Μάτι και Κόκκινο Λιμανάκι: “Επόμενη ημέρα χωρίς τη γνώμη των κατοίκων”

«Έρχεται η Πολιτεία, δύο χρόνια μετά τη φωτιά, να μας πει “Σας παράτησα τότε, δεν εμφανίστηκε κανείς να σώσει τις οικογένειές σας, αλλά μη σας νοιάζει, θα φτιάξω την περιοχή”. Και αρχίζει να ξηλώνει. Περίμενε. Να ακούσεις τους κατοίκους, να συζητήσετε. Τώρα κάθε οικογένεια, μαζεύει από 50 ευρώ για να τα δώσουμε σε δικηγορικό γραφείο, ώστε να κατατεθεί αίτηση παράτασης της διαβούλευσης. Δηλαδή και καήκαμε και μας βάζετε να πληρώσουμε αν θέλουμε να έχουμε λόγο για το πώς θα γίνει η γειτονιά μας;». Ο Σταμάτης Διάκος, είναι ιδιοκτήτης ενός διαμερίσματος σε πολυκατοικία του παραλιακού μετώπου στο Μάτι. Όπως περιγράφει, αυτή την περίοδο, οι κάτοικοι τόσο στο Μάτι όσο και στο Κόκκινο Λιμανάκι, είναι ανάστατοι, προσπαθώντας να καταλάβουν το σχέδιο που έχει εκπονηθεί για την περιοχή και θα βρίσκεται σε διαβούλευση για 2 εβδομάδες ακόμη.

Διαβούλευση fast-track και διαφωνίες

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, έχει αναρτηθεί στη Διαύγεια (εδώ και εδώ) από τις 2 Ιουλίου, οπότε και ξεκίνησε η περίοδος διαβούλευσης. Στις 13 Ιουλίου αναρτήθηκε και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Το περιθώριο για να εκφραστούν οι ενστάσεις, ήταν αρχικά μέχρι τις 2 Αυγούστου, ωστόσο οι κάτοικοι κατάφεραν να κερδίσουν άλλες 15 ημέρες, αναφέροντας πάντως πως δεν είναι αρκετές. Ο όγκος των εγγράφων που περιγράφουν την επόμενη ημέρα της περιοχής, ξεπερνά τις 1.200 σελίδες.

Η ανασυγκρότησης της περιοχής, η οποία υπολογίζεται να ξεκινήσει σε περίπου έναν χρόνο, σύμφωνα με το σχέδιο προβλέπει περισσότερες διόδους προς τη θάλασσα, κατεδάφιση κτιρίων και μαντρών, κατασκευή πεζόδρομων και ποδηλατόδρομων, έναν παράκτιο περίπατο που θα εκτείνεται σε 3.5 χιλιόμετρα, από τον Άγιο Ανδρέα ως το Κόκκινο Λιμανάκι και μια σειρά άλλων παρεμβάσεων.

Μάτι και Κόκκινο Λιμανάκι, διαφέρουν πολεοδομικά, ωστόσο σύμφωνα με τους κατοίκους, αντιμετωπίζονται ενιαία από το σχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση. Αν σταχυολογούσε κανείς τις ενστάσεις των κατοίκων του παραλιακού μετώπου των δύο περιοχών, θα κατέληγε πως διαφωνούν κατά κύριο λόγο, με τον τρόπο που γίνεται η διαβούλευση, με το «ανοικτό παράθυρο» για εντατική οικιστική ανάπτυξη που θα επιφέρει αλλαγή του χαρακτήρα της περιοχής, με τις λιγότερες διόδους προς τη θάλασσα στο Κόκκινο Λιμανάκι και με την αλλαγή της επιτρεπόμενης απόστασης των κατοικιών από τη θάλασσα.

«Όταν εκφράζουμε τις ενστάσεις, μας καθησυχάζουν, λέγοντάς μας, πως όσα φαίνονται στους χάρτες είναι προσωρινά και ενδεικτικά. Αν όμως περάσουν, θα τρέχουμε να δούμε πώς μπορούν να ακυρωθούν», λέει στο News 24/7 ο Δημήτρης Τσιαμπούρης, ιδιοκτήτης ενός σπιτιού στο Κόκκινο Λιμανάκι. «Τι θα πει να μην λαμβάνουμε υπόψη τους χάρτες; Ας μην τους αναρτούσαν τότε. Αναρτήθηκαν τα έγγραφα στη Διαύγεια και από εκεί και πέρα, πρέπει να στείλουμε e–mail με τις αντιρρήσεις μας. Δεν βλέπουμε τι γράφουν οι υπόλοιποι κάτοικοι και δεν έχουμε πάρει και απάντηση σε όσα έχουμε στείλει. Πώς θεωρείται διαβούλευση αυτή η διαδικασία;», αναρωτιέται, για να καταλήξει: «Υπάρχει μια ανεξήγητη πρόθεση να γίνουν όλα πολύ γρήγορα».

«Είναι σαφές», λέει ο Σταμάτης Διάκος, «πως υπάρχει επιθυμία να γίνει κάτι πολύ γρήγορα, ώστε να φανεί ότι γίνεται έργο στην περιοχή. Κανονικά ένας τέτοιος σχεδιασμός παίρνει χρόνια, τώρα έγινε μέσα σε 4 μήνες. Αυτό, από τη μια πλευρά, δεν μας βρίσκει αντίθετους, όμως άλλο «επείγον» και άλλο «βιαστικό». Αν είναι να το κάνεις βιαστικά μόνο για να το τελειώσεις, δεν έχει νόημα. Σε αυτή την περίοδο, που πολλοί από τους κατοίκους λείπουν διακοπές, πρέπει να διαβάσουν ένα σχέδιο 1.200 σελίδων και να εκφράσουν τις αντιρρήσεις τους. Εγώ είμαι αρχιτέκτονας και δεν έχω καταφέρει ακόμα να την τελειώσω».

Ο Παραλιακός πεζόδρομος και η απόσταση των 30 μέτρων

Αναφορικά με το Κόκκινο Λιμανάκι, το σχέδιο προβλέπει την κατάργηση τεσσάρων στενών διόδων που οδηγούν στην παραλία και δημιουργία μιας νέας, πιο πλατιάς. Σύμφωνα με τον κ. Τσιαμπούρη, όταν τέθηκε το θέμα στους αρμόδιους, η απάντηση ήταν πως οι χάρτες είναι ενδεικτικοί. «Τέσσερα άτομα σώθηκαν από τη μια από αυτές τις διόδους. Και τώρα πιστεύουν πως είναι καλύτερο να υπάρχει μόνο μια».

Ωστόσο, ο σχεδιαζόμενος νέος παραλιακός πεζόδρομος, έχει ξεσηκώσει τους ιδιοκτήτες των σπιτιών που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα, καθώς αυτό θα σημαίνει απαλλοτριώσεις.

«Είχε δοθεί η εικόνα πως τα σπίτια στο Κόκκινο Λιμανάκι και το Μάτι, είναι κυρίως αυθαίρετα. Στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει. Τα περισσότερα σπίτια του παραλιακού μετώπου είναι νόμιμα, με οικοδομικές άδειες δεκαετιών, με απόσταση 30 μέτρων από την παραλία όπως προβλέπει ο νόμος. Προφανώς και υπάρχουν παρανομίες σε κάποιες περιπτώσεις. Η ουσία είναι πως τα υπόλοιπα, είναι νόμιμα, με άδειες. Είναι δυνατόν να απαλλοτριώνονται νόμιμα σπίτια μαζί με τα παράνομα; Ζητούν, στο Κόκκινο Λιμανάκι, η απόσταση από την θάλασσα, από 30 μέτρα που λέει ο νόμος, να γίνει 50. Θα περάσει κάποια εμπορική χρήση; Ας το πουν καθαρά. Δεν μπορεί να κάνουν απαλλοτριώσεις για να φτιάξουν έναν παραλιακό δρόμο», επιμένει ο κ. Τσιαμπούρης.

Ούτε όμως και ο Σταμάτης Διάκος, από το Μάτι, δεν έχει αντιληφθεί τον λόγο της μετατροπής: «Η αλλαγή στην απόσταση από τη θάλασσα είναι ύποπτη. Στο Μάτι, από 30 θα γίνει 35 μέτρα. Αφού τα σπίτια έχουν χτιστεί με όριο τα 30 μέτρα, γιατί να το κάνουν 35; Τι κερδίζουν με πέντε μέτρα; Μας βάζει σε υποψίες. Γιατί αν εφαρμοστεί αυτό, αμέσως τα σπίτια θα γίνουν “λίγο παράνομα”. Έτσι, σε περίπτωση που θελήσουν να τα απαλλοτριώσουν, δεν θα χρειαστεί να αποζημιώσουν τους ιδιοκτήτες. Θα πρέπει να βγει μια εγκύκλιος που να αναφέρει πως δεν θα πειραχτεί κανένα σπίτι που έχει άδεια και είναι νόμιμο, σύμφωνα με τη νομοθεσία που ίσχυε όταν χτίστηκε. Προφανώς δε μιλάμε για όσα σπίτια είναι χτισμένα στα ρέματα ή πάνω στη θάλασσα».

«Αλλοίωση του χαρακτήρα της περιοχής»

Αμφότεροι οι κάτοικοι των δύο περιοχών,που μίλησαν στο News 24/7, εκφράζουν τις ανησυχίες τους για τον τρόπο που εννοείται η ανάπτυξη, στο Πολεοδομικό Σχέδιο. Αυτές τις ημέρες, στις συναντήσεις των ιδιοκτητών των κατοικιών σε Μάτι και Κόκκινο Λιμανάκι, συζητούνται οι τρόποι αντίδρασης.

Όπως εξηγεί ο Σταμάτης Διάκος, το σχέδιο θα ήταν σωστό, αν επρόκειτο για κάποια ακατοίκητη περιοχή που θα χτιζόταν από την αρχή. «Είναι σαν να δημιούργησαν ένα πολεοδομικό σχέδιο και να το ακούμπησαν πάνω στον χάρτη. Δεν έχει ληφθεί υπόψη ο χαρακτήρας της περιοχής. Αν μου λέγατε πως το σχέδιο θα εφαρμοστεί σε ένα ακατοίκητο ακρωτήρι στην Σκόπελο, θα σας έλεγα ότι είναι ένα σωστό σχέδιο. Ωστόσο εδώ μιλάμε για μια ήδη δομημένη περιοχή. Οικογένειες που μένουν τρεις γενιές. Δεν μπορεί να μην ακούει κανείς τη γνώμη των κατοίκων. Μέσα στο σχέδιο βρήκα τη λέξη «ανάπτυξη» 58 φορές. Πώς τη μετράμε την ανάπτυξη; Με την αύξηση της τιμής της γης; Τότε να γκρεμιστούν όλα τα σπίτια εδώ, να γίνει μια τεράστια παραλία και να μπει μαρίνα με σκάφη. Αν όμως ανάπτυξη εννοούμε το πόσο ευτυχισμένοι θα είναι οι κάτοικοι, πόσο όμορφο θα είναι το αποτέλεσμα και πόσο αυτό το μέρος που έχει στεγάσει τα παιδικά τους χρόνια θα είναι ασφαλές, η κατεύθυνση πρέπει να είναι άλλη. Εδώ το πλάνο που έχει εκπονηθεί, είναι πλήρως απρόσωπο».

Ανάμεσα στο Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, είναι η παραλία Ειρήνη, η οποία όμως σύμφωνα με το σχέδιο, θα αξιοποιηθεί. «Όλη η περιοχή πριν από την παραλία», λέει ο Δημήτρης Τσιαμπούρης, «θα απαλλοτριωθεί και θα γίνει δημόσιος χώρος για κάμπινγκ, καντίνα και θαλάσσια σπορ. Στην παραλία, βέβαια, πριν από μερικές ημέρες έγινε κατολίσθηση, καθώς είναι γκρεμός. Για να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να πέσει τσιμέντο».

«Μακροπρόθεσμο πλάνο να εκδιωχθούν οι κάτοικοι»

Πολύ επιφυλακτική με τα σχέδια είναι και η ελληνοαμερικανίδα Νταϊάν Κατσιαφίκα. Η ίδια, μαζί με τον Βρετανό σύζυγό της, πήραν άδεια οικοδόμησης το 1991 και έχτισαν το σπίτι τους, και γύρω του, έναν μεσογειακό κήπο, για τον οποίο έγραψαν οι Financial TImes, το 2013.

Η κ. Κατσιαφίκα, καταθέτοντας την άποψή της στο News 24/7, συμπεραίνει πως στόχος του Πολεοδομικού Σχεδίου, είναι η μετατροπή της περιοχής σε τουριστικό θέρετρο: «Το σχέδιο που ακούσαμε, αλλάζει εντελώς τον ήπιο χαρακτήρα στο Κόκκινο Λιμανάκι. Ο Δήμαρχος της Ραφήνας προσποιήθηκε ότι μας κατανοεί, αλλά η δηλωμένη πρόθεσή του σε πρόσφατη συγκέντρωση κατοίκων ήταν να δημιουργήσει μια «Αττική Ριβιέρα». Δήλωσε ότι δεν θα εξετάσει το ενδεχόμενο παράτασης της προθεσμίας για διαβούλευση. Σίγουρα η υλοποίηση του σχεδίου θα φέρει πολλά χρήματα στον τοπικό κατασκευαστικό κλάδο βραχυπρόθεσμα. Γιατί όμως να κάνουμε τόσο δραστικές αλλαγές για αυτό το βραχυπρόθεσμο κέρδος; Υπάρχουν λίγα μακροπρόθεσμα οφέλη. Γιατί να αλλάξει η γραμμή του αιγιαλού; Γιατί εγκαταστάσεις στην παραλία; Γιατί να διευρυνθεί ο δρόμος;

Εμείς οι κάτοικοι υποπτευόμαστε ότι το μακροπρόθεσμο όραμα είναι να εκδιωχθούμε και να δημιουργηθούν ξενοδοχεία και πολυκατοικίες όπως έγινε στο Μάτι. Αυτό θα καταστρέψει την ίδια την ομορφιά της περιοχής που την καθιστά ελκυστική τόσο στους κατοίκους όσο και στους επισκέπτες. Είναι προφανές από τις προτάσεις, ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί επιτόπια μελέτη του εδάφους. Πολλές από τις προτάσεις δεν είναι ρεαλιστικές ή δεν εξετάζονται διεξοδικά».

Τα 8 ρέματα και ο εγκιβωτισμός τους

Εκτός όμως όλων των παραπάνω, αντιδράσεις προκαλεί και το σχέδιο που έχει εκπονηθεί για τα 8 ρέματα που βρίσκονται στις δύο γειτονικές περιοχές και τα οποία πρόκειται να εγκιβωτιστούν, παρά το γεγονός πως οι χάρτες κινδύνου πλημμύρας, δεν τα περιλαμβάνουν στα ρέματα με υψηλή επικινδυνότητα.

Η Εμμανουέλα Τερζοπούλου, μέλος του κινήματος υπεράσπισης των Ρεμάτων, αυτές τις ημέρες, βρίσκεται στην περιοχή και παράλληλα μελετά τα σχέδια που έχουν αναρτηθεί: «Οι μελέτες χαρακτηρίζονται από προχειρότητα. Τα ρέματα παύουν να είναι στην φυσική τους μορφή. Προβλέπεται εγκιβωτισμός τους, είτε με τσιμέντωμα, είτε με κλειστούς αγωγούς, είτε με συρματοκιβώτια. Όταν συμβαίνουν τέτοιες μετατροπές όμως, επιταχύνεται η ταχύτητα του νερού και σε μια πολύ έντονη βροχόπτωση, το νερό θα κατευθύνεται πολύ ταχύτερα προς τις εκβολές. Στις περιπτώσεις που το ρέμα είναι φυσικό, η βλάστηση και το οικοσύστημά του, καθυστερεί το νερό. Ωστόσο μια υπερχείλιση εγκιβωτισμένου ρέματος συνήθως προκαλεί πολύ μεγαλύτερες καταστροφές. Για να γίνει τεχνικό έργο σε ρέμα, πρέπει με κάποιο τρόπο να δικαιολογείται, καθώς το Σύνταγμα προβλέπει πως πρέπει να μένουν στη φυσική τους μορφή, με τις κοίτες ανοικτές. Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι πως δεν έχουν εξεταστεί οι εναλλακτικές λύσεις και καταλήγουν κατευθείαν στον εγκιβωτισμό».

Για την ίδια, ο εγκιβωτισμός, έχει στόχο να αποφευχθούν κατεδαφίσεις αυθαιρέτων: «Kανένα από αυτά τα ρέματα δεν εντάσσεται στην υψηλή επικινδυνότητα. Συνεπώς, δεν δικαιολογείται το γιατί πρέπει να κάνεις αντιπλημμυρικό έργο, εγκιβωτίζοντας, με τέτοιες μεθόδους. Ωστόσο, όταν εγκιβωτίζεις ένα ρέμα, περιορίζεις τις γραμμές οριοθέτησης. Κι έτσι, απελευθερώνεται δημόσια γη. Διάφορα αυθαίρετα που μπορεί να είναι χτισμένα δίπλα στο κάθε ρέμα, νομιμοποιούνται. Το έργο λοιπόν, θεωρώ ότι γίνεται για να αποφευχθούν κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις και να μείνουν άπαντες ευχαριστημένοι. Πάντως, στα περισσότερα από αυτά, υπάρχει η δυνατότητα να παραμείνουν σε φυσική μορφή και εμείς τις επόμενες ημέρες θα καταθέσουμε τις προτάσεις μας, ελπίζοντας να ληφθούν υπόψη».

Δύο χρόνια μετά την πυρκαγιά, το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, βρίσκονται μπροστά από το κρίσιμο σταυροδρόμι, που αφορά την ανοικοδόμησή τους. Αυτό που μένει να αποδειχθεί, είναι αν θα δοθεί περισσότερος χρόνος για διάλογο πάνω στο συνολικό σχέδιο. Άλλωστε, μέχρι σήμερα, τόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, όσο και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, αλλά και οι δήμαρχοι Ραφήνας και Μαραθώνα, έχουν ενημερωθεί για το αίτημα των κατοίκων.