Καρέ καρέ οι φθορές στην υπόγεια κοίτη του Ιλισού

Οι αυτοψίες που πραγματοποίησαν κλιμάκια της Περιφέρειας Αττικής, σε όλη τη διαδρομή της υπόγειας κοίτης του Ιλισού ποταμού, ύστερα από την κατάρρευση υπαίθριου χώρου στάθμευσης στην Καλλιθέα, αποκάλυψαν γενικευμένες φθορές, και αμέσως σήμανε «συναγερμός». Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ενημερώθηκε για την κατάσταση, έκανε τους δικούς του ελέγχους, αποκαλύπτει όσα διαπίστωσε και έλαβε την απόφαση να σταματήσει προληπτικά και άμεσα (αύριο ή μεθαύριο), η κυκλοφορία του τραμ, από Κασομούλη μέχρι Σύνταγμα.

Ταυτόχρονα, θα ξεκινήσουν οι μελέτες αποκατάστασης των φθορών της υπόγειας κοίτης του Ιλισού, ώστε να ακολουθήσουν τα έργα. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων δεν υπάρχει και μέχρι τότε το τραμ, σε αυτή τη διαδρομή δεν θα λειτουργεί.

Σύμφωνα με τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Χρήστο Σπίρτζη «το Υπουργείο αναλαμβάνει την υποχρέωση να συντονίσει όλο αυτό το σύνθετο έργο με την Προγραμματική Σύμβαση που θα συμμετέχει η ΣΤΑΣΥ και η Περιφέρεια ως φορείς που έχουν τυπικά, νομικά την αρμοδιότητα, την ΕΥΔΑΠ που έχει την εμπειρία συντήρησης και εκπόνησης μελετών για τέτοιου είδους έργα, η οποία θα υλοποιήσει τις μελέτες και θα εκτελέσει το έργο και το Υπουργείο, που θα χρηματοδοτήσει όλο το έργο με την κατάλληλη επιμέλεια.

Έχουν δοθεί ήδη οι εντολές για να ξεκινήσει και να συνταχθεί η Προγραμματική Σύμβαση και να υπογραφεί από τους τέσσερις φορείς. Προτεραιότητα θα είναι η αποκατάσταση. Θα δοθεί προτεραιότητα στο να γίνουν οι μελέτες επικινδυνότητας και στα τμήματα που διέρχονται οδικά δίκτυα από πάνω και το Τραμ.»

Έργα συντήρησης υπόγειας κοίτης του Ιλισού

• Ιστορικά Στοιχεία

Από την αρχαιότητα και μέχρι τον 20ό αιώνα ο Ιλισός δεν είχε εκβολή στη θάλασσα, αλλά ήταν παραπόταμος του Κηφισού, με τον οποίο συναντιόταν βόρεια του σημερινού Μοσχάτου.

Η κοίτη του Ιλισού, ξεκίνησε να καλύπτεται στα τέλη της δεκαετίας του 1930 μέχρι τις αρχές του 1960, με εκτροπή του και δημιουργία νέας κοίτης παρά την Λεωφόρο Παναγή Τσαλδάρη στα όρια των Δήμων Μοσχάτου και Καλλιθέας, η οποία εκβάλλει στο μέσο του Φαληρικού όρμου.

Εντός των ορίων του Δήμου Καλλιθέας η διευθετημένη κοίτη του Ιλισού κατ’ αρχάς είχε κατασκευαστεί με ανοικτή διατομή.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, πραγματοποιήθηκε έργο υπογειοποίησης, σε συνέχεια του υπογειοποιημένου τμήματος του ποταμού Ιλισού που βρίσκεται εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων, έως την οδό Φορνέζη, από όπου και συνεχίζει με ανοικτή διατομή έως την εκβολή στη θάλασσα.

Τμήμα  Α:

Ανάντη της εκτροπής Χαμοστέρνας – Καλλιρόης – Παναθηναϊκό στάδιο – (υποτμήμα όπου πάνω του λειτουργεί το τραμ) – Βασιλέως Κωνσταντίνου – Χίλτον – Μιχαλακοπούλου – Σχολή Χωροφυλακής και κλάδοι προς Ζωγράφου και προς Καισαριανή (υποτμήμα που λειτουργούν δρόμοι βαριάς κυκλοφορίας)

Τμήμα Β:

Κατάντη της εκτροπής Χαμοστέρνας – Παναγή Τσαλδάρη – Σταθμός Ταύρου Καλλιθέας – μέχρι ανοικτό  τμήμα- εκβολή στη θάλασσα

Η αρμοδιότητα  συντήρησης – αστυνόμευσης – καθαρισμού  άνηκε στο τότε στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων, μετέπειτα στην ΕΥΔΑΠ, και με την ψήφιση του ν. 3852/2010-ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, ανήκει στην Περιφέρεια.

Έργα συντήρησης υπόγειας κοίτης του Ιλισού

Άμεση συνεργασία των Υπηρεσιών Περιφέρειας Αττικής, ΣΤΑΣΥ, ΕΥΔΑΠ και Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών, για την αντιμετώπιση του ζητήματος, εξαιτίας της περιπλοκότητας, της εναλλαγής αρμοδιότητας και σπουδαιότητας του έργου.

• Βρέθηκαν σε αποθήκη αμαξοστασίου, μέσα σε κούτες στοιβαγμένα, αρχεία και αναφορές, που αναδείκνυαν το πρόβλημα, από την εποχή μελέτης του Μετρό και του ΤΡΑΜ.
• Στις Τεχνικές Εκθέσεις προς την Αττικό Μετρό, Χρονόπουλος Π.Μ ΕΜΠ, με ημερομηνίες 12-05-98 και 16-07-98, γίνεται αναφορά για ενδείξεις, ανεπαρκούς ή πλημμελούς θεμελίωσης, του τοίχου αντιστηρίξεως στη κοίτην του Ιλισού στην περιοχή Καλλιρόης – Συγγρού, και σε αρκετές θέσεις φθορά υλικών (σκυροδέματος και οπλισμών) και δυσλειτουργία αρμών. 
• Στην Τεχνική Έκθεση της SST την 04-06-2002, Νικολαΐδης Πέτρος Μ.Μ, μετά από προφορικό αίτημα της κοινοπραξίας κατασκευής του ΤΡΑΜ, διενεργήθηκε αυτοψία στην υπόγεια κοίτη του Ιλισού, από Λ. Βουλιαγμένης έως την οδό Φραντζή, καταγράφοντας έντονα σημάδια διάβρωσης σκυροδέματος και οπλισμού, και ασυνέχεια στα τοιχία αντιστήριξης. 
• Στις τεχνικές εκθέσεις του Εργαστηρίου Αντισεισμικής Τεχνολογίας του ΕΜΠ, με ημερομηνίες 04 & 22 – 01-2002, κατά τη διάρκεια κατασκευής του Τραμ, μετά από εντολή της κοινοπραξίας κατασκευής, ελέγχθηκε μόνο η πλάκα επικάλυψης της κοίτης του Ιλισού, κάτωθεν των γραμμών του Τραμ, αλλά όχι τα τοιχία αντιστήριξης, πάνω στα οποία εδράζει η πλάκα.
• Ουδεμία ύπαρξη αναφοράς – μελέτης βρέθηκε στα αρχεία των εμπλεκομένων Υπηρεσιών για τη συντήρηση της υπόγειας κοίτης του Ιλισού.

Οι ανάγκες «ταχείας ολοκλήρωσης» και αυτού του έργου ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων, είναι ένα άλλο τρανό παράδειγμα του πως εκτελούνταν τα έργα στο παρελθόν.

Καταγραφή υπάρχουσας κατάστασης – Εικόνα εγκατάλειψης

Με εντολή του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών η ΕΥΔΑΠ προχώρησε σε διενέργεια επιθεώρησης της υπόγειας κοίτης του Ιλισού όπου και κατέγραψε τα εξής φαινόμενα:

• Ενανθράκωση του σκυροδέματος, με συνέπεια την αποκάλυψη και διάβρωση των ράβδων του κύριου και δευτερεύοντος οπλισμού
• Φθορές στην επίστρωση της κοίτης (νεροφαγώματα), ικανές να προκαλούν ακανόνιστη ροή του νερού με συνέπεια την αποδυνάμωση της θεμελίωσης των φέροντων δόκιμων στοιχείων υποστύλωσης της πλάκας κάλυψης, η οποία φέρει κατά θέσεις μεγάλα κινητά φορτία.
• Πάσης φύσεως φθορές στα πλευρικά λιθόχτιστα τοιχία που θα μπορούσαν να προκαλέσουν την υποχώρησή τους.
• Ύπαρξη τεχνικών έργων συμβολής κλάδων ή αλλαγών διατομής.
• Προγραμματική συμφωνία μεταξύ Περιφέρειας Αττικής και ΕΥΔΑΠ με χρηματοδότηση του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, για την εκπόνηση μελέτης για τη συντήρηση και αποκατάσταση των φθορών στην υπόγεια κοίτη του Ιλισού.
• Προτεραιότητα στην αποκατάσταση στα τμήματα άνωθεν των οποίων διέρχεται δίκτυο οδικής κυκλοφορίας και η γραμμή του Τραμ.

Διακοπή κυκλοφορίας ΤΡΑΜ στο τμήμα Κασομούλη – Σύνταγμα

Λόγω του αγωγού όμβριων της Αρδηττού – Καλλιρόης οι σταθμοί συνολικά ̟που δεν θα εξυπηρετούνται με οχήματα ΤΡΑΜ είναι:

ΦΙΞ, ΛΕΩΦ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ, ΖΑΠΠΕΙΟ, ΣΥΝΤΑΓΜΑ.

