Μεταλληνός: Όταν μιλούσε με τον Ραφαηλίδη για τη χούντα στην Εκκλησία

Στην ιστορία έχει μείνει η συζήτηση του εκλιπόντος π. Γεώργιου Μεταλληνού με τον Βασίλη Ραφαηλίδη, μια “δημόσια εξομολόγηση” του δημοσιογράφου προς τον ιερέα και ακαδημαϊκό.

Ο Μεταλληνός είχε εκφωνήσει επικήδειο στη κηδεία του δηλωμένου άθεου Ραφαηλίδη και διατηρούσαν φιλική σχέση.

Μιλώντας για την περίοδο της Χούντας, ο Γεώργιος Μεταλληνός λέει:

“Μιλήσατε για μια ταραγμένη περίοδο. Και σε πολύ προχωρημένους καιρούς όταν έγινε η δικτατορία του Παπαδόπουλου, δημιουργήθηκε μια εσωτερική χούντα μέσα στην Εκκλησία. Αυτή η χούντα που είχε σχηματιστεί ήδη έναν χρόνο πριν, ήταν έτοιμος ο σχετικός νόμος όπου απελύθησαν κυριολεκτικά ορισμένοι μητροπολίτες για να έχουμε πάτημα για την εκλογή νέου αρχιεπισκόπου. Στην πρώτη εκκλησιαστική χούντα, έτσι την ονομάζω, είναι το άγνωστο στην ορθόδοξη παράδοση φαινόμενο της αριστίνδην Συνόδου. Όταν έχουμε ταραγμένες εποχές εμφανίζεται από το 1833 και εξής ή από τον Μέγα Πέτρο στη Ρωσία και εξής η αριστίνδην Σύνοδος.

Αριστίνδην Σύνοδος είναι αυτό που λέει στον Αστερίξ ο Ρωμαίος εκατόνταρχος ‘εσύ, εσύ, εσύ εθελοντές’. Έχουμε λοιπόν δημιουργία, συγκρότηση την κρίση του αρχιπραξικοπηματία, έχουμε δημιουργία μίας συνόδου για να διορθώσει την Εκκλησία. Αυτός που ήταν μεταξύ των προσώπων ήταν ο περίφημος, ο Θεός να τον συγχωρέσει και εμένα μαζί, ο Πρεβέζης. Ο Κορνάρος, ο οποίος ήταν στη Μακρόνησο, έχει μακρά ιστορία, μου έχουν εξομολογηθεί οι κρατούμενοι εκεί για τη συμπεριφορά του. Ο Πρεβέζης ο Στυλιανός ήταν μέλος της αριστίνδην Συνόδου για να διορθώσει τα πράγματα της Εκκλησίας”, εξήγησε ο π. Γεώργιος Μεταλληνός στην εκπομπή.

Ο Μεταλληνός ήταν στην εκπομπή παρά την τότε απαγόρευση της Ιεράς Συνόδου για την παρουσία κληρικών ή μελών της Εκκλησίας στην τηλεόραση.

Εξηγώντας την κίνησή του αυτή, έλεγε:

“Εγώ δεν ξέρω καμία εγκύκλιο, δεν μου ήρθε καμία εγκύκλιος. Όταν μου έρθει στα χέρια μου θα ξέρω τι να απαντήσω και θα σεβαστώ απολύτως εφόσον αυτό ταυτίζεται με την ορθόδοξη παράδοσή μας. Δεν μπορώ να κρίνω κάτι που δεν είδα. Κατά δεύτερον είμαι πανεπιστημιακός δάσκαλος, δεν μπορεί κανείς να μου αφαιρέσει το δικαίωμα να τοποθετούμαι σε θέματα και αν κακώς ενεργήσω υπόκειμαι κι εγώ στις ποινικές διατάξεις της εκκλησιαστικής νομοθεσίας”.

Το απόσπασμα όπου μιλάνε για το αν “κλαίνε” οι εικόνες και για το αν είναι απάτη, παρακάτω. Ο π. Μεταλληνός παραδέχεται πως σε “κάποιες περιπτώσεις”, υπάρχει απάτη.

Τι έλεγε ο Μεταλληνός μετά τον θάνατο Ραφαηλίδη

Απόσπασμα από ομιλία του π. Γ. Δ. Μεταλληνού στον Άγιο Αντίπα στο Γουδί, στις 13-10-2005. Απομαγνητοφώνηση: Θ. Α. Επιμέλεια: Θωμάς Δρίτσας

Ερώτηση από το ακροατήριο: «Είναι αλήθεια ότι ο Ραφαηλίδης πέθανε μετανοημένος;»

Η απάντηση του π. Γ. Δ. Μεταλληνού: Μακάρι να πεθάνω κι εγώ έτσι! Εδώ, τώρα, θα απαντηθεί το «Πού βρίσκεται ο Χριστιανισμός;» του πρώτου ερωτήματος.

Το πού φθάνει ο κάθε άνθρωπος ο Θεός το ξέρει. Γι’ αυτό, όταν κοιμηθεί ο άνθρωπος, από τα λείψανα αναγνωρίζουμε τη κατάστασή του. Τον Κωλέττη τον ξέθαψαν και βρομούσε τόσο πολύ που έπεφτε λιπόθυμος ο κόσμος. Ήταν τυμπανιαίος δε -κι όχι λείψανο που ευωδιάζει- κι απομακρύνονταν όλοι από τη βρόμα. Και φέρανε τον μητροπολίτη Αθηνών, ο οποίος διάβασε ευχή στο λείψανο -ο μητροπολίτης πήγε να πάθει συγκοπή!- κι αμέσως διαλύεται το λείψανο.

Τώρα θα σας πω και για τον Ραφαηλίδη. Εγώ ξέρω ότι ζήτησε να κηδευτεί. Του έστειλα τον μητροπολίτη Ναυπάκτου και διόμιση-τρεις ώρες μιλούσαν σαν εξομολόγηση και από ‘κει και πέρα ο Θεός ξέρει τι έγινε. Διότι εκεί που έζησε αυτός είναι πολύ δύσκολο να κάνεις μετάνοια εντυπωσιακή. Δεν ξέρουμε κατά πόσο οι εντυπωσιακές μετάνοιες είναι πραγματικές μετάνοιες και κατά πόσον είναι φιγούρα και επιφάνεια. Γι’ αυτό, μη λέμε ποτέ «Είπε ο Μεταλληνός, πώς πέθανε ο Ραφαηλίδης». Μ’ εμάς τι θα γίνει, όταν έλθει η ώρα μας; Πώς θα φύγουμε από το κόσμο; «Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά», σε κάθε ακολουθία λέμε δέκα φορές αυτό το πράγμα -και παραπάνω. Δεν είναι τυχαίο.

Πού βρίσκεται ο Χριστιανισμός; Ο ίδιος ο Ραφαηλίδης πήρε ένα μάθημα γιατί με ήθελε εμένα για να χτυπάει συνεχώς παπάδες και δεσποτάδες. Εμένα όμως μου συμπεριεφέρετο με ευγενικό τρόπο, αλλά ήθελε η παρουσία μου και μόνο να του δίνει αφορμή για να κάνει το κατηγορητήριο. Γιατί;

Μετά από κανναδυό χρόνια από τους διαλόγους αυτούς μαλώνει με τον Ευαγγελάτο στο ΣΚΑΪ, τότε. Και του λέει του Ευαγγελάτου: «Βρε παιδιά, μου χρωστάτε πάνω από ένα εκατομμύριο δρχ.», μιλούμε για τα τέλη του ’80 με αρχές του ’90. «Δεν με καλείτε εδώ πέρα για να προκαλώ καβγάδες και να έχετε τηλεθέαση; Μου’ πατε ότι θα μου δίνετε 20.000 δρχ. για κάθε καβγά». Το’ λεγε αστεία, αλλά ήταν πραγματικότητα. Και του λέει ο Ευαγγελάτος, γελώντας, «Θα φροντίσω να τα πάρεις». Αυτός ήταν ο ρόλος του Ραφαηλίδη. Θα μου πείτε: «κακώς»! Εντάξει! Αλλά έτσι έμαθε ο άνθρωπος! Θα τον διορθώσω εγώ σε μία μέρα; Σημασία έχει πώς θα φτάσει να καταλάβει αυτό που κάνει.

Πήγα λοιπόν και μάλιστα κάθε φορά που συναντιόμουν με τον Ραφαηλίδη είχα ένα φόβο. Προσευχόμουν περισσότερο!

Αυτό το έφερε ο Θεός ως εξής: τότε στον ΑΝΤ1 είχε πάει ο Μάκης Τριανταφυλλόπουλος. Με παίρνει τηλέφωνο και μου λέει: «Παπα-Γιώργη, ο Ραφαηλίδης μου ζήτησε την Πέμπτη να κάνουμε μία εκπομπή οι τρεις μας. Εγώ συντονιστής, ο Ραφαηλίδης από ‘δω κι εσύ από ‘κει». «Τι εκπομπή θα είναι αυτή;» λέω. «Ο Ραφαηλίδης θέλει να εξομολογηθεί δημόσια». «Αφού θέλει, εντάξει», λέω. Πήγα λοιπόν και μάλιστα κάθε φορά που συναντιόμουν με τον Ραφαηλίδη είχα ένα φόβο. Προσευχόμουν περισσότερο! Έλεγα «Χριστέ μου, δώσε μου δύναμη, όχι να τον κατατροπώσω, αλλά αυτό που θα του πω να πιάσει». Εμένα δεν μ’ ένοιαζε να τον «νικήσω»! Άμα τον «νικούσα» μήπως θα’ παιρνα αύξηση μισθού…; Συγγνώμη, είμαι ο τελευταίος. Αλλά με τη Χάρη του Θεού αγωνίζομαι να φύγω από τον φαρισαϊκό Χριστιανισμό της επίδειξης. Περνάς μπροστά από ένα ναό λ.χ. και μία κυρία έκαμνε μεγάλο σταυρό. Διάβαζε από σωματείο κάποιο φυλλάδιο και μου λέει: «Πάτερ, δεν κάνετε καλά το σταυρό σας». Λέω «Γιατί; Σταυρός δεν είναι;». «Μεγάλος σταυρός πρέπει να είναι». «Μεγάλους σταυρούς κάνουν οι Φαρισαίοι», της λέω. Επειδή εγώ δεν είμαι Φαρισαίος και δεν θέλω να με δει ο κόσμος. Κάνω το σταυρό κι αν μπορώ και κάτω από το ράσο.

Τι είπε, λοιπόν, ο Ραφαηλίδης; Διηγήθηκε τη ζωή του. Ο Ραφαηλίδης είχε γεννηθεί γύρω στο 1930, άρα ήταν 13 ετών όταν άρχισε ο εμφύλιος, κ.τ.λ.. Ο πατέρας του ήταν καθηγητής φιλόλογος, αλλά κομμουνιστής, εντεταγμένος στο Κ.Κ. Και η μάνα του δασκάλα ή καθηγήτρια -νομίζω δασκάλα. Και είχαν έξι παιδιά. Τον συλλαμβάνουν τον πατέρα Ραφαηλίδη και τον κλείνουν στη φυλακή, ως κομμουνιστή. Την απολύσαν και τη μάνα του κι άρχισε να πλένει σπίτια, να καθαρίζει σπίτια. Αλλά είχε τα παιδιά. Αυτός ήταν ο πρώτος, μαζί με αδελφούς και αδελφές (έχω γνωρίσει 2-3) που κατεβαίνανε στα 2 και 3 ετών παιδιά. Τι να κάνει; Ο παπάς του χωριού -κάπου έξω από τη Κοζάνη- με τη παπαδιά του είχαν έξι παιδάκια. Και της λέει ο παπάς, χωρίς να φοβηθεί (αιωνία του η μνήμη! Αν ζει ο Θεός να τον έχει καλά!) ότι θα γίνει μίασμα, ότι έχει «τα φίδια του κομμουνισμού» στο σπίτι του, μαζεύει τη μάνα του Ραφαηλίδη και τα έξι παιδιά και λέει: «Έξι έχω εγώ και έξι, δώδεκα, μου στέλνει ο Θεός». Για να μπορέσει εκείνη να δουλέψει. Και 3-4 χρόνια, όσο κράτησε ο εμφύλιος πόλεμος, τα παιδιά του καθηγητού Ραφαηλίδη, ήταν στο σπίτι του παπά και μεγαλώσανε με τον παπά.

Και μου λέει: «Αχ παπα-Γιώργη!» κι άρχισε να δακρύζει ο Ραφαηλίδης. Θεός σχωρέσ’ τον! «Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνον τον παπά!». Οπότε, λέω μέσα μου, «Ήλθε η ώρα». Του λέω, «Κύριε Ραφαηλίδη, με συγκλονίσατε, πραγματικά, με τη στάση αυτού του παπά να μη φοβάται ότι θα τον πουν -ο δεσπότης πρώτα- κομμουνιστή! Το δεύτερο το οποίο με ενθουσιάζει, είναι ότι ψάχνετε συχνά να βρείτε Ορθοδοξία. Να η Ορθοδοξία! Αυτή είναι η Ορθοδοξία! Ψάχνετε να βρείτε δεσποτάδες και παπάδες…! Αυτός, είναι ο παπάς ο Ορθόδοξος!». «Έχεις δίκιο», μου λέει. Μέσα μου έλεγα, «Δόξα Σοι Κύριε, δόξα Σοι!». Τρία χρόνια κουβεντιάζαμε, μαλώναμε κι εκείνη τη στιγμή, μού λέει «έχεις δίκιο».

Και μετά μου παρουσίασε ένα καθηγητή του, παπά ή αρχιμανδρίτη, ο οποίος έπαιρνε παιδιά για να «κάνει» ό,τι κάνει, και στο Ραφαηλίδη είχε δώσει φωτογραφική μηχανή (δεν είχανε φίλμ τότε) για να φωτογραφίζει τις πόζες αυτές. Και μου λέει «Τον είδα στο δρόμο και τον έβρισα». Λέω «Καλά του’ καμες». «Δεν είναι αμαρτία;». «Όχι, γιατί αφού δεν έχει εκείνος συνείδηση να βγάλει το ράσο και να πάει στο μοναστήρι ως μοναχός αρχιμανδρίτης, καλά του έκανες (και στο δρόμο να του το λέμε!)». Αν έχω αποδείξεις, βέβαια! Και μετά πήγαμε σε άλλες συζητήσεις του ιδίου θέματος.

Σας το λέω: εξομολογήθηκε δημόσια ο Ραφαηλίδης! Και του λέω: «Να η Ορθοδοξία».

Ήταν κι ένα άλλο, μετά από λίγο καιρό. Δεν ξέρω αν θυμάστε ένα γεροντάκι που είναι στο Μοναστηράκι, ο π. Σωφρόνιος, ο οποίος και μόνο με τη μορφή του σου δείχνει ποιος είναι, ο άνθρωπος! Ο Θεός ξέρει, αλλά η μορφή του σε καθηλώνει αμέσως. Και είχαμε κάποια εκπομπή με τα σκάνδαλα των Κυθήρων. Όλη η παρέα εκεί πέρα κι ο Τριανταφυλλόπουλος πρώτος, έλεγε «Να, οι παπάδες, κ.τ.λ.». Για να μη νομίζετε ότι πάω τυχαίως, μου είχε πει βέβαια αυτός πριν «Έλα να μιλήσουμε για τα σκάνδαλα των Κυθήρων». Και του λέω «Σε παρακαλώ, θα έλθω, αλλά θα έχουμε κι ένα παράδειγμα σωστού παπά, σωστού κληρικού». Να μη μείνει το δηλητήριο, μόνο! Οπότε, μου λέει «Θα σε ικανοποιήσω, σ’ το υπόσχομαι». Και πήγα επειδή μου το υποσχέθηκε. Κι έστειλε ένα δημοσιογράφο στον π. Σοφρώνιο και του πήρε συνέντευξη. Και μόλις μιλούσε για τη νεολαία ο π. Σοφρώνιος, για τη κατάσταση του κόσμου και της νεολαίας, έτρεχαν κρουνιδόν τα δάκρυα, αβίαστα, δάκρυα χριστιανικά, μετανοίας κι όχι επιδείξεως! Οπότε πετάγεται ο Ραφαηλίδης στο ημίφως -όταν βλέπαμε κι εμείς το φίλμ- και λέει «Α, παπα-Γιώργη, αυτός είναι παπάς!» Και πάλι του λέω: «Αυτή είναι η Ορθοδοξία κ Ραφαηλίδη. Όταν μιλείτε για Ορθοδοξία, μη πάτε σε μένα και σε Αρχιεπισκόπους. Να πάτε σ’ αυτόν τον παππούλη». Να, λοιπόν, πώς γίνεται αυτή η συνάντηση.

Μίλησα μεν για το Ραφαηλίδη, για να δείτε ότι σε τέτοιες στιγμές πέθανε αλλά και από την άλλη τη πλευρά, για να σας πω: «μη κρίνετε ινα μη κριθείτε» (Ματθ. ζ΄/7, 1). Και «μη κατ’ όψιν κρίνετε, αλλά κρίσιν την δικαίαν κρίνετε» (Ιω. ζ΄/7, 24), λόγια του Χριστού μας. Δηλαδή, μην ασχολούμεθα με τους άλλους τόσο. Ας ασχοληθούμε με τον εαυτό μας.

«Κύριε, ούτος δε τι;» (Ιω. κα΄/21, 21). «Σταμάτα, Πέτρε! Τι σε νοιάζει;». Δεν το λέει έτσι ακριβώς αλλά με τα λόγια Του είναι, σαν να του λέει ο Χριστός, «αστόχησες, έριξες κούφια σφαίρα».

Η επιστολή της οικογένειας Ραφαηλίδη

Παρά τα όσα είχε αναφέρει βέβαια ο π. Μεταλληνός για επιθυμία του ίδιου του δημοσιογράφου να κηδευτεί με θρησκευτική κηδεία, η οικογένεια Ραφαηλίδη είχε εκδώσει ανακοίνωση με την οποία ανέφερε πως η απόφαση ήταν των συγγενών.

Στην επιστολή τους, ανέφεραν στις 22 Σεπτέμβρη του 2000:

“Είπε και έγραψε σε επιστολή του στον Τύπο της 16ης Σεπτεμβρίου, ο π. Γ. Μεταλληνός ότι ζήτησε “αυτός ο θεωρούμενος άθεος, εκκλησιαστική και όχι πολιτική κήδευση”.

Πρόκειται για μέγα λάθος. Ο Βασίλης δε ζήτησε τίποτα. Δε μας είχε εν ζωή εκφράσει οποιαδήποτε επιθυμία του και όσο και αν ερευνήσαμε το σπίτι του αμέσως μετά το θάνατό του, δε βρήκαμε κάποια γραπτή υπόδειξη ή στοιχείο που να μας οδηγήσει για τη δική του θέληση. Δεν πρόλαβε επίσης στο νοσοκομείο, να μας εκφράσει οποιαδήποτε επιθυμία του λόγω της γρήγορης επιδείνωσης της κατάστασής του από νόσο την οποία αγνοούσε τόσο ο ίδιος όσο και εμείς.

Η απόφαση για κηδεία θρησκευτικού χαρακτήρα ήταν αποκλειστικά δική μας. Ετσι κρίναμε εκείνες τις ταραγμένες στιγμές, έτσι αποφασίσαμε και αυτή η απόφαση σε εμάς πρέπει να χρεωθεί και όχι στο Βασίλη.

Απόφαση δική μας ήταν επίσης, να ψάλλει τη νεκρώσιμη ακολουθία ο π. Γ. Μεταλληνός και να τον αποχαιρετήσει με δύο λόγια. Η τηλεφωνική επικοινωνία με τον π. Γ. Μεταλληνό έγινε μέσα από το Νοσοκομείο, μετά από το οδυνηρότατο άγγελμα του θανάτου του αδελφού μας, σε κατάσταση πλήρους σύγχυσης και ίσως η επιθυμία μας να εκλήφθηκε εκ μέρους του, εσφαλμένα, ως επιθυμία του”.

Ο χριστιανός-ορθόδοξος όμως Κληρικός δεν μπορεί να αρνηθεί την κήδευση ενός κεκηρυγμένου ­έστω ­ αθέου, όταν το ζητούν οι συγγενείς του

Απαντώντας, ο π. Μεταλληνός σε δική του επιστολή ανέφερε:

“…ακόμη δεν μου είχαν ζητήσει να τελέσω την εξόδιο ακολουθία, πάλι θα συμμετείχα, ως κληρικός και φίλος του μεταστάντος, μέσα στο ανώνυμο πλήθος κατά καθήκον. Τους ευχαριστώ όμως για την τιμητική πρόσκλησή τους.

Θα μου επιτραπεί όμως να προσθέσω και ένα σχόλιο, που απαντά και στους “χριστιανούς”, που αγανάκτησαν, διότι κηδεύθηκε ο “άθεος Ραφαηλίδης” εκκλησιαστικά, και στους φορείς τής διαμετρικά αντίθετης ιδεολογίας, που φοβήθηκαν ότι ο Ραφαηλίδης εγκατέλειψε την “αθεΐα” του. Είναι προσβολή κατά του οποιουδήποτε νεκρού η καταστρατήγηση και αθέτηση της βουλήσεώς του και η κήδευσή του χριστιανικά ενώ μένει αμετακίνητος στην αθεΐα του. Αυτό συνιστά βάναυση προσβολή κατά του νεκρού και της ελευθερίας του. Η Ορθοδοξία δεν αναγκάζει κανέναν να κηδευθεί εκκλησιαστικά. Ο ενσυνείδητα άθεος είναι ελεύθερος να μη νοθεύσει ποτέ την ιδεολογία του, αλλά και να απαιτεί να τη σεβαστούν και οι άλλοι. Ο χριστιανός-ορθόδοξος όμως Κληρικός δεν μπορεί να αρνηθεί την κήδευση ενός κεκηρυγμένου ­έστω ­ αθέου, όταν το ζητούν οι συγγενείς του και εφόσον ο εκλιπών είναι βαπτισμένος χριστιανός ορθόδοξος”.