Υπουργείο Δικαιοσύνης: Τι αλλάζει στο καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης

Σε σημαντικές αλλαγές στο καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης ατόμων με αναπηρία προχωρά το υπουργείο Δικαιοσύνης, με το σχέδιο νόμου με τίτλο «Εισαγωγή της Δικαστικής Μέριμνας και της Υποστηριζόμενης Λήψης Αποφάσεων – Τροποποίηση των άρθρων 1666 έως 1686 του Αστικού Κώδικα περί Δικαστικής Συμπαράστασης και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης» .

«Οι διατάξεις αυτές απασχολούν πολλές δεκάδες συμπατριωτών μας που καταφεύγουν στη Δικαιοσύνη. Μέχρι σήμερα πρόσωπα που δεν μπορούσαν να αυτοεξυπηρετηθούν ή να επιμεληθούν των υποθέσεων τους εξαιτίας αναπηρίας ή επήρειας τοξικών ουσιών, οι δικοί τους άνθρωποι ή ο ίδιος ο πάσχων κατέφευγε στο δικαστήριο για διορισμό δικαστικού συμπαραστάτη» επεσήμανε ο υφυπουργός Ιω. Μπούγας, εξηγώντας πως ο νέος θεσμός της δικαστικής μέριμνας έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. «Μας ενδιαφέρει η φροντίδα κι όχι η συμπαράσταση ή η απαγόρευση. Βασική μας μέριμνα να εφαρμόσουμε τη Διεθνή Σύμβαση Δικαιωμάτων ΑμεΑ των Ηνωμένων Εθνών που η χώρα μας έχει επικυρώσει με νόμο, με σεβασμό στην αρχή της αυτοδιάθεσης και της αυτόνομης παρουσίας του ατόμου» τόνισε.

Σύμφωνα με τον υφυπουργό, το νομοσχέδιο «θα προσφέρει λύσεις σε πρακτικό επίπεδο για τους πάσχοντες και τις οικογένειες των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν αναπηρία σωματική, νοητική  ή ψυχική», με στόχο την αντικατάσταση του συστήματος υποκαθιστώμενης λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων των μηχανισμών Δικαστικής Συμπαράστασης, με το καθεστώς της υποστηριζόμενης λήψης αποφάσεων που σέβεται την αυτονομία, τη θέληση και τις προτιμήσεις του ατόμου που πρόκειται να τεθεί σε αυτό το καθεστώς.

Μεταξύ άλλων, στο νομοσχέδιο προβλέπονται τα εξής:

• Υιοθέτηση του θεσμού της Δικαστικής Μέριμνας, με δυνατότητα είτε αναπλήρωσης είτε περιορισμού της δικαιοπρακτικής ικανότητας του προσώπου από τον ασκούντα αυτήν (πλήρως ή μερικώς).
• Αναβάθμιση του θεσμού και αντιμετώπιση μια σειράς από διαχρονικές αστοχίες ή αδυναμίες του συστήματος, μέσω της σύστασης Μητρώου Δικαστικής Μέριμνας, στο οποίο θα καταχωρίζονται όλες οι αποφάσεις που διατάσσουν την υποβολή προσώπου σε Δικαστική Μέριμνα, με σκοπό τη δημιουργία αρχείου και την τήρηση στατιστικών
• Εκσυγχρονισμός του θεσμού και προσαρμογή της Χώρας στα διεθνή πρότυπα με με δυνατότητα υποβολής ενός προσώπου σε καθεστώς «υποστηριζόμενης λήψης αποφάσεων.

Πιο συγκεκριμένα, αλλάζει η επί πολλές δεκαετίες κυρίαρχη αντίληψη ότι η αναπηρία/σωματική, νοητική ή ψυχική οδηγεί αδιακρίτως σε απώλεια της ικανότητας λήψης αποφάσεων και, ως εκ τούτου, της δικαιοπρακτικής ικανότητας. Πλέον, θα ορίζεται βοηθός για την παροχή κάθε πληροφορίας, επεξήγησης, διευκρίνισης, ανάλυσης και διευκόλυνσης, προκειμένου το άτομο με αναπηρία να αποφασίζει αυτόνομα, με σεβασμό στην προσωπικότητα και την αληθή βούλησή του.

• Επιτάχυνση των διαδικασίων και αποδοτικότερη εξυπηρέτηση των ατόμων που χρήζουν προστασίας (ΑμεΑ, υπερηλίκων κ.α.), μέσω της διαλειτουργικότητας του Μητρώου με τις αρμόδιες υπηρεσίες για την άντληση απαραίτητων δικαιολογητικών, με σκοπό την ταχύτερη, ποιοτικότερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία του θεσμού και εν γένει επιτάχυνσης της δικαστικής διαδικασίας.
• Μείωση της γραφειοκρατίας και των εξόδων, με δυνατότητα διενέργειας των σχετικών επιδόσεων από το προσωπικό της Δικαστικής Αστυνομίας.
• Ενίσχυση της προστασίας και της φροντίδας των ατόμων που τίθενται υπό το καθεστώς της Δικαστικής Μέριμνας, με τη θέσπιση για πρώτη φορά της υποχρέωσης επανελέγχου, το αργότερο,ανά τριετία των συνθηκών διαβίωσης του τελούντος υπό Δικαστική Μέριμνα.

Δημιουργία ενός ευέλικτου θεσμικού πλαισίου για τα άτομα που χρήζουν προστασίας με μείωση του κόστους των εξόδων με τη διεύρυνση της νομικής βοήθειας και την καταβολή της αμοιβής του πραγματογνώμονα από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.