Μοδιάνο: Η ιστορική αγορά, η ιδιωτικοποίηση και οι καταστηματάρχες

Λίγα χρόνια μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917 στη Θεσσαλονίκη, ο αρχιτέκτονας Ελί Μοδιάνο, σχεδιάζει μια αγορά που θα χτιστεί μέσα στην “πυρίκαυστο ζώνη” της πόλης. Στο κέντρο της. Εκει που πριν βρισκόταν η συναγωγή Ταλμούδ Τορά.

Ο αρχαιολόγος-αρχιτέκτονας Ερνέστ Εμπράρ, σχεδίαζε έναν χώρο με παζάρια, όμως τελικά, επικράτησαν τα σχέδια του Μοδιάνο. Δημιουργήθηκε έτσι μια αγορά τροφίμων, που από το 1930, όταν και ολοκληρώθηκε η κατασκευή της, έμελλε να γίνει σημείο αναφοράς της πόλης.

“Εδώ ήταν όλη η ψυχή της Θεσσαλονίκης. Όλο το εμπόριο εδώ γινόταν. Έβρισκες όλες τις πάστες των ανθρώπων. Συγγραφείς, φιλόσοφοι, καλλιτέχνες. Ο Μοσκώφ, ο Παπάζογλου…”, λέει στο News 24/7 ο Διονύσης Τσιρογιάννης που διατηρεί κατάστημα μέσα στην Αγορά. “Λες Λευκός Πύργος, Κάστρα και στο κέντρο λες Αγορά Μοδιάνο. Οι τουρίστες περνούν από εδώ γιατί παρουσιάζει και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, αλλά και ιστορικό” τονίζει.

Τα τελευταία χρόνια, το Μοδιάνο, έχει χάσει πλέον την παλιά του ζωντάνια. Από τα περίπου 150 καταστήματα που υπάρχουν εκεί, σήμερα λειτουργούν μόνο τα 10. Μερικά πωλούν κρεατικά, άλλα ψάρια, ενώ υπάρχουν και μερικές ταβέρνες. Μέχρι πρότινος το 43,64% ανήκε στο δημόσιο, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό ανήκει σε περίπου 60 ιδιοκτήτες που έχουν μικρά ποσοστά, σε μια συνιδιοκτησία εξ’αδιαιρέτου.

Στο παρελθόν, είχε γίνει πρόταση από το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης να πάρει το ποσοστό του δημοσίου και να προχωρήσει σε αναπαλαίωση, ώστε να ξαναλειτουργήσουν τα μαγαζιά που πλέον είναι κλειστά στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Τότε το ΕΕΘ είχε ζητήσει συνεργασία με τον Δήμο, ο οποίος σύμφωνα με τον Γιάννη Μπουτάρη ενδιαφερόταν για την αγορά αλλά δεν υπήρχαν τα χρήματα. “Είχε υπάρξει και πρόταση να λειτουργήσουν τα καταστήματα και ορισμένα να γίνουν χώροι έκθεσης προϊόντων. Να έρχεται ένα-δύο μήνες ένας κρητικός να παρουσιάζει τα τυριά του, το λάδι, να έρχεται μετά άλλος… Θα αποκτούσε ζωή η Αγορά, ήταν καλή πρόταση” θυμάται ο κ. Τσιρογιάννης, ο οποίος παραδέχεται ότι ο χώρος πλέον έχει μαραζώσει και χρειαζόταν μια κίνηση για να ανανεωθεί. Η κίνηση έγινε. Συμφωνούν όμως οι καταστηματάρχες;

Η ιδιωτικοποίηση και το μέλλον της Αγοράς

“Εκτιμάμε ότι η Θεσσαλονίκη θα τύχει γρήγορων ρυθμών οικονομικής και τουριστικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Με δεδομένη την ανάπτυξη του αεροδρομίου, την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού και την ολοένα και μεγαλύτερη προσέλευση τουριστών στην πόλη, σε συνδυασμό και με την αποπεράτωση του μετρό, το ιστορικό κέντρο  να ανακτήσει την παλιά του αίγλη. Το ακίνητο λοιπόν της Μοδιάνο, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία, βρίσκεται στον πυρήνα του ιστορικού κέντρου και αποτελούσε πάντα, έναν πόλο έλξης και Θεσσαλονικέων και τουριστών”. Με αυτά τα λόγια περιγράφει στο News 24/7 ο Χασδάι Καπόν, τους λόγους για τους οποίους η εταιρεία One Outlet αποφάσισε να προχωρήσει στην αγορά του ποσοστού του Δημοσίου. Το ποσοστό πέρασε τον περασμένο Ιούλιο αντί 1,9 εκατομμυρίων ευρώ και τυπικά στα χέρια της εταιρείας της οποίας μέτοχοι είναι ο όμιλος Φάις, αραβικά κεφάλαια και η Notoscom.

Ο κ. Καπόν, υπεύθυνος του project της One Outlet για την αναπαλαίωση και λειτουργία της Μοδιάνο, εξηγεί πως “Το συγκεκριμένο ακίνητο αποτελεί πολιτιστικό μνημείο. Είναι διατηρητέο σαν ακίνητο και είναι διατηρητέα και η χρήση του. Έχουμε σκοπό να σεβαστούμε απολύτως την πολιτιστική κληρονομιά και του ακινήτου και των χρήσεών του και να φτιάξουμε μια παραδοσιακή αγορά τροφίμων, σαν αυτές που λειτουργούν στη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη, την Φλωρεντία, το Τελ Αβιβ…”

Ο Διονύσης Τσιρογιάννης από την άλλη πλευρά, δείχνει μάλλον αντίθετος με την ιδέα της ιδιωτικοποίησης. “Η αναπαλαίωση έπρεπε να γίνει οπωσδήποτε. Είναι ντροπή να έρχεται κάποιος και να βλέπει αυτή την αθλιότητα. Υπάρχουν αυλάκια εξωτερικά που τα καλύπτουμε για να μην τρέχει το νερό. Κατά τη γνώμη μου όμως δεν έπρεπε να πωληθεί. Ας το παραχωρούσαν έστω με ένα ενοίκιο. Εδώ είναι μνημείο. Δεν είναι Ακρόπολη το Μοδιάνο αλλά είναι ιστορικό μνημείο. Το κράτος έπρεπε να έχει λόγο”.

Οι καταστηματάρχες που δραστηριοποιούνται εντός της αγοράς, δεν είναι ιδιοκτήτες. Αντίθετα νοικιάζουν τα μαγαζιά τους, με το συμβόλαιο να είναι ετήσιο, όπως συμβαίνει με τα νεοκλασσικά κτίρια. Κάθε χρόνο, το συμβόλαιό ανανεώνεται και έτσι διατηρούν για χρόνια τα καταστήματα, όμως πλέον νιώθουν αβέβαιότητα για το μέλλον. “Αν δεν ανανεωθεί το συμβόλαιο φεύγεις, χωρίς αποζημίωση χωρίς τίποτα. Ορισμένοι καταστηματάρχες, νοίκιασαν πριν από έναν χρόνο, ανακαίνισαν τα καταστήματα, έριξαν πολλά χρήματα. Ξαφνικά τώρα τους ενημέρωσαν ότι πουλήθηκε η Αγορά και μάλλον θα χρειαστεί να φύγουν. Ρίχνοντας όμως τόσα χρήματα σε ένα μαγαζί, λες έχω μια δεκαετία μπροστά μου να κάνω απόσβεση. Γιατί αλλιώς τα χρήματα δεν μαζεύονται. Δεν έχουμε καμία απολύτως ενημέρωση για το τι πρόκειται να γίνει. Μας έχει έρθει μόνο ένα χαρτί, που λέει ότι το ενοίκιο που πληρώνουμε στο Δημόσιο, θα πρέπει να το πληρώνουμε στην εταιρεία που αγόρασε τώρα την αγορά. Μας έδωσαν έναν αριθμό λογαριασμού” λέει ο καταστηματάρχης.

Η εταιρεία, η οποία βρίσκεται σε συνεννόηση με τους υπόλοιπους μικροιδιοκτήτες ποσοστών και θα αποκτήσει σύντομα το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών, σχεδιάζει να εκκενώσει την αγορά προκειμένου να προχωρήσει το σχέδιο αναπαλαίωσης. Τα μικρότερα ποσοστά ανήκουν σε ανθρώπους που δεν δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να τα διατηρήσουν, ενώ αρκετοί από αυτούς ζουν μόνιμα στο εξωτερικό και εκπροσωπούνται από δικηγόρους. “Είναι προφανές ότι για να γίνει η ανακαίνιση και οι εργασίες, η στοά θα εκκενωθεί από μισθωτές. Έτσι κι αλλιώς τα μισθωτήριά τους λήγουν. Υπολογίζουμε ότι όλη η διαδικασία θα κρατήσει περίπου 2 με 2,5 χρόνια. Από την κατάθεση των σχεδίων στις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, που θα ξεκινήσει τον Νοέμβριο, αν όλα προχωρήσουν ομαλά και πάρουμε τις εγκρίσεις, θα χρειαστεί ένα τέτοιο χρονικό διάστημα” λέει ο κ. Καπόν.

“Το ζήτημα είναι τι θα γίνει μετά. Αν το μαγαζί εγώ το κλείσω για δύο χρόνια, δε θα με θυμάται ούτε ο πρώτος μου ξάδερφος. Κι αν μετά το ενοίκιο ανέβει; Δεν θα γυρίσει κανείς να πληρώνει μεγάλα ποσά για να πουλάει σαλάμια ή ψάρια. Πόσα να δώσεις σε ενοίκιο για ένα τέτοιο μαγαζί; Και βέβαια δεν πάει κανείς να αγοράσει ψάρια από κάπου επειδή είναι ωραίο το κτίριο. Πάει γιατί ξέρει τον ψαρά και έχει καλά ψάρια. Γι’αυτό λέω, έπρεπε να υπάρχει το δημόσιο ώστε να ακολουθείται και μια κοινωνική πολιτική απέναντι στους επαγγελματίες” υπογραμμίζει ο κ. Τσιρογιάννης.

Πώς έφτασε η αγορά στον μαρασμό

Οι δύο άνδρες έχουν διαφορετικές απόψεις για το πώς πρέπει να αναγεννηθεί η αγορά που στο παρελθόν ήταν η ψυχή της Θεσσαλονίκης, συμφωνούν ωστόσο πως για χρόνια ο χώρος αφέθηκε στη μοίρα του. “Δεν ενδιαφέρθηκε κανείς. Το 1997 που η Θεσσαλονίκη ήταν πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, είχε δοθεί χρηματοδότηση για να ανακαινιστεί το κτίριο. Τότε, από τα κονδύλια που δόθηκαν, ανