Φωτιά στη Δαδιά: Η μεγάλη καταστροφή και οι τραγικές ελλείψεις

Η Παρασκευή 29/7 ξεκίνησε ως μια καλή ημέρα για την Ελλάδα, σε επίπεδο φωτιών και πυρκαγιών, με την Πυροσβεστική να ενημερώνει το NEWS 24/7 πως στις 9 το πρωί υπήρχαν μικρά μέτωπα σε διάφορα σημεία, αλλά όχι κάποιο μεγάλο. Σε ό,τι αφορά τη Δαδιά “η κατάσταση είναι βελτιωμένη από χθες”. Τι σημαίνει όμως, αυτό;

Για αρχή, κρατήστε πως δεν προκύπτει λόγος που να δικαιολογεί την ικανοποίηση που λέει πως νιώθει η Κυβέρνηση, για τον τρόπο που έχει διαχειριστεί έως τώρα τις φωτιές. Πόσο μάλλον από την στιγμή που μπαίνουμε στον Αύγουστο, με τον καύσωνα τον τελευταίων ημερών να έχει ξεράνει τη βλάστηση και να κάνει ακόμα πιο επικίνδυνη τη συνθήκη που ούτως ή άλλως ζούμε κάθε χρόνο, τέτοιο μήνα, στη χώρα.

Να σημειωθεί εδώ επίσης, πως το 24ωρο που τελείωσε στις 18.00 της Πέμπτης 28/7 εκδηλώθηκαν 39 δασικές πυρκαγιές, “με τις περισσότερες να αντιμετωπίζονται στο αρχικό στάδιο” όπως ανέφερε η Πυροσβεστική, η οποία ενημέρωσε και ότι “τα κατά τόπους ανακριτικά γραφεία, καθώς και Κλιμάκια της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Δ.Α.Ε.Ε.) διερευνούν τα αίτια εκδήλωσης των πυρκαγιών”.

Συλλήψεις ωστόσο, δεν γίνονται ποτέ, καθώς όπως έχει ομολογήσει πυροσβέστης στο NEWS 24/7 για να συμβεί αυτό “θα πρέπει να τον πιάσουμε με τον αναπτήρα στο χέρι, την ώρα που βάζει τη φωτιά. Αν τον δούμε να περπατάει και πίσω του να εξελίσσεται φωτιά σε θάμνο, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι”.

Σε κάθε περίπτωση, σήμερα υπάρχει υψηλός κίνδυνος για τις περιοχές που ακολουθούν.

“Το δασαρχείο και η πυροσβεστική χρειάζονται άμεση στελέχωση”

Συνεχίζουμε, επιστρέφοντας στον Έβρο, όπου σύμφωνα με την Πυροσβεστική, αλλά και το δήμαρχο Σουφλίου (όπου ανήκει το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου), Παναγιώτη Καλακίκο “έπειτα από επτά ημέρες, υπάρχει μια σχετική ηρεμία. Αυτήν την στιγμή δεν διατρέχει κίνδυνο κάποιος οικισμός. Πλην όμως, νοτιοδυτικά της Δαδιάς υπάρχουν ακόμα αναζωπυρώσεις,

“Οι εστίες που προκύπτουν από αναζωπυρώσεις είναι πολλές, γιατί το δάσος είναι παρθένο και το τοπογραφικό ανάγλυφο (σε πολλά σημεία δεν υπάρχει πρόσβαση και έτσι υπάρχει μεγάλη επικινδυνότητα), δημιουργεί τεράστια προβλήματα”.

Θα πρέπει να ευχαριστήσουμε τους ιδιώτες (για παράδειγμα, αγρότες που ήλθαν με τρακτέρ) που έχουν βάλει τα μηχανήματα τους σε βραχώδεις περιοχές, με κίνδυνο να υποστούν ζημιές. Αλλά αγαπούν αυτό που κάνουν και θέλουν να προσφέρουν στα δύσκολα. Για αυτό ανταποκρίθηκαν αμέσως, όταν τους κάλεσε η τοπική διοίκηση, η περιφέρεια και το δασαρχείο. Βοήθησαν και συνεταιρισμοί υλοτόμων, ως εθελοντές, όπως και πολλοί άλλοι.

Οι πυροσβέστες ξεπέρασαν κάθε προσδοκία και έκαναν υπεράνθρωπες προσπάθειες. Όσοι γνωρίζουν το δάσος, μπορούν να καταλάβουν πόσο κινδύνεψαν. Σε δυο σημαία που κάναμε οργανωμένη απομάκρυνση οικισμού, στάθηκαν απέναντι από τη φωτιά των 25 μέτρων. Αν δεν υπήρχε πρόσβαση ή λειτουργούσαν κατά μικρές ομάδες, υπήρχε κίνδυνος να εγκλωβιστούν και να καούν. Φανταστική δουλειά έκαναν και τα εναέρια μέσα που με πολύ περιορισμένη ορατότητα -λόγω των καπνών τόσων ημερών- απέδειξαν τις τεράστιες ικανότητες τους.

Ο κίνδυνος έχει ξεπεραστεί μεν“για τον κεντρικό πυρήνα του δάσους”, αλλά “επειδή η φωτιά είναι μεγάλη, έχει καταστρέψει εκτάσεις και η οικολογική ζημιά είναι ανεπανόρθωτη. Επαναλαμβάνω ότι δεν είναι βέβαιο ότι δεν θα έχουμε και άλλες αναζωπυρώσεις. Είναι ένα θέμα που χρειάζεται την προσοχή μας, για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμα και αν οριοθετήσουμε την πυρκαγιά. Θα έχουμε για καιρό αυτόν τον κίνδυνο και θα χρειαστεί φύλαξη για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς μπορεί να υπάρξει αναζωπύρωση όπως αυτή της Πέμπτης 28/7 στη Λευκίμμη –με τον άνεμο να είναι στα 7 μποφόρ”.

“Η Δαδιά είναι το οξυγόνο μας -από αυτό ζούμε- και αυτήν την στιγμή είμαστε στην εντατική.

“Η οικολογική καταστροφή είναι μεγάλη. Υπάρχει ευαισθητοποίηση και ενδιαφέρον από την Ευρώπη και τα διεθνή μέσα, γιατί η Δαδιά είναι πνεύμονας όχι μόνο του Έβρου, αλλά όλης της Ευρώπης. Είναι από τα μοναδικά οικοσυστήματα στον παγκόσμιο χάρτη“.

Παρ’ όλα αυτά, όπως είχαν ενημερώσει από τα μέσα του Ιουνίου οι εργαζόμενοι στο Δασαρχείο Σουφλίου, για τα 800.000 στρέμματα της Δαδιάς, υπήρχαν 4 δασοφύλακες.

“Το δασαρχείο έχει ελλείψεις, λόγω της υποβάθμισης του. Δεν έχει καν δασολόγο. Χρειάζεται άμεσα αναβάθμιση, όπως και η πυροσβεστική που παρά την ιδιαιτερότητα της περιοχής, συνεχώς μειώνεται το κλιμάκιο. Αυτήν την στιγμή είναι φύσει αδύνατο να διαχειριστεί δυο φωτιές που ξεσπούν ταυτόχρονα. Είναι ανάγκη η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός“, λέει στο NEWS 24/7 o κύριος Καλακίκος, προσθέτοντας πως “το δασαρχείο πήρε φέτος όσα χρήματα ζήτησε και με αυτά άνοιξαν οι δρόμοι που έκαναν εφικτή την κατάσβεση της πυρκαγιάς. Διαφορετικά θα είχαν εγκλωβιστεί πυροσβέστες και σε πολλά σημεία θα ήταν αδύνατη η πρόσβαση.

Όπως όμως, είχαμε συμφωνήσει με τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργο Αμυρά, σε συνάντηση που είχαμε πριν γίνει ό,τι έγινε, χρειάζεται ολοκληρωμένος σχεδιασμός. Να καθίσουν όλοι οι φορείς στο ίδιο τραπέζι και να χαράξουν πολιτικές προστασίας δασών (για όλα τα δάση), λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις κακόβουλες ενέργειες και την αμέλεια.

Εμείς έχουμε κάνει τις μελέτες, αλλά γεννιούνται θέματα επανασχεδιασμού και προστασίας του δάσους. Έως τώρα υπήρχε η άποψη πως για να προστατεύεται η μοναδική χλωρίδα και πανίδα που έχουμε, θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί η ανθρώπινη παρέμβαση -αυτό προβλέπει το Natura.

Υπήρχε σκληρή γραμμή που όπως φάνηκε φέτος, έθεσε σε κίνδυνο το οικοσύστημα, ενώ κινδύνευσαν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες. Επίσης, ξοδεύτηκαν πάρα πολλά χρήματα σε αυτήν την επιχείρηση, τα οποία θα άλλαζαν άρδην τις υπηρεσίες αν διατίθενται νωρίτερα για την αναβάθμιση του δασαρχείου και της πυροσβεστικής“.

Τι δίδαξε η καταστροφή;

“Όταν έχεις μια τεράστια έκταση σαν τη Δαδιά, θέλει περιφρούριση. Για παράδειγμα, έναν κεντρικό δρόμο ελέγχου και ”παρακλάδια’  (μικρότερους δρόμους) που θα ελέγχονται με τη βοήθεια της τεχνολογίας (πχ κάμερες). Χρειαζόμαστε περισσότερες δεξαμενές νερού και περισσότερες αντιπυρικές ζώνες”.

“Η φωτιά έφτασε στα 25 μέτρα”

Ο κύριος Καλακίκος συνέχισε, εξηγώντας ότι “συγκροτήθηκαν σώματα εθελοντών, πυροσβεστικής και στρατού και υπό την καθοδήγηση της πυροσβεστικής και των δασικών δυνάμεων μπήκαν στα καμμένα και άρχισαν ολοκληρωτική κατάσβεση. Η φωτιά έφτασε στα 25 μέτρα και ερχόταν με θόρυβο και δύναμη που έκανε επικίνδυνη την κατάσταση για όλους. Δόθηκαν μάχες πολύ επικίνδυνες.

Συστρατεύτηκαν όλοι. Είμαστε τυχεροί γιατί στην περιοχή μας έχουμε τον σκληρό πυρήνα του κράτους που είναι ο στρατός“. Ενώ γενικά φέτος, ο ρόλος του στρατού είναι να κάνει περιπολίες και αν δει φωτιά να ενημερώνει (δεν συνοδεύεται από πυροσβεστικό όχημα, δεν υπάρχει εκπαίδευση για επέμβαση και χάνεται χρόνος έως ότου εμφανιστούν αυτοί που επιχειρούν), στον Έβρο ο στρατός είναι εξόχως οργανωμένος.

“Όλη η μηχανή του μας έδωσε ό,τι είχε -από λεωφορεία και μηχανήματα, έως ειδικό τμήμα στρατιωτών που μπήκαν μέσα στις φωτιές. Άλλες όμως, περιοχές δεν έχουν αυτήν την τύχη, σε αυτές τις στιγμές. Από το πρώτο λεπτό έως σήμερα (Παρασκευή 29/7) που τους διαπιστώσαμε πως κάπως απομακρύνεται ο κίνδυνος της φωτιάς, ήταν παρόντες“.

Γιατί είναι σημαντική η Δαδιά και τι είναι το Natura

Το Μάιο του 1992 η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε ένα από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα της για την προστασία των ειδών και τη διατήρηση της φύσης: το Natura 2000. 

Δηλαδή, τα κράτη μέλη της ΕΕ όφειλαν να υπακούσουν στις οδηγίες για την προστασία άγριων πτηνών (αυτό απαιτούσε τη δημιουργία Ειδικών Ζωνών Προστασίας ορνιθοπανίδας) και των οικοτόπων (απαιτούσε τη δημιουργία Ειδικών Ζωνών Διατήρησης για τα υπόλοιπα είδη και το περιβάλλον). Μαζί αυτές οι ζώνες δημιουργούν τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 -για να λυθεί και η απορία του τι σημαίνει αυτή η λέξη, η οποία αναφέρεται συχνά.