Το διάστημα των εργασιών τα δρομολόγια του ΤΡΑΜ θα διεξάγονται στα τμήματα:

• ΓΡΑΜΜΗ 3: ΣΕΦ – ΑΣΚΛ. ΒΟΥΛΑΣ – ΣΕΦ
• ΓΡΑΜΜΗ 4: ΣΕΦ – ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ – ΣΕΦ
• ΓΡΑΜΜΗ 5: ΑΣΚΛΠ. ΒΟΥΛΑΣ – ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ – ΑΣΚΛ. ΒΟΥΛΑΣ

Εξυπηρέτηση επιβατικού κοινού:

Κατά τη διάρκεια της διακοπής της κυκλοφορίας οι επιβάτες θα μπορούν να εξυπηρετηθούν στο

τμήμα ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ – ΣΥΝΤΑΓΜΑ από τους συρμούς της ΓΡΑΜΜΗΣ 2 του ΜΕΤΡΟ

(ανταπόκριση στο σταθμό Ν. ΚΟΣΜΟΣ) καθώς και με τις υπάρχουσες λεωφορειακές γραμμές.

Οι αποκαλύψεις Χρ. Σπίρτζη για την πορεία του έργου

Σύμφωνα με όσα είπε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 έπρεπε να ολοκληρωθεί το έργο του Τραμ και να γίνει έλεγχος γιατί το Τραμ περνάει πάνω από τον κλειστό ποταμό, τον κλειστό αγωγό του Ιλισού. «Βρήκαμε σε αποθήκη του αμαξοστασίου μέσα σε κούτες, αναφορές, βρήκαμε τις μελέτες του Μετρό και του Τραμ και στις τεχνικές εκθέσεις προς την Αττικό Μετρό. O συνάδελφος που έκανε τη μελέτη το ’98 έκανε αναφορά για ενδείξεις ανεπαρκούς ή πλημμελούς θεμελίωσης του τοίχου αντιστήριξης στην κοίτη του Ιλισού, από την Καλλιρρόη μέχρι τη Συγγρού και αρκετές φθορές υλικών και δυσλειτουργίες και διάφορα άλλα που θα δείτε στη συνέχεια. Αυτό έγινε το ’98 και θάφτηκε στη συνέχεια στην αποθήκη γιατί δεν υπήρχε ένα σύστημα επιτήρησης μέχρι σήμερα, για να υπάρχει μια συνέχεια στο κράτος.

Το ίδιο συνέβη σε τεχνική έκθεση της SST εταιρείας το 2002 γιατί το έργο του Τραμ το έκανε η ΤΡΑΜ Α.Ε.. Διενεργήθηκε αυτοψία στην υπόγεια κοίτη του Ιλισού, από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης ως την οδό Φρατζή, καταγράφοντας τη διάβρωση, το σκυρόδεμα στα τοιχία αντιστήριξης, στον οπλισμό, σε όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του έργου. Και στις τεχνικές εκθέσεις του εργαστηρίου αντισεισμικής τεχνολογίας του Μετσοβίου, στις 4 και στις 22 Ιανουαρίου του 2002, κατά τη διάρκεια κατασκευής του τραμ, μετά από εντολή της Κοινοπραξίας κατασκευής, ελέγχθηκε μόνο η πλάκα επικάλυψης του τραμ, του Ιλισού και όχι τα τοιχία αντιστήριξης. Δηλαδή ελέγξαμε την πλάκα, αλλά όχι πού στηρίζεται η πλάκα. Ενα μέρος είναι στα πρανή που έκανε ο Μεταξάς.

Καταλαβαίνουμε τις ανάγκες της ταχείας ολοκλήρωσης του έργου ενόψει Ολυμπιακών Αγώνων, αυτό που δεν καταλαβαίνουμε, είναι γιατί μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν έγινε κάποια ενέργεια προκειμένου αυτό το έργο να συντελεστεί όπως έπρεπε να συντελεστεί. Ή τουλάχιστον, να είναι γνωστό και να μην υπάρχει μια αλληλογραφία ενός υπηρεσιακού στελέχους από την Περιφέρεια ή από τη ΣΤΑΣΥ ή από το Υπουργείο που να πετάει το ένα στέλεχος του ενός φορέα στο άλλο την ευθύνη σαν μπαλάκι και όταν θα είχαμε κάποιο τραγικό γεγονός, να έψαχναν οι δικαστικές και οι προανακριτικές Αρχές ποιος θα είχε την ευθύνη. Αυτό δηλαδή που ζούμε σε πολλές καταστροφές, τα τελευταία χρόνια, τις τελευταίες δεκαετίες. Μόλις έγινε το συμβάν με το χώρο στάθμευσης του Δήμου Καλλιθέας, η Περιφερειάρχης επικοινώνησε μαζί μου, πήγε κλιμάκιο και του Υπουργείου και της Περιφέρειας, κατέγραψε το τί είχε γίνει τοπικά και στη συνέχεια, η ΕΥΔΑΠ σε συνεργασία με την Περιφέρεια, πήρε εντολή προκειμένου να μπει ειδικός Σπηλαιολόγος Μηχανικός και να καταγράψει το τι γίνεται μέσα για να έχουμε μια πρώτη εικόνα της κατάστασης που είναι ο Ιλισός.»