Η απάντηση της Κομισιόν σε γονέα για τα κενά στην Ειδική Αγωγή: Προσφύγετε στον Συνήγορο του Πολίτη

Πριν από λίγες ημέρες το NEWS 24/7 είχε φέρει στο φως της δημοσιότητας επιστολή Ελληνα γονέα παιδιού που χρειάζεται εκπαιδευτικό παράλληλης στήριξης στο σχολείο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σε εκείνη, ο γονέας διαμαρτυρόταν για τα πολλά και σημαντικά κενά που παρατηρούνται στα σχολεία σε εκπαιδευτικούς Ειδικής Αγωγής και ζητούσε τη συνδρομή της Επιτροπής.

Στην απάντησή της, η Κομισιόν δήλωσε σε πρώτη φάση αναρμόδια (αφού οι σχετικές υποθέσεις ρυθμίζονται από το κράτος-μέλος), έχει όμως σημασία ότι κάλεσε τον γονέα να προσφύγει είτε στο Συνήγορο του Πολίτη είτε στον Συνήγορο του Παιδιού, αναγνωρίζοντας εμμέσως ότι υφίσταται πρόβλημα.

Χαρακτηριστικά τονίζονται τα εξής: Θεωρώ πιο σκόπιμο να ζητήσετε νομικές συμβουλές σχετικά με τα ένδικα μέσα που βρίσκονται στη διάθεσή σας σε εθνικό επίπεδο. Μπορείτε επίσης να εξετάσετε το ενδεχόμενο καταγγελίας στον Συνήγορο του Πολίτη της χώρας σας ή επικοινωνίας με τον Συνήγορο του Παιδιού.

Όλη η απάντηση έχει ως εξής:

Αναφέρομαι στην επιστολή σας της 11ης Σεπτεμβρίου 2023, με την οποία ενημερώνετε τις υπηρεσίες της Επιτροπής ότι το παιδί σας (που έχει διαγνωστεί με διαταραχή του αυτιστικού φάσματος) πλήττεται από την έλλειψη εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής στην Ελλάδα. Επισημαίνετε ότι για το σχολικό έτος 2023/2024, για την πόλη της Κορίνθου, το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας έχει διορίσει πολύ περιορισμένο αριθμό εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής (14 διορισμοί από τις 38 αιτήσεις). Κατά την άποψή σας, αυτό δεν επαρκεί για τη διασφάλιση κατάλληλου επιπέδου εκπαιδευτικής υποστήριξης για τα παιδιά με αναπηρία.

Νομική εκτίμηση

Πρώτον, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που μοιράζεστε μαζί μας τις ανησυχίες σας σχετικά με την εκπαίδευση μαθητών με αναπηρία και/ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην Ελλάδα.

Ωστόσο, με βάση τις πληροφορίες που είχαμε στη διάθεσή μας κατά τον χρόνο της αξιολόγησης, βρίσκομαι στη δυσάρεστη θέση να σας πληροφορήσω ότι οι ισχυρισμοί σας δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
δεν μπορεί να αναλάβει δράση στην υπόθεσή σας.

Επιτρέψτε μου να αρχίσω διευκρινίζοντας ότι τα θέματα που περιγράφονται στην επιστολή σας εντάσσονται στο εκπαιδευτικό πλαίσιο και εμπίπτουν πρωτίστως στις αρμοδιότητες των κρατών μελών, με περιορισμένο πεδίο δράσης της ΕΕ.Ακριβέστερα, το άρθρο 5 παράγραφος 2, της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπει ότι η Ένωση μπορεί να ενεργεί μόνον εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που της απονέμουν τα κράτη μέλη. Οι αρμοδιότητες που δεν απονέμονται στην ΕΕ παραμένουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών.

Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής, ο ρόλος της ΕΕ στον τομέα της εκπαίδευσης περιορίζεται στην υποστήριξη, τον συντονισμό ή τη συμπλήρωση των δράσεων των κρατών μελών. Το άρθρο 165 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ προβλέπει ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ παραμένουν υπεύθυνα για το περιεχόμενο της διδασκαλίας και την οργάνωση του εκπαιδευτικού τους συστήματος, ενώ το άρθρο 165 παράγραφος 4 της ΣΛΕΕ αποκλείει την εναρμόνιση σε επίπεδο ΕΕ των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των κρατών μελών στον τομέα της εκπαίδευσης.

Κατά συνέπεια, τα κράτη μέλη (στην προκειμένη περίπτωση: Ελλάδα) είναι ελεύθερα να οργανώνουν τα εκπαιδευτικά τους συστήματα (συμπεριλαμβανομένων των ρυθμίσεων μπου ισχύουν για τους μαθητές με αναπηρία και/ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή τον διορισμό εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής), όπως κρίνουν σκόπιμο — υπό την προϋπόθεση ότι τηρούν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το δίκαιο της ΕΕ.

Όπως εξηγείται ανωτέρω, λόγω της κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών στον τομέα της εκπαίδευσης, η ΕΕ μπορεί να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα, αλλά δεν μπορεί να διορθώσει πιθανές ελλείψεις των εκπαιδευτικών τους συστημάτων με τη θέσπιση δεσμευτικής νομοθεσίας ή να παρέμβει στον χειρισμό μεμονωμένων υποθέσεων.

Με άλλα λόγια, αν και η ΕΕ ενθαρρύνει την ποιοτική και προσαρμοσμένη εκπαίδευση για τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, δεν μπορεί να επιβάλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να προσφέρουν συγκεκριμένα είδη εκπαιδευτικής υποστήριξης σε μεμονωμένες περιπτώσεις ή, .χ., να επιβάλει σε ένα κράτος μέλος να διορίσει συγκεκριμένο αριθμό εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής.

Για λόγους πληρότητας, οι υπηρεσίες της Επιτροπής αναφέρουν ότι η Ελλάδα έχει θεσπίσει ειδικό νομικό πλαίσιο που διέπει την εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Εθνικά μέσα έννομης προστασίας. Με βάση τα ανωτέρω, σε περιπτώσεις όπως αυτή που περιγράφετε στην καταγγελία σας, εναπόκειται στις εθνικές αρχές των κρατών μελών (στην προκειμένη περίπτωση: της Ελλάδας), συμπεριλαμβανομένων των δικαστικών αρχών τους, να διασφαλίζουν ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα γίνονται πράγματι σεβαστά και προστατεύονται, σύμφωνα με την (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 13, διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EL/TXT/) ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 47, διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EL/TXT/?uri=OJ%3AC%3A2016%3A202%3ATOC). Π.χ. η οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος δεν θα πρέπει να περιορίζει το δικαίωμα των πολιτών της ΕΕ και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα εντός της ΕΕ κ.λπ

Λυπάμαι που οι υπηρεσίες της Επιτροπής δεν μπορούν να σας βοηθήσουν περισσότερο επί του παρόντος. Ωστόσο, όπως εξηγείται ανωτέρω, τα θέματα που περιγράφονται στην επιστολή σας εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών και, ως εκ τούτου, πρέπει γενικά να εξετάζονται σε εθνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, θεωρώ πιο σκόπιμο να ζητήσετε νομικές συμβουλές σχετικά με τα ένδικα μέσα που βρίσκονται στη διάθεσή σας σε εθνικό επίπεδο. Μπορείτε επίσης να εξετάσετε το ενδεχόμενο καταγγελίας στον Συνήγορο του Πολίτη της χώρας σας ή επικοινωνίας με τον Συνήγορο του Παιδιού.

Ελπίζω ότι οι παραπάνω εξηγήσεις θα σας φανούν χρήσιμες και σας εύχομαι ό,τι καλύτερο, ιδίως όσον αφορά την εξασφάλιση ποιοτικής εκπαίδευσης για το παιδί σας.