Κορίνα Χατζηνικολάου: Γιατί δεν χρησιμοποιήθηκε το “Σπίτι του Παιδιού” στην περίπτωση της 12χρονης;

Φέτος, λειτούργησε το ένα από τα πέντε Αυτοτελή Γραφεία Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού» που προβλέπονται από το Νόμο Ν. 4478/2017. Τα «Σπίτια του Παιδιού» είναι χώροι εκτός των Δικαστηρίων, κατάλληλα διαμορφωμένοι για να φιλοξενήσουν ανήλικα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και ειδικά σχεδιασμένοι με σκοπό να διενεργείται εκεί και όχι αλλού, η δικανική εξέταση του ανήλικου θύματος.

Γιατί, όμως, δημιουργήθηκαν ειδικοί χώροι για το σκοπό αυτό;

Τα ανήλικα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης στην Ελλάδα διηγούνται ξανά και ξανά, πολλές φορές, τα τραυματικά γεγονότα που έχουν βιώσει. Θα μιλήσουν για αυτά κατά την προανάκριση, την ιατροδικαστική εξέταση, την κύρια ανάκριση, την ακροαματική διαδικασία, και ούτω καθεξής. Κάθε φορά που το παιδί διηγείται όσα έχει περάσει, επαναθυματοποιείται – πρόκειται για τη λεγόμενη δευτερογενή θυματοποίηση και ο δράστης της βίας σε αυτήν την περίπτωση είναι οι Κρατικές Υπηρεσίες. Η επαναλαμβανόμενη διήγηση κρατάει το τραύμα ζωντανό, δυσχεραίνει τις όποιες θεραπευτικές προσπάθειες και αυξάνει την πιθανότητα περαιτέρω δυσμενών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων του παιδιού.

Εξάλλου, οι χώροι στους οποίους λαμβάνουν χώρα οι παραπάνω διαδικασίες είναι τελείως ακατάλληλοι για παιδιά (π.χ. Αστυνομικά Τμήματα, δικαστικές αίθουσες, κτλ.) – πόσο μάλλον για παιδιά που έχουν υποστεί την τραυματική συνθήκη της σεξουαλικής κακοποίησης. Η μεγάλη πλειοψηφία των επαγγελματιών που εμπλέκονται σε όλες τις προαναφερόμενες διαδικασίες δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση για να επικοινωνήσουν με παιδιά διαφορετικών βιογραφιών, ηλικιών και αναπτυξιακών αναγκών, τα οποία έχουν επιπλέον βιώσει σεξουαλική κακοποίηση.

Η έλλειψη εξειδίκευσης στην προσέγγιση και επικοινωνία του παιδιού μπορεί να επηρεάσει αρνητικά όλη τη διαδικασία, αφού το παιδί μπορεί να «κλειδώσει» ή να ταραχθεί τόσο πολύ που να μην μπορεί να ολοκληρώσει τη διαδικασία της προανάκρισης, για παράδειγμα.

Διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί έχουν διαπιστώσει ως σημαντικό απειλητικό παράγοντα για τη θεραπεία, επανένταξη και περαιτέρω ανάπτυξη των ανήλικων θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης τη δευτερογενή θυματοποίηση. Το 2010, το Συμβούλιο της Ευρώπης εξέδωσε τις «Κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για μια φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη», ώστε να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των παιδιών στο πλαίσιο δικαστικών και εξωδικαστικών διαδικασιών.

Τι προβλέπεται για τη δικανική εξέταση ανήλικου θύματος στο «Σπίτι του Παιδιού»;

Όπως σημειώθηκε παραπάνω, οι χώροι αυτοί είναι ειδικά διαμορφωμένοι για να δέχονται παιδιά και στελεχώνονται από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Επιπλέον, η υπουργική απόφαση 7320/2019 (ΦΕΚ 2238/Β 10/6/2019) ορίζει ότι η δικανική εξέταση στο «Σπίτι του Παιδιού» διενεργείται βάσει συγκεκριμένου πρωτοκόλλου που έχει αναπτυχθεί από το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο για την Αντιμετώπιση της Θυματοποίησης και της Εγκληματικότητας των Ανηλίκων (Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α.) σύμφωνα με διεθνείς καλές πρακτικές.

Η διαδικασία της εφαρμογής της δικανικής εξέτασης έχει ως εξής: το ανήλικο θύμα βρίσκεται σε ένα ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο μόνο με ειδικά εκπαιδευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας. Σε διπλανό δωμάτιο, παρατηρούν τη διαδικασία μέσα από μονόδρομο καθρέφτη, εκπρόσωποι του θύματος και του θύτη, και παρευρίσκεται Εισαγγελέας. Με την υποστήριξη της τεχνολογίας, η/ο Εισαγγελέας μπορεί να θέσει ερωτήσεις στο παιδί μέσω της/του επαγγελματία ψυχικής υγείας. Ερωτήσεις μπορεί να τεθούν με τον ίδιο τρόπο, και μέσω της/του Εισαγγελέα, από τους εκπροσώπους των δύο μερών.

Η/ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας φέρει την ευθύνη οι ερωτήσεις να τεθούν με τρόπο κατάλληλο για την παρούσα κατάσταση του παιδιού, την ηλικία του, και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η διαδικασία βιντεοσκοπείται. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το ανήλικο θύμα μιλάει μόνο μία φορά, για περίπου μία ώρα, και αποφεύγεται η επαναθυματοποίησή του, καθώς και η έκθεση σε ανειδίκευτο προσωπικό πολλών και διαφορετικών δημόσιων υπηρεσιών, αλλά και σε ιδιώτες (π.χ. δικηγόρος του θύτη).

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης οφείλει να απαντήσει γιατί δεν αξιοποιήθηκε το «Σπίτι του Παιδιού» στην περίπτωση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης της 12χρονης. Γιατί αντ’ αυτού επιλέχθηκε το παιδί να καταθέσει στην Αστυνομία; Ο Νόμος, βέβαια, δεν το απαγορεύει (κακώς, σύμφωνα με τη γνώμη της γράφουσας), αλλά από ποιον και για ποιους λόγους επιλέχθηκε αυτός ο τρόπος διαχείρισης της υπόθεσης;

Μάλιστα, η πολυπλοκότητα της υπόθεσης, με την εμπλοκή τόσων πολλών προσώπων και τη μεγάλη χρονική διάρκεια της εκμετάλλευσης, απαιτεί την εμπλοκή ειδικά εκπαιδευμένων επαγγελματιών που γνωρίζουν πώς να υποστηρίξουν ένα παιδί που βρίσκεται σε κακή ψυχολογική κατάσταση, αν όχι σε σοκ, ώστε εκείνο να εμπιστευτεί, να καταφέρει να συγκεντρωθεί ώστε να ανασύρει μνήμες για πρόσωπα, μέρη, ημερομηνίες, και δώσει στις Αρχές όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να οδηγηθούν στη Δικαιοσύνη οι δράστες και να κλείσει με επιτυχία η υπόθεση.

Δυστυχώς, το Ελληνικό Κράτος επέλεξε να σύρει ακόμα ένα παιδί στον επώδυνο δρόμο της συστηματικής επαναθυματοποίησης. Μόνο που αυτήν την φορά, οι αρμόδιοι φέρουν επιπλέον ευθύνες γιατί πλέον υπάρχει εναλλακτική.

Η Κορίνα Χατζηνικολάου είναι επίκουρη καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχοπαθολογίας στο τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις