Ναυάγιο Πύλου: Οι Ανεξάρτητες Αρχές μιλούν ανοιχτά για συγκάλυψη

Την άσκηση πειθαρχικής δίωξης κατά οκτώ αξιωματικών του λιμενικού σώματος πρότεινε ο Συνήγορος του Πολίτη για φερόμενη παράβαση καθήκοντος για το ναυάγιο της Πύλου. Το πόρισμα της εν λόγω έρευνας είναι το πρώτο που καταλήγει στις συνθήκες του ναυαγίου στα ανοικτά της Πύλου, στις 14 Ιουνίου 2023. Η μηχανότρατα, με το όνομα Adriana, είχε αναχωρήσει από τη Λιβύη με προορισμό την Ιταλία και παρακολουθείτο από την ελληνική ακτοφυλακή για σχεδόν 12 ώρες πριν ανατραπεί και βυθιστεί στα διεθνή ύδατα. 104 άνθρωποι είναι γνωστό ότι επέζησαν με δεκάδες άλλους να χάνουν τις ζωές τους.

Το πόρισμα διαβιβάστηκε στον υπουργό Ναυτιλίας για περαιτέρω ενέργειες, καθώς και στην αρμόδια Εισαγγελική Αρχή του Ναυτοδικείου Πειραιά, για την αξιολόγηση της αντικειμενικής και υποκειμενικής υπόστασης των σχετικών ποινικών αδικημάτων.

Από τη δική του μεριά, το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής είχε απαντήσει μεταξύ άλλων, πως “το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη για το ναυάγιο της Πύλου επιχειρεί να μεταθέσει τη συζήτηση από τα εγκληματικά δίκτυα των διακινητών στα στελέχη του Λιμενικού Σώματος, που αγωνίζονται νυχθημερόν για την προστασία της χώρας”.

Σε δική του απάντηση το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνηγόρου του Πολίτη εκφράζει την έντονη ανησυχία του για τις πρωτοφανείς αντιδράσεις κρατικών φορέων, όπως το Υπουργείο Ναυτιλίας, που όπως αναφέρει, “δεν περιορίζονται σε κριτική επί της ουσίας, αλλά πλήττουν την ίδια την ανεξαρτησία και την αξιοπιστία της Αρχής”. Οι εργαζόμενοι στον Συνήγορο του Πολίτη κάνουν λόγο για στοχοποίηση και υπονόμευση του ρόλου των Ανεξάρτητων Αρχών, τονίζοντας ότι αντί τα ευρήματα τέτοιων πορισμάτων να οδηγούν σε προβληματισμό και διορθωτικές κινήσεις, αντιμετωπίζονται με απαξίωση και θεσμικό εκφοβισμό.

Παρέμβαση της ΕΕΔΑ

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) παίρνει θέση για τα παραπάνω ζητώντας σεβασμό της δουλειάς των Ανεξάρτητων Αρχών χωρίς παρεμβάσεις. Όπως ανακοινώνει:

“Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και o Εθνικός Θεσμός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα παρακολουθεί στενά τα ζητήματα εφαρμογής της θεμελιώδους αρχής του κράτους δικαίου στη χώρα μας, και μεταξύ αυτών και τα ζητήματα που αφορούν σε σεβασμό του ρόλου των Ανεξάρτητων Αρχών, οι οποίες προβλέπονται από την έννομη τάξη και λειτουργούν ως θεσμικά αντίβαρα της δημόσιας εξουσίας. Υπενθυμίζεται ότι κατά το νόμο, ορισμένα μέλη της ΕΕΔΑ ορίζονται από Ανεξάρτητες Αρχές, που έχουν εκ του Συντάγματος αρμοδιότητα λήψης αποφάσεων στο πεδίο ειδικών δικαιωμάτων, όπως είναι ο Συνήγορος του Πολίτη, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης.

Η ΕΕΔΑ έχει κατ’ επανάληψη διατυπώσει γνώμες και συστάσεις προς την Πολιτεία σχετικά με την αποστολή των Ανεξαρτήτων Αρχών, ενώ άλλωστε έχει παρέμβει δημόσια για τη διασφάλιση της συγκρότησης και λειτουργίας τους σύμφωνα με όσα επιτάσσονται κατά το Σύνταγμα. Όπως έχει επισημάνει η ΕΕΔΑ, η συνταγματική τυποποίηση των Ανεξάρτητων Αρχών με την αναθεώρηση του έτους 2001, αποτύπωσε τη βούληση του αναθεωρητικού νομοθέτη για την θεσμική ενίσχυση και την απρόσκοπτη λειτουργία τους υπέρ της προστασίας των δικαιωμάτων, χωρίς παρεμβολές από την εκάστοτε κυβέρνηση.

Σήμερα η ΕΕΔΑ βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση, για δεύτερη φορά κατά την τρέχουσα θητεία της, να καλέσει το Κράτος να σεβαστεί τον συνταγματικά κατοχυρωμένο ρόλο των Ανεξάρτητων Αρχών, απέχοντας από ευθείες παρεμβάσεις στην άσκηση των ελεγκτικών τους αρμοδιοτήτων όπως αυτές κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα και τους εκτελεστικούς του νόμους.

Ειδικότερα, η ΕΕΔΑ εκφράζει τη βαθιά της ανησυχία για την Ανακοίνωση του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής της 4.2.2025, η οποία αντιμετωπίζει την έρευνα της Ανεξάρτητης Αρχής του Συνηγόρου του Πολίτη σχετικά με το ναυάγιο της Πύλου σαν πολιτικά υποκινούμενη, παραγνωρίζοντας το θεσμικό ρόλο του ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας. Κατά εξαιρετικά ανησυχητικό επίσης τρόπο με την Ανακοίνωση τίθενται και ζητήματα αμφισβήτησης της νομιμότητας της έρευνας λόγω λήξης της θητείας του Συνηγόρου του Πολίτη, σε ευθεία αντίθεση με τα διαλαμβανόμενα στο Άρθρο 101Α του Συντάγματος (“η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται έως το διορισμό νέων μελών”). Η επίθεση αυτή εναντίον μιας Ανεξάρτητης Αρχής και μάλιστα για λόγους που ανάγονται στην άσκηση των αρμοδιοτήτων της, όπως αυτές προβλέπονται από το Σύνταγμα και τον νόμο, αποτελεί ευθεία αμφισβήτηση του θεσμικού ρόλου που το ίδιο το Σύνταγμα διασφαλίζει για τις Ανεξάρτητες Αρχές.

Η ΕΕΔΑ οφείλει να υπενθυμίσει ότι ο σεβασμός της ανεξαρτησίας των Ανεξαρτήτων Αρχών και η ακώλυτη λειτουργία τους χωρίς παρεμβάσεις από την εκάστοτε εκτελεστική εξουσία, είναι βασική επιταγή του σύγχρονου κράτους δικαίου, το οποίο μόνο να ωφεληθεί μπορεί από τις γνωμοδοτήσεις και το έργο τους”.

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) είναι το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της ελληνικής Πολιτείας και ο Εθνικός Θεσμός σε θέματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έχει ιδρυθεί με το Ν 2667/1998 βάσει κανόνων των Ηνωμένων Εθνών (Αρχές των Παρισίων) όπως αυτός αντικαταστάθηκε με τον Ν 4780/2021. Σε αυτήν μετέχουν πρόσωπα οριζόμενα από είκοσι φορείς (ανεξάρτητες Αρχές, συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ερευνητικά ιδρύματα)

ΚΚΕ: “Πόρισμα-κόλαφος”

“Το πόρισμα-κόλαφος του Συνηγόρου του Πολίτη για το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου εκθέτει ανεπανόρθωτα την κυβέρνηση της ΝΔ”, είχε σχολιάσει σχετικά το ΚΚΕ.

Όπως υπογραμμίζει, το πόρισμα μιλά με σαφήνεια για εγκληματικές ευθύνες θανατηφόρας έκθεσης σε κίνδυνο σε βάρος των περίπου 750 επιβαινόντων στο μοιραίο αλιευτικό και για την επικίνδυνη ρυμούλκησή του, όπως επίσης και για την άρνηση πειθαρχικής διερεύνησης από το Λιμενικό και γνωστοποίησης στην Αρχή κρίσιμου αποδεικτικού υλικού.

“Η κυβέρνηση πρέπει να απολογηθεί. Οι ένοχοι πρέπει να τιμωρηθούν”, ανέφερε το ΚΚΕ, συμπληρώνοντας:

“Οι πολύμορφες αγωνιστικές κινητοποιήσεις χιλιάδων λαού και νεολαίας έχουν αποτρέψει την επιχείρηση συγκάλυψης. Είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστούν με ακόμα μεγαλύτερη ορμή, δείχνοντας τον πραγματικό ένοχο και διεκδικώντας την τιμωρία των υπευθύνων”.

“Το ΚΚΕ καλεί τον λαό να δυναμώσει την πάλη του για την απεμπλοκή της χώρας μας από τους πολέμους που προκαλούν τα καραβάνια των ξεριζωμένων, για την κατάργηση του άδικου πλαισίου ΕΕ και κρατών ενάντια σε πρόσφυγες και μετανάστες που μάλιστα γίνεται ολοένα και πιο βάρβαρο στη σημερινές συνθήκες μετά το νέο απαράδεκτο Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το  Άσυλο, με την πρωταγωνιστική συμβολή της ελληνικής κυβέρνησης και την ουσιαστική συμφωνία των υπόλοιπων αστικών κομμάτων”.

Από τη δική της μεριά η Νέα Αριστερά με επιστολή της στον Αθανάσιο Μπούρα, Πρόεδρο της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, ζητά την σύγκληση της επιτροπής προκειμένου να κληθεί ο Συνήγορος του Πολίτη κ. Ανδρέας Ποττάκης και να συζητηθεί το πρόσφατο Πόρισμα της Ανεξάρτητης Αρχής για το ναυάγιο της Πύλου.

Υπενθυμίζεται πως αμέσως μετά τη βύθιση του αλιευτικού, το Λιμενικό και οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις ξεκίνησαν επιχείρηση έρευνας και διάσωσης. Οι επιζώντες μεταφέρθηκαν στην Καλαμάτα.

Για το ναυάγιο συνελήφθησαν εννέα Αιγύπτιοι οι οποίοι κατηγορούνταν για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, διακίνηση μεταναστών, παράνομη είσοδο και πρόκληση ναυαγίου. Η υπόθεση εκδικάστηκε την 21η Μαΐου στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Καλαμάτας και αποφασίστηκε και οι 9 να αφεθούν ελεύθεροι.