Υπάρχει εξήγηση για τον “μαύρο ουρανό” της Μεγάλης Παρασκευής;

“Σήμερα μαύρος ουρανός σήμερα μαύρ’ ημέρα σήμερα εσταυρώσανε των πάντων βασιλέα…”

Με αυτό το μοιρολόι της Παναγιάς μεγαλώσαμε πολλοί στα χωριά μας στη δεκαετία του ’60, τότε που οι γιαγιάδες και οι μανάδες μας μάθαιναν τους στίχους, για να τους περάσουμε και εμείς με την σειρά στα παιδιά μας. Με τα μάτια της ψυχής, βλέπαμε την φύση να συμπάσχει με την Παναγιά και αναγνωρίζαμε στον ουρανό δυσοίωνα σημάδια, τη μέρα της Σταύρωσης όπου…

“Βλέπει τον ουρανό θαμπό και τ’ άστρα φουρκωμένα

και το φεγγάρι το λαμπρό στο αίμα βουτηγμένο.

Τι έχεις, ήλιε, κι είσαι θαμπός; αστρί μου φουρκωμένο;

και συ φεγγάρι μου λαμπρό στο αίμα βουτηγμένο;”

Ποιος δεν δάκρυσε και δεν ανατρίχιασε σε αυτόν τον πόνο της Παναγιάς και ποιος δεν διαπιστώνει ακόμη μέχρι σήμερα, ότι ο καιρός τις περισσότερες Μεγάλες Παρασκευές είναι μουντός. Αρκεί όμως μόνο αυτή η αραιή συννεφιά ή ακόμη και κάποιο ψιλόβροχο για να μας δηλώσει ότι και ο καιρός φανερώνει τη θλίψη της φύσης για τα Πάθη του Ιησού. Υπάρχει κάποια σύνδεση;

Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να δώσουμε την άποψή μας, ξεκαθαρίζοντας εξ αρχής ότι θεωρούμε ότι η Θεολογία και η Επιστήμη δεν αντιμάχονται εκ φύσεως η μια την άλλη. Η Επιστήμη ασχολείται με την δομή και λειτουργία της φύσης, ενώ η Θεολογία εντρυφά στην αποκαλυφθείσα αλήθεια του Θεού. Συνεπώς η Επιστήμη δεν έχει το δικαίωμα να μεθοδολογεί κάνοντας μεταφυσική, δεχόμενη ή αρνούμενη τον Θεό, αν και ο κάθε επιστήμονας μπορεί να είναι προσωπικά πιστός ή άπιστος. Από την άλλη μεριά, χρέος της Θεολογίας είναι να μας βοηθήσει μέσα από την πνευματική πείρα της Εκκλησίας στο να οδηγηθούμε στους (πνευματικούς) ουρανούς.

Η γλώσσα επιστήμης και θεολογίας – Τα δόγματα – Πότε γιορτάζεται το Πάσχα

Θα πρέπει να σημειώσουμε επίσης ότι η Επιστήμη και η Θρησκεία έχουν δύο διαφορετικές γλώσσες. Η θρησκευτική γλώσσα, δεν αποσκοπεί αλλά ούτε και “πρέπει” να είναι “ξερά” επιστημονική, αλλά να αντιθέτως να μιλά στην ψυχή, να επιδιώκει να φέρνει στο νου αναμνήσεις , να ξυπνήσει συνειδήσεις και μερικές φορές να μας προκαλέσει συναισθηματικές αντιδράσεις. Με άλλα λόγια χρησιμοποιείται μια γλώσσα που έχει την δυνατότητα να μπορεί συχνά να ερμηνεύεται ξανά και ξανά, να λαμβάνεται κυριολεκτικά, αλληγορικά, μεταφορικά ή συμβολικά, και να αποτελεί παράγοντα για αντιδράσεις της ψυχής.

