Η κατάληψη της Νομικής ως “προάγγελος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου”

Σαν σήμερα, στις 21 Φεβρουαρίου του 1973, 4.000 φοιτητές και φοιτήτριες προχώρησαν σε κατάληψη της Νομικής Αθηνών στην οδό Σόλωνος. Ήταν ο προάγγελος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και η πρώτη μαζική κινητοποίηση κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών.

Η κατάληψη ήρθε ως απάντηση στο νομοθετικό διάταγμα 1347, σύμφωνα με το οποίο, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας θα μπορούσε να ανακαλεί τις αναβολές στράτευσης των φοιτητών, οι οποίοι απείχαν από τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις λόγω μαθημάτων. Με τις πρώτες αντιδράσεις των φοιτητών ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς, το νομοθετικό διάταγμα είχε στόχο να “απειλήσει” και να απομακρύνει τους “δραστήριους” φοιτητές από την καρδιά των αγώνων, δηλαδή από τα Πανεπιστήμια.

Από τις πρώτες ώρες της κατάληψης, ο κόσμος έσπευσε να συμπαρασταθεί στους φοιτητές. Στο Συντονιστικό συμμετείχαν γνωστές, σήμερα, προσωπικότητες, όπως ο Στέφανος Τζουμάκας, ο Νίκος Μπίστης και η Όλγα Τρέμη. Η βασική απαίτηση των φοιτητών ήταν η άμεση ανάκληση του νομοθετικού διατάγματος.

Από την ταράτσα του κτιρίου καλούσαν το λαό της Αθήνας να συμπαρασταθεί στον αγώνα τους για δημοκρατικές ελευθερίες και εκφωνούσαν τον εξής όρκο:

“Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στ’ όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β) του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων”.

Οι πρυτανικές αρχές αρχικά προχώρησαν σε διαπραγματεύσεις με τον πρύτανη, Κωνσταντίνο Τούντα, αποφεύγοντας να ζητήσουν την επέμβαση της Αστυνομίας.

Το βράδυ της επόμενης ημέρας, στις 22 Φεβρουαρίου, οι φοιτητές αποχώρησαν από το κτίριο, με τη βοήθεια του συγκεντρωμένου πλήθους, υπό τον φόβο επέμβασης του καθεστώτος. Κατά τη διάρκεια της αποχώρησης σημειώθηκαν συγκρούσεις με δυνάμεις της Αστυνομία και στελέχη παρακρατικών οργανώσεων, με αποτέλεσμα να συλληφθούν αρκετοί από τους καταληψίες και να οδηγηθούν στον χώρο βασανιστηρίων της ΕΑΤ-ΕΣΑ.

Στις 20 Μαρτίου του 1973, φοιτητές και φοιτήτριες προχώρησαν και σε δεύτερη κατάληψη της Νομικής, κατά την οποία δεκάδες τραυματίστηκαν και συνελήφθησαν ύστερα από τη βίαιη είσοδο της Αστυνομίας στη σχολή.

Παρά την καταστολή, ο δρόμος για την εξέγερση του Πολυτεχνείου είχε ανοίξει.

“Έπρεπε να φέρουμε την Ελευθερία”

Παρακάτω παρατίθεται μέρος της μαρτυρίας της κ. Αθανασίας (Νάσα) Σαραντοπούλου, η οποία ως φοιτήτρια Φυσικομαθηματικού συμμετείχε στην ιστορική κατάληψη, όπως τη συνέλεξε η Βιβλιοθήκη της Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ:

“Εμείς ήμασταν φοιτητές της Φυσικομαθηματικής Σχολής και ξεκινήσαμε με τα θέματα των φοιτητικών εκλογών, της ποιότητας των σημειώσεων και των σπουδών μας.

Με την στράτευση των φοιτητών (την διακοπή της αναβολής στράτευσης λόγω σπουδών) φάνηκε ότι δεν είχε νόημα να αγωνιζόμαστε για ποιότητα σπουδών σε ένα περιβάλλον ,όπου έχει “καταργηθεί” η ελευθερία-προϋπόθεση για την ανάπτυξη και έκφραση της σκέψης ,της συνεργασίας, προϋπόθεση για την ανάπτυξη της επιστήμης και της εξέλιξης του ανθρώπου, της κοινωνίας.

Αυτές ήταν οι σκέψεις που συζητούσαμε (προσεκτικά ,γιατί δεν ήξερες αν δίπλα σου ήταν κάποιος της «Ασφάλειας»…).

Δεν ανήκαμε σε κάποια οργάνωση.

Στο σπίτι ο πατέρας μου είχε απολυθεί από την Τράπεζα ,στην οποία εργαζόταν…

Με είχε συγκλονίσει ο αποχαιρετισμός του καθηγητή Γ. Α. Μαγκάκη ,στο τελευταίο μάθημα πριν να τον συλλάβουν “θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία”, το συζητούσαμε στο σπίτι και στην παρέα μας.

Έπρεπε στην πατρίδα μας να φέρουμε την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

Αυτή η τόλμη του ποιητή μας οδήγησε στην “κατάληψη της Νομικής”.

Θυμάμαι ότι ήμασταν πολύ σοβαροί, με σεβασμό ο ένας για τον άλλο, με την αγωνία να μαθαίνουμε αν ο λαός της Αθήνας ενημερώνεται. Ζητούσαμε την συμπαράσταση του κόσμου και ,όταν βλέπαμε από την ταράτσα να συγκεντρώνεται κόσμος στα γύρω από την Νομική πεζοδρόμια μέχρι αργά το βράδυ , αυτό ήταν που μας έδινε δύναμη..

Θυμάμαι στο ισόγειο (από την είσοδο της Σόλωνος), στα σκαλάκια αριστερά, καθόμασταν για λίγη ώρα κι ένας συνάδελφος μας έλεγε για τα καινούργια τραγούδια του Μίκη και σιγοτραγουδούσαμε…

Θυμάμαι ότι στην ταράτσα κάποια στιγμή ένας φίλος φώναξε “παιδιά, πού είναι η Νάσα;” (φροντίζαμε να είμαστε συγκεντρωμένοι και να συνεννοούμαστε για κάθε ενδεχόμενο) κι εγώ απάντησα “εδώ, κρατάω το “Α” της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (στο πανό που είχαμε βάλει στα κάγκελα).

Θυμάμαι την Γενική Συνέλευση ,που έγινε για να αποφασίσουμε αν θα “βγούμε” ή θα συνεχίσουμε την κατάληψη. Ήταν υποδειγματική, με σεβασμό στους ομιλητές, με σεβασμό στην διαφορετική άποψη, με σεβασμό της γνώμης της πλειοψηφίας και της σχετικής απόφασης”.

50 χρόνια Πολυτεχνείο: Μια εξέγερση διαρκείας – Δείτε το βίντεο του 24 MEDIA LAB