Στο χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης του δικτύου έως το 2004, κάθε χώρα μέλος της ΕΕ έχει την υποχρέωση να καταρτίσει λίστα με τις περιοχές που έχουν είδη, τα οποία περιλαμβάνονται στις δυο οδηγίες -και άρα σπουδαία οικολογική ταυτότητα που τις καθιστά τόπους ευρωπαϊκής σημασίας.

Η λίστα κατατίθεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γίνεται έλεγχος και επιλογή σε ευρωπαϊκό επίπεδο και μετά προκρίνονται οι λίστες που εντάσσονται στο δίκτυο. Εφόσον οι προτεινόμενες θέσεις εγκριθούν ως οριστικές, τα κράτη/μέλη πρέπει να τις θεσμοθετήσουν το αργότερο σε 6 χρόνια, ως SPA (Special Protection Areas). Το επόμενο βήμα είναι η κατάρτιση διαχειριστικών σχεδίων, για αυτές τις περιοχές.

Με ένα click εδώ μπορείτε να δείτε τον πλήρη κατάλογο των ελληνικών περιοχών Natura 2000.

Εναλλακτικά, μπορείτε να δείτε (από πάνω) το χάρτη της Ελλάδας σε έκδοση Νatura 2000. Στη λίστα μας έχουμε 202 περιοχές ειδικής προστασίας και 241 τοποθεσίες κοινοτικής σημασίας -εκ των οποίων οι δυο είναι υπό εξέταση. Τα στοιχεία αυτά εμφανίζονται στην ανανέωση που κάναμε το 2011, μετά το πρόστιμο που μας επέβαλε η ΕΕ -για μη συμμόρφωση.

Ακόμα δεν έχουμε πρόχειρους τους ‘στόχους διατήρησης’

Όπως είπε ο υπεύθυνος πολιτικής για προστατευόμενες περιοχές και χωρικό σχεδιασμό, Γιώργος Μελισσουργός στο NEWS 24/7 και τη Βέτα Μεγάλου (στο θέμα με τίτλο “τι δεν κάνει η Ελλάδα για να προστατεύσει τα πολύτιμα δάση της”) “βάσει του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η χώρα μας έπρεπε να είχε έτοιμα, το αργότερο το 2012 τα απαραίτητα μέτρα για το σύστημα που ονομάζουμε προστατευόμενες περιοχές στην Ελλάδα και το σύνολο του δικτύου Natura στη χώρα.

Δέκα χρόνια μετά τη λήξη της προθεσμίας, έχουν προκύψει ρυθμίσεις και κανονισμοί με ένα προσωρινό χαρακτήρα για πολύ λίγες περιοχές της χώρας, από τις 446 περιοχές Natura. Αυτός είναι κι ο λόγος που καταδικαστήκαμε από το δικαστήριο της ΕΕ τον Δεκέμβριο του 2020, επειδή δε λάβαμε τα μέτρα που είναι υποχρέωση του ενωσιακού δικαίου”.

Μια δεκαετία μετά το deadline της ΕΕ, δεν έχουμε καν καθορίσει τους ‘στόχους διατήρησης‘ (τι θέλουμε να κάνουμε, ως χώρα, με κάθε είδος και οικότοπο που προστατεύουμε). “Και για αυτό η διατήρηση και η προστασία γίνεται σε κάθε περιοχή με τον τρόπο που κρίνουν οι οι αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες”.

Εργαλεία υπάρχουν για να γίνει η δουλειά σωστά. Απλά δεν τα χρησιμοποιούμε, γιατί δεν ασχολούμαστε με τη μέριμνα.

Έτσι γινόμαστε θεατές καταστροφών όπως αυτές που ‘ζουν’ η Δαδιά αλλά και ο εθνικός δρυμός (και προστατευόμενη περιοχή) των Γρεβενών, Βάλια Κάλντα –των δυο δασοφυλάκων στη δασική υπηρεσία.

Χάθηκε το 23% της έκτασης

Για να καταλάβει κάποιος το μέγεθος της καταστροφής που συντελέστηκε στη Δαδιά, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε όλοι πως το συγκεκριμένο Εθνικό Πάρκο είναι από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Προφανώς για αυτό υπάρχουν λόγοι: συμβιώνουν και ευδοκιμούν εκεί πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας της βαλκανικής χερσονήσου, της Ευρώπης και της Ασίας, συναντώνται τρία από τα 4 είδη γύπα της Ευρώπης και φιλοξενεί τη μοναδική αποικία Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.

Το δάσος Natura 2000 ‘έχασε’ το 23% της έκτασης του, από το περασμένο Σάββατο, όπως ενημέρωσε ο κύριος Καλακίκος.

“Τα Εθνικά Πάρκα είναι υπό την προστασία του αρμόδιου υπουργείου, ενώ κανονικά η τοπική αυτοδιοίκηση θα έπρεπε να έχει ενεργό ρόλο για τα μέτρα αντιπυρικής προστασίας στα δάση” κατέληξε ο Δήμαρχος του Σουφλίου, τονίζοντας την απόλυτη ανάγκη αναβάθμισης και στελέχωσης του δασαρχείου της περιοχής.

Μολονότι η υποστελέχωση των δασαρχείων είναι δεδομένη εδώ και πολλά χρόνια, η Κυβέρνηση να αποφάσισε μόλις φέτος να υπαχθεί η δασική υπηρεσία στο Υπουργείο Περιβάλλοντος. Τώρα “χρειάζονται χρήματα για επένδυση στη μηχανοργάνωση, το προσωπικό και άλλα πράγματα, ώστε τα δασαρχεία να εμπλακούν ενεργά στην πυρόσβεση και να γίνουν όπως παλιά” είχε πει στο Magazine ο Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων, Γιώργος Παπαρουσόπουλος, στο θέμα που δημοσιεύτηκε στις 22 Μαϊου, με τίτλο “Θα ξανακαούμε το φετινό καλοκαίρι; Τα λάθη που μπορεί να πληρώσουμε ακριβά“.

“Μετά την υπογραφή της σχετικής απόφασης, δεν υπάρχει πια λόγος για να μην γίνουν όλα όπως πρέπει να είναι”. Όχι από φέτος. Από τη νέα χρονιά -αφού εκκρεμούν προσλήψεις και να επανέλθει η Δασική Υπηρεσία στην κατάσταση που ήταν προ του 1998, όταν μειώθηκε κατά 50% το προσωπικό σε δασολόγους, δασοπόνους και δασοφύλακες “και βρέθηκαν υπηρεσίες να έχουν μόνο 2 άτομα, για να ασχολούνται με όλα. Δεν έγιναν μαζικές προσλήψεις για μια 20ετια“. Τις συνέπειες τις είδαμε.

“Το δεδομένο είναι πως έχουμε υποστεί ζημιά και χρειαζόμαστε βοήθεια” καταλήγει o κύριος Καλακίκος, “μίλησα με τον Yπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Χρήστο Στυλιανίδη και τον κύριο Αμυρά και υπάρχει ενδιαφέρον“. Βέβαια, από τα λόγια (και δη μετά μια καταστροφή) έως την πράξη, υπάρχει μια απόσταση, ενώ έως το επόμενο καλοκαίρι θα μεσολαβήσουν άλλες κρίσεις (πλημμύρες, χιόνι κλπ) που θα πρέπει να διαχειριστούν.

“Αν μη τι άλλο, εδώ στον Έβρο γνωρίζουμε την πραγματικότητα και για αυτό θέλουμε τη βοήθεια όλων. Έχουμε αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, ως ένας από τους καλύτερους εναλλακτικούς προορισμούς, κάτι που έχει βοηθήσει πάρα πολύ την περιοχή. Αν υπάρχει ενδιαφέρον και πολιτικές αποφάσεις, μπορεί να επανέλθει η ομαλότητα στην περιοχή και το οικοσύστημα -και να σωθούν και οι κάτοικοι από τις πλημμύρες, με τους οικισμούς να είναι πια εκτεθειμένοι”.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις