Γιατί η Βόρεια Ελλάδα έχει δίκιο για τις αλοιφές

Ανακοινώθηκε την Τρίτη 5/3 το Καλάθι της Σαρακοστής και στα είδη που εντάχθηκαν υπήρχαν οι Νηστίσιμες Σαλάτες, με τη διευκρίνιση «αλοιφές, μελιτζανοσαλάτες, ταραμοσαλάτες κ.α.».

Αυτομάτως, άρχισαν τα σχόλια/πειράγματα για τον όρο «αλοιφές», με επικρατέστερη την απορία αν τις βάζεις και για εγκαύματα ή στο πρόσωπο ως καλλυντικά.

Ακολούθησαν τα αιώνια debate για τον τρόπο που αναφέρονται σε κάποιες τροφές στη Βόρεια Ελλάδα, συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέρη της χώρας (τα κασέρια που είναι τυριά, το τυρί που είναι φέτα και φυσικά το αιώνιο debate για το σουβλάκι).

Τελικά, τι είναι οι αλοιφές και ποιος έχει δίκιο; Οι Βορειοελλαδίτες ή όλοι οι άλλοι που τις αναφέρουν ως σαλάτες;

Έχουμε τον νικητή!

Η ιστορία της σαλάτας

Σαλάτα είναι το όποιο συνοδευτικό πιάτο έχει διάφορα λαχανικά, με ελαιόλαδο και ξίδι ή λεμόνι -ως βασικά συστατικά. Η λέξη ‘δημιουργήθηκε’ στη Γαλλία, ως συντόμευση του λατινικού herba salata (αλατισμένο βότανο). Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που απολάμβαναν ανάμεικτα χόρτα με ντρέσινγκ, δηλαδή την πρώτη έκδοση της σαλάτας.

Μετά τα πολτοποίησαν σε γουδιά και τα άλειφαν σε κρέας (spread) -ή βουτούσαν το κρέας στην αλοιφή (βλ. dip).

Στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας μπορείτε να δείτε πως ως αλοιφή προσδιορίζεται

1. το πολτοποιημένο φαγητό και
2. η καλλυντική ή θεραπευτική κρέμα 

Παρ’ όλα αυτά, στο Καλάθι της Σαρακοστής διακρίθηκαν ξεχωριστά οι μελιτζανοσαλάτες και οι ταραμοσαλάτες. Δεν θα έπρεπε.

Είναι και αυτές αλοιφές, με τη Βόρεια Ελλάδα να δικαιώνεται για την ονομασία.

Τι ισχύει στην Ελλάδα

Για την ιστορία, οι αγγλόφωνοι παραγγέλνουν την μελιτζανοσαλάτα ως Greek Eggplant Dip, ενώ ως dip έχουν ‘καταγράψει’ στο τερματικό τους και το τζατζίκι. H τυροσαλάτα αναφέρεται ως spread ή antipasto (παραδοσιακό πρώτο πιάτο για τους Ιταλούς, που τυπικά περιλαμβάνει λαχανικά σε λάδι ή ξύδι).

Στη χώρα μας, όποια σαλάτα αλείφεται (ή ‘βουτάμε’ κάτι σε αυτήν) και χρειάζεται κάτι συνοδευτικό για να καταναλωθεί (προφανώς μπορείτε να την απολαύσετε και μόνη της), λέγεται -ορθώς- αλοιφή.

Δεν υπάρχει περιορισμός στα υλικά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να τη φτιάξουμε. Αρκεί να τα έχουμε πολτοποιήσει.

Συνήθως περιλαμβάνουν λαχανικά που δεν έχουν πολλές ίνες (το σκορδάκι, την πατατούλα), συν το πρώτο συνθετικό της σαλάτας (μελιτζάνα, ταραμάς ή ό,τι άλλο) και ελαιόλαδο με λάδι ή ξύδι.

Από εκεί και πέρα, ο καθένας κινείται κατά το δοκούν.