Η Επιστήμη, έχει άλλο σκοπό αλλά καμμιά φορά οι βασικές αρχές μπορεί και να ταυτίζονται και με την θρησκείας. Για παράδειγμα στα μαθηματικά, σε μια “θετική επιστήμη” χτίζονται ολόκληρες θεωρίες πάνω στα αξιώματα τα οποία οι επιστήμονες αλλά και όλοι μας γενικότερα μάθαμε να τα δεχόμαστε χωρίς αποδείξεις γιατί απλά έτσι έχουν. Αναλόγως το ίδιο ισχύει και στη θεολογία και την θρησκεία, όπου εκεί υπάρχουν τα δόγματα της πίστεως τα οποία τα αποδεχόμαστε και αυτά ως αληθινά και αναμφισβήτητα.

Ακόμη όμως και για αυτούς που έχουν κάποιες αμφιβολίες, υπάρχει μια κλασσική επιστημονική απάντηση για τον καιρό που επικρατεί συνήθως την Μεγάλη Παρασκευή και την οποία θα αναπτύξουμε παρακάτω. Ας δούμε όμως πρώτα πότε γιορτάζουμε το Πάσχα και τι ρόλο διαδραματίζει η ημερομηνία.

Το Πάσχα όλοι γνωρίζουμε ότι είναι κινητή εορτή και ο ορισμός της ημερομηνίας του εξαρτάται άμεσα από την πρώτη Πανσέληνο μετά την Εαρινή Ισημερία, η οποία πρακτικά γίνεται είτε στα τέλη Μαρτίου, είτε τον Απρίλιο. Ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος ανέφερε στην διδακτορική του διατριβή χαρακτηριστικά: «… αξιοσημείωτον τυγχάνει το γεγονός ότι η Α’ Οικουμενική Σύνοδος, θελήσασα να ορίση την ημέραν εορτασμού του Πάσχα, δεν ώρισε μήνας και ημέρας του Ιουλιανού Ημερολογίου, αλλ’ έθετο ως σταθεράν βάσιν του υπολογισμού την εαρινήν ισημερίαν, δηλ. ώρισε τα κατά τον εορτασμόν ουχί ημερομηνιακώς, αλλ’ αστρονομικώς, και τούτο διότι το κανονικώς ενδιαφέρον δεν είναι η ημερομηνία, αλλ’ η ισημερία» .

Η συσχέτιση των Σεληνιακών φάσεων με τον καιρό στην σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 60 όταν επιστήμονες άρχισαν να μελετούν πιο επισταμένα αυτή τη σχέση. Έτσι, το 1962 δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science μια μελέτη τριών μετεωρολόγων σύμφωνα με την οποία υπάρχει μια σαφής Σεληνιακή περιοδικότητα στις «σοβαρές» βροχοπτώσεις. Η μελέτη έγινε για πολλές περιοχές, στην Αμερική και ακολούθησαν για Ινδία, τη Νότια Αφρική και αλλού.

Το σκοτείνιασμα του ουρανού και ο σεισμός

Προτού όμως δούμε τις σύγχρονες απόψεις, ας πάμε στα εδάφια της Αγίας Γραφής που γίνεται αναφορά για το κλείσιμο του ουρανού εκείνη την ημέρα και τον μεγάλο σεισμό που ακολούθησε.

«Ην δε ωσεί ώρα έκτη και σκότος εγένετο εφ’όλην την γην έως ώρας ενάτης, και εσκοτίσθη ο ήλιος και εσχίσθη το καταπέτασμα του ναού μέσον», (Ευαγγέλιο Λουκά κγ’ 32-49). «Και ιδού το καταπέτασμα του ναού εσχίσθη εις δύο από άνωθεν έως κάτω, και η γη εσείσθη, και αι πέτραι εσχίσθησαν…», (Ευαγγέλιο Ματθαίου, κζ’ 33-54).

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το International Geology Review, εξετάστηκε η σεισμική δραστηριότητα γύρω από τη Νεκρά Θάλασσα, η οποία απέχει περίπου 20 χλμ από την πόλης της Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, στο κεφάλαιο 27, καθώς ο Ιησούς ξεψυχούσε επάνω στον σταυρό, ένας δυνατός σεισμός έπληξε την περιοχή, κάνοντας τάφους να σπάσουν και τον ουρανό να σκοτεινιάσει.

Όσον αφορά το σκοτάδι που σκέπασε ολόκληρη την Γη για τρεις ολόκληρες ώρες σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, το συγκεκριμένο περιστατικό αναφέρει στα κείμενά του ο Θαλλός, ένας ιστορικός που έγραψε την ιστορία της ανατολικής Μεσογείου περίπου το 52 μ.Χ και ο οποίος αποδίδει το γεγονός αυτό σε μία έκλειψη ηλίου.

Η μαρτυρία του Θαλλού για το σκοτάδι που επέπεσε στη γη κατά το πάθος του Κυρίου βρίσκεται μέσω του Ιούλιου Αφρικανού στο Χρονικό του Ευσεβίου Καισαρείας. Εδώ υπάρχει το εξής πρόβλημα. Το ίδιο το Χρονικό του Ευσεβίου δεν σώζεται. Το 1606 ο Joseph Justus Scaliger το ανακατασκεύασε από τα σωζόμενα λατινικά αποσπάσματα που βρίσκονται στο Χρονικό του Ιερώνυμου, συμπληρώνοντας αυτά με σωζόμενα αποσπάσματα από την αρμένικη μετάφρασή του. Η προσπάθεια εκδόθηκε στο Thesaurus temporum Eusebii Pamphili Caesareae Palestinae Episcopi, Chronicum Canonum στο Άμστερνταμ. Στο βιβλίο υπάρχει κι ένα τμήμα με ελληνικά αποσπάσματα κι εκεί αντιγράφει από το Χρονικό του Γεώργιου Σύγκελλου το αντίστοιχο χωρίο (σελ. 77 του τμήματος, σελ. 403 του βιβλίου). Άρα ουσιαστικά η πραγματική πηγή μας είναι ο Γεώργιος Σύγκελλος, γραμματέας του Πατριάρχη Ταρασίου.

Τι λένε οι σύγχρονες επιστημονικές μελέτες

Η πεποίθηση ότι το φεγγάρι έχει επιπτώσεις στον καιρό είναι παρούσα εδώ και αιώνες. Είναι πιθανώς κατά πολλούς αποτέλεσμα της γνωστής επίδρασης της βαρυτικής δύναμης του φεγγαριού στις παλίρροιες των ωκεανών. Από τις αρχές του 18ου αιώνα οι επιστήμονες προσπαθούσαν να το αποδείξουν. Οι περισσότεροι από αυτούς, ωστόσο, δεν βρήκαν σημαντικά αποδεικτικά στοιχεία. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά το 1900, ανακαλύφθηκε μια σεληνιακή παλίρροια, αλλά το πλάτος της βρέθηκε να είναι τόσο μικρό για να προκαλέσει οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή καιρού. Μετά το 1950, αναφέρθηκαν αρκετές ενδείξεις ότι οι σεληνιακές φάσεις έχουν επίδραση στις βροχοπτώσεις και στις συγκεντρώσεις πυρήνων συμπύκνωσης δίνοντας ένα νέο ενδιαφέρον στο θέμα. Για να εξηγήσουν αυτά τα στοιχεία, ορισμένοι συγγραφείς απέδωσαν τη σεληνιακή επιρροή στη σεληνιακή διαμόρφωση της μετεωρικής σκόνης που φτάνει στη Γη, αν και άλλοι το αποδίδουν στις βαρυτικές παλίρροιες ή ακόμα και σε αποτέλεσμα της σεληνιακής επίδρασης στην κυκλοφορία μεγάλων κυμάτων στην τροπόσφαιρα. Η άποψη αυτή στηρίχτηκε και έγινε αναφορά από άλλους επιστήμονες με παρεμφερή συμπεράσματα και την προσθήκη της υπόθεσης πως η έλξη της Σελήνης είναι πιθανόν να επηρεάζει την ποσότητα μετεωρητικής σκόνης που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην δημιουργία καταιγίδων και του άστατου καιρού.

Οι επικρατέστερες θεωρίες

Πιο σύγχρονες μελέτες προσπαθούν να βρουν τη σεληνιακή επίδραση στη δραστηριότητα καταιγίδων και εξετάζεται η επίδρασή της για δύο σχετικά μικρές περιόδους (1930-1933 και 1942-1965) σε σταθμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι μελέτες αυτές αλλά και νεότερες διαπίστωσαν αύξηση της δραστηριότητας καταιγίδων δύο ημέρες μετά την πανσέληνο και την απέδωσαν αυτή στη σεληνιακή διαμόρφωση του μαγνητικού πεδίου της γης στη γεωμαγνητική ροή και σε μια άγνωστη επίδραση στην κατώτερη ατμόσφαιρα που προκαλείται από την ευθυγράμμιση του Ήλιου, της Γης και της Σελήνης . Οι ημέρες καταιγίδας που συλλέχθηκαν σε τρεις σταθμούς στη Νότια και Νοτιοανατολική περιοχή της Βραζιλίας κατά τη διάρκεια 55 ετών και τα δεδομένα κεραυνών που ανιχνεύθηκαν στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης τα τελευταία 15 χρόνια αναλύθηκαν για να ερευνήσουν πιθανή εξάρτηση από τις σεληνιακές φάσεις. Από όσο γνωρίζουμε, αυτή είναι η πρώτη μελέτη για τη χρήση δεδομένων κεραυνών για το σκοπό αυτό. Το βασικό έναυσμα δόθηκε από τις πρωτοποριακές μελέτες της δεκαετίας του 60.

Ο ερευνητές κατέληξαν ότι οι περισσότερες βροχοπτώσεις συμπίπτουν με την πρώτη και τρίτη εβδομάδα του κύκλου της Σελήνης και ιδιαίτερα στο διάστημα από 3 έως 5 ημέρες μετά την Νέα Σελήνη και την Πανσέληνο.

Παραθέτουμε την μελέτη του Lund σε αυτόν τον σύνδεσμο.

Στη μελέτη αυτή οι διάφορες δοκιμές στα δεδομένα δείχνουν σαφώς τη στατιστική σημασία του κύκλου των 14.765 ημερών. Πιθανώς ο αιτιώδης παράγοντας είναι σεληνιακός, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποδειχθεί πλήρως μόνο με στατιστική ανάλυση. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης επιβεβαιώνονται από τα δεδομένα υετού για τις ανεξάρτητες περιόδους 1950-1959 και 1871-1899. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τη δοκιμή της περιόδου 1950-59 ήταν επίσης διαθέσιμα για την περίοδο (1900-1949) και έδειξαν ουσιαστικά τα ίδια αποτελέσματα. Τα στοιχεία για τη Βοστώνη, τη Νέα Υόρκη, το Τορόντο και την Ουάσινγκτον,δείχνουν ότι: τα τελευταία 90 χρόνια δεν υπήρξε σημαντική μετατόπιση επιπέδων στη φάση του κύματος με περίοδο 14.765 ημερών. Η καμπύλη που παρουσιάζεται με βάση τα δεδομένα μπορεί να είναι δύσκολο να ερμηνευτεί από την άποψη του μεγέθους ενός συνολικού αποτελέσματος. Για το λόγο αυτό, θεωρήθηκε επιθυμητό να παραχθεί μια περίληψη -σύνοψη όλων των 63 ετών των δεδομένων βροχοπτώσεων.

Τα αποτελέσματα, όπως φαίνεται στο σχήμα 15, δείχνουν ότι η μέση ποσότητα βροχοπτώσεων ήταν περίπου 10% υψηλότερη λίγες μέρες μετά την πανσέληνο σε σχέση με λίγες ημέρες πριν.

2. Ανάλογη μελέτη δημοσιεύουμε και εδώ. Η επίδραση του φεγγαριού στον καιρό έχει προταθεί από πολλούς ερευνητές και σχεδόν όλοι φτάνουν τελικώς πολύ πίσω στον χρόνο σχεδόν στην αρχαιότητα. Φαίνεται όμως ότι είναι “άσκοπο” να κάνουμε αναφορά της “αρχαίας γνώσης” επικαλούμενοι ατελείωτες πληροφορίες σε μια πίστη που αναφέρεται στις σχέσεις σελήνης και καιρού μεταξύ παλαιών ανθρώπων και πολιτισμών που χρησιμοποίησαν το σεληνιακό ημερολόγιο. Υπάρχουν όμως αυτές οι περιπτώσεις της λαογραφίας που μερικές φορές είναι προκλητικά ακριβείς . Κάποιες ιστορίες για τις γεωργικές δεισιδαιμονίες ίσως να προέκυψαν από μια σωρευτική και διαισθητική «παρατήρηση» , καθώς οι κάθε είδους λιτανείες και πίστη προυπήρχαν των θρησκειών . Πρόκειται για ένα “opus operatum”, που λειτουργεί μόνο του μέσα στο πλαίσιό του, χωρίς την επέμβαση καμιάς ανθρωπομορφικής θεότητας.

Συνοψίζοντας τις εργασίες και τις αναφορές παρατηρούμε ότι δεν γίνεται προσπάθεια να δοθεί μετεωρολογική ερμηνεία ή να προταθούν φυσικές εξηγήσεις των ευρημάτων. Σε άλλες γίνεται αναφορά με παρεμφερή συμπεράσματα και την προσθήκη της υπόθεσης πως πολλοί είναι οι παράγοντες συμβάλλουν σε αυτόν τον άστατο καιρό, όπως η έλξη της Σελήνης η οποία είναι πιθανόν να επηρεάζει την ποσότητα μετεωρητικής σκόνης που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην δημιουργία καταιγίδων. Κατά κανόνα το φαινόμενο εξετάζεται με στατιστικό ενδιαφέρον. Για παράδειγμα ο Frank Wachowski, στο Σικάγο έλεγξε τα περιστατικά βροχόπτωσης σε 140 Μεγάλες Παρασκευές από το 1871. Μέτρησε ό,τι έχει συμβεί σε 72 από αυτές τις Παρασκευές να βρέχει πριν από το Πάσχα, (ποσοστό 51 %) όταν κατά τη διάρκεια της περιόδου όλου του έτους, η πιθανότητα βροχής για οποιαδήποτε μέρα είναι περίπου 40%.

Καταλήγοντας μπορούμε να πούμε ότι όλες οι σχετικές μελέτες που προέκυψαν μέχρι στιγμής τελικά έδωσαν μια νέα διάσταση και «ανακάλυψαν » ξανά αυτό που ο λαός γνώριζε από παλιά. Ότι δηλαδή μετά την Πανσέληνο πριν το Πάσχα , ο καιρός είναι αρκετά άστατος. Σε σχέση με την Μεγάλη Εβδομάδα η οποία «πέφτει» αμέσως μετά την Εαρινή Πανσέληνο, το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα είναι ότι με βάση πλέον και τα επιστημονικά δεδομένα- έστω και στατιστικά -συγκεντρώνονται υψηλότερες πιθανότητες από το τυχαίο , ότι ο καιρός θα κυλά την Μεγάλη Παρασκευή με μουντό και κλειστό καιρό.

Ο θρήνος της Παναγιάς

Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα

Σήμερα όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται.

Σήμερα βάλανε βουλή οι άνομοι Οβραίοι,

οι άνομοι και τα σκυλιά και οι τρισκαταρεμένοι,

για να σταυρώσουν τον Χριστό των πάντων Βασιλέα.

Κι ο Κύριος ηθέλησε να μπει στο περιβόλι,

να λάβει δείπνο μυστικό, να τον συλλάβουν όλοι.

Η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν μοναχή της

τας προσευχάς της έκανε για τον Μονογενή της.

Φωνή της ήρθε εξ ουρανού και απ’ Αρχαγγέλου στόμα:

– Φτάνουν Κυρά μ’ οι προσευχές φτάνουν και οι μετάνοιες

και τον Υιό σου πιάσανε και στον χαλκιά τον πάνε

και στου Πιλάτου τας αυλάς σκληρά τον τυραννάνε.

– Χαλκιά, χαλκιά φκιάσε καρφιά φκιάσε τρία πιρούνια,

Και κείνος επαράκουσε τραβά και φκιάνει πέντε!

-Εσύ χαλκιά που τάφκιασες πρέπει να μας διατάξεις.

-Τώρα που με ρωτήσατε κι εγώ θα σας διατάξω:

Βάλτε τα δυο στα χέρια του τα άλλα δυο στους πόδας,

το πέμπτο το φαρμακερό βάλτε το στη καρδιά Του

να τρέξει αίμα και νερό να λιγωθεί η καρδιά Του!

Και η Παναγιά σαν τάκουσε έπεσε και λιγώθη,

στάμνες νερό της ρίξανε τρία κανάτια μόσχους

και τρία νεροστάλλαμα για να της έρθει ο νους της.

Ζητάει μαχαίρι να σφαγεί, γκρεμό να πάει να πέσει,

ζητάει φωτιά για να καεί για τον Μονογενή της!

-Το ποιος μου κάνει συντροφιά για του ληστού την πόρτα;

Η Μάρθα, η Μαγδαληνή και του Λαζάρου η μάνα,

και του Ιακώβου η αδερφή κι οι τέσσερις αντάμα,

σαν πήραν το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι.

Το μονοπάτι τ’ς έβγαλε μεσ’ του ληστή την πόρτα.

-Άνοιξε πόρτα του ληστή και πόρτα του Πιλάτου.

Κι η πόρτα από το φόβο της ανοίγει μοναχή της.

Τηρά δεξιά, τηρά ζερβά κανέναν δεν γνωρίζει.

Τηρά και δεξιότερα και βλέπει τον Αι-Γιάννη.

-Άγιε Γιάννη Πρόδρομε και Βαπτιστή του γιού μου ,

μην είδες τον υιόκα και σε διδάσκαλό σου;

-Δεν έχω χείλη να σου πω, γλώσσα να σου μιλήσω

δεν έχω χεροπάλαμο για να σου τόνε δείξω.

Βλέπεις εκείνο το γυμνό τον παραπονεμένο,

όπου φορεί πουκάμισο στο αίμα βουτηγμένο,

όπου φορεί στην κεφαλή ακάνθινο στεφάνι;

Εκείνος είναι ο γιόκας σου και με ο διδάσκαλός μου.

Και σαν τον επλησίασε γλυκά τον ερωτούσε:

-Δεν μου μιλάς παιδάκι μου, δεν μου μιλάς παιδί μου;

-Τι να σου πω μανούλα μου, που διάφορο δεν έχεις….

Σύρε μάνα στο σπίτι μας και στο νοικοκυριό μας και στρώσε χαμοτράπεζα να φάνε οι πικραμένοι

να φάνε οι μάνες για παιδιά και τα παιδιά για μάννες να φάνε και οι καλόπαντρες για τους καλούς τους άντρες

….Βάλε κρασί σ’ ένα γυαλί κι αφράτο παξιμάδι

και μένα να με καρτερείς το Σάββατο το βράδυ.

Όταν σημάνουν οι εκκλησιές και ψάλλουν οι παπάδες

τότε κι εσύ μανούλα μου θα’ χεις χαρές μεγάλες!

Διότι πάντα έτσι γίνεται κάθε χρονιά και μετά από αυτήν τη ‘Μαύρη Μέρα” και την Σταύρωση ακολουθεί η Ανάσταση. Έρχεται εκείνη η Λαμπρή Ημέρα για να γεννηθεί η ελπίδα μας για ένα καλύτερο αύριο να ξεφύγουμε από την αδιαφορία και το μίσος και να εκδηλώσουμε το ενδιαφέρον μας για τα προβλήματα των συνανθρώπων μας. Να στραφούμε τελικώς όλοι προς το μεγαλείο της άδολης και της αληθινής Αγάπης.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις