Κλιματική αλλαγή: Διεθνής πρωτοβουλία της Ελλάδας για την προστασία των μνημείων

Η ανθρωπογενής ευθύνη στην κλιματική αλλαγή, με κύρια έκφρασή της τα ακραία καιρικά φαινόμενα, ξεπερνά το 35%, σε σχέση με τις αλλαγές που γίνονται από την ίδια τη Φύση. Μάλιστα, οι ταχύτητες της εποχής μας έχουν συντείνει στο γεγονός, ώστε η αρνητική, ανθρώπινη παρέμβαση τα τελευταία 60 χρόνια να εξισώνεται με όσες αλλαγές έχει επιφέρει η ίδια η Φύση, στον εαυτό της, για περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο χρόνια.

Αυτά σημείωσε, μεταξύ άλλων, ο ακαδημαϊκός και καθηγητής, Χρήστος Ζερεφός, στο πλαίσιο της παρουσίασης της επιστημονικής ανακοίνωσης «Η προστασία των μνημείων της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και του Φυσικού Περιβάλλοντος από την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή», κατά τη διάρκεια Δημόσιας Συνεδρίας της Ολομέλειας της Ακαδημίας Αθηνών. Το παραπάνω σχόλιο πυροδότησε σχετική παραίνεση του ακαδημαϊκού και καθηγητή, Μανόλη Κορρέ, για την ανάγκη να μελετηθεί η αναλογία κατά την οποία οι ανθρώπινες δραστηριότητες συμβάλλουν στο συνολικό αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.

Κοινή πρόταση Ελλάδας, Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού και UNESCO

Κατά τα άλλα, ο ακαδημαϊκός και καθηγητής κ. Ζερεφός παρουσίασε την κοινή πρόταση της Ελλάδας με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) και την UNESCO, σχετικά με τον αντίκτυπο της αλλαγής του κλίματος στην Πολιτιστική και Φυσική Κληρονομιά. Η πρόταση επελέγη από τον γγ του ΟΗΕ και συμπεριελήφθη στις εννέα εμβληματικές θεματικές συμμαχίες που είχαν ήδη συσταθεί για τη Σύνοδο Κορυφής για το Κλίμα. Οι προτάσεις αποτελούν συγκεκριμένες δράσεις που συνάδουν με τους στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης, τους στόχους των Παρισίων και τις προτάσεις του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού και της UNESCO.

Άλλωστε, όπως σημείωσε ο κ. Ζερεφός, εάν δεν ληφθούν μέτρα η ζημία -τόσο στον φυσικό όσο και στον πολιτιστικό πλούτου του πλανήτη- θα είναι μη αναστρέψιμη. Η κυβέρνηση, σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών, διοργάνωσε τον περασμένο Ιούνιο στην Αθήνα (21-22 Ιουνίου) τη διεθνή, επιστημονική διάσκεψη «Climate Change Impacts on Cultural Heritage: Facing the Challenge», στην οποία συμμετείχαν επιστήμονες από 43 χώρες. Τα συμπεράσματα του συνεδρίου αυτού συνοψίστηκαν στην κοινή πρόταση των τριών (ελληνική κυβέρνηση, WMO, UNESCO), με τίτλο «Addressing climate change impacts on cultural and natural heritage».

Η πρόταση χαίρει της υποστήριξης πολλών κρατών-μελών και διεθνών οργανισμών

Το υπουργείο Εξωτερικών, μέσω της αρμοδίου πρέσβεως κ. Λούπα, παρουσίασε την πρόταση σε ειδική εκδήλωση και πλέον χαίρει της υποστήριξης πολλών κρατών-μελών διεθνών οργανισμών. Την πρόταση παρουσίασαν ο γγ του Διεθνούς Παγκόσμιο Μετεωρολογικού Οργανισμού, καθηγητής Petteri Taalas, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια Επιστημών της Ουνέσκο, Dr. Shamila Nair-Bedouelle, ο γγ Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, καθηγητής Κωνσταντίνος Αραβώσης, ο διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και Σύμβουλος του γγγ ΟΗΕ για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθηγητής Jeffrey Sachs, το μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της Europa Nostra, καθηγητής Paolo Vitti και ο συντονιστής της Ομάδας Εργασίας για την Κλιματική Αλλαγή και την Πολιτιστική Κληρονομία του ICOMOS, καθηγητής Andrew Potts, που συντόνισε και την παρουσίαση.

Οι ομιλητές στηρίχθηκαν στην τριλογία που συντάχθηκε από την επιστημονική επιτροπή, που ορίσθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών, με πρόεδρο τον ακαδημαϊκό Χρήστο Ζερεφό -που είναι και επόπτης του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών- και στη διαβούλευση για το κοινό έγγραφο με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και την UNESCO. Η πρόταση φωτίζει την άμεση σχέση μνημείων της Φύσης και μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όπως είχε τονισθεί και στο Συνέδριο των Αθηνών.

Ως παραδείγματα, ο κ. Ζερεφός παρέθεσε το Μαντείο των Δελφών, που δεν θα υπήρχε, εάν δεν προϋπήρχε το Μνημείο της Φύσης με τα γεωλογικά χαρακτηριστικά των Δελφών. Ούτε θα είχε τοποθετηθεί ο Παρθενώνας στην τέλεια αρμονία, με τη γνωστή ανακάλυψη της χρυσής τομής, εάν δεν προϋπήρχε ο Ιερός Βράχος ως μνημείο της Φύσης. Μνημείο και Φύση ικανοποιούν τις σχέσεις αρμονίας και χρυσής τομής. Το πλατώ στην Πίζα είναι εκείνο που γέννησε την επιλογή να ανεγερθούν εκεί οι Πυραμίδες. Όμως, όλα αυτά κινδυνεύουν από την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή και από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. «Εάν πάτε στο πλατώ στην Πίζα», πρόσθεσε, «θα δείτε ότι στις παρυφές αυτού του υψώματος ήδη έχουν εμφανισθεί σοβαρές διαβρώσεις σε κάποια σημεία από ακραίες βροχοπτώσεις και ήδη στην επίταση του φαινομένου έχει συμβάλλει τα μάλα η άναρχη δόμησης της περιβάλλουσας περιοχής». Επίσης, όπως είπε, στον Ιερό Βράχο, οι τοίχοι του Παρθενώνα παλαιότερα καθαρίζονταν κάθε πέντε χρόνια. Πλέον, από τα άλγη της αλλαγής του κλίματος, καθαρίζονται κάθε χρόνο.

«Η ανάγκη, λοιπόν, εκπαίδευσης για την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και η ευαισθητοποίηση των ανθρώπων, πρέπει να συμπεριληφθούν στα Εθνικά Σχέδια Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή των κρατών του πλανήτη», υπογραμμίστηκε.

700 δισ. ευρώ το κόστος για την Ελλάδα, έως το τέλος του αιώνα

«Στη χώρα μας έχουμε σε εξέλιξη ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή», σημείωσε ο κ. Ζερεφός, «διότι η προσαρμογή βοηθά εξαιρετικά την εθνική μας οικονομία». Και πρόσθεσε: «Σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, το κόστος της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, εάν δεν κάνουμε τίποτα, στη χώρα μας θα ξεπεράσει έως το τέλος του αιώνα τα 700 δισεκατομμύρια ευρώ. Εάν, όμως, προσαρμοσθούμε στην κλιματική αλλαγή, το κόστος θα μειωθεί στα 400 δισεκατομμύρια ευρώ».

Καταλήγοντας σημείωσε ότι στις 23 Σεπτεμβρίου ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αφού παρουσίασε την κοινή πρόταση των τριών, ανακοίνωσε την πρόθεσή του, εντός του προσεχούς έτους, η Ελλάδα να προσκαλέσει στην Αθήνα αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων για την υιοθέτηση κειμένου διακήρυξης για την προστασία των μνημείων της Πολιτιστικής Κληρονομίας και των μνημείων της Φύσης από τις επιπτώσεις της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. «Η χώρα μας παρουσίασε τη μοναδική πρωτοβουλία αυτού του είδους διεθνώς, αναδεικνυόμενη πρωτοπόρος στα θέματα αυτά», είπε ο κ. Ζερεφός και ολοκλήρωσε την ομιλία του.