοήθεια αν, με κατάχρηση της θέσης τους, υποχρεώσουν σε γενετήσια πράξη πρόσωπο που έχει εισαχθεί σε αυτά τα ιδρύματα”.

Η πράξη πλημμεληματικής φύσης αφορά ουσιαστικά στο χώρο εργασίας και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η ισχύουσα διάταξη κατά του mobbing. Η πλειοψηφία των καταγγελιών περιγραφών περιστατικά που έχουν τελεστεί στα πλαίσια εργασίας, είτε πρόβας σε θεατρική παράσταση είτε ραντεβού για διανομή ρόλου.

Όταν ο δράστης υποχρεώνει το θέμα σε επιχείρηση ή ανοχή είτε καταχρώντας την εργασιακή σχέση εξάρτησης είτε την ανάγκη του θύματος να εργαστεί, τότε απαιτείται η υποβολή μήνυσης. Ενώ όταν πρόκειται για εργαζόμενους σε σχολές, παιδαγωγικά ιδρύματα νοσοκομεία και άλλες υπηρεσίες, τόσε οι εισαγγελικές αρχές κινούνται αυτεπάγγελτα.

Σύμφωνα δε, με την αιτιολογική έκθεση για την κύρωση του νέου Ποινικού Κώδικα, στο επίμαχο άρθρο τυποποιήθηκε για πρώτη φορά ο εξαναγκασμός σε τέλεση ασελγών πράξεων, όταν πραγματοποιείται χωρίς τη χρήση βίας ή απειλής εναντίον σημαντικών αγαθών του θύματος. Διευρύνθηκε επίσης το περιεχόμενο του συγκεκριμένου άρθρου, ώστε να περιλαμβάνει πλέον κάθε μορφή κατάχρησης μιας σχέσης εργασιακής εξάρτησης μέσω της οποίας επιτυγχάνεται η τέλεση σεξουαλικών πράξεων.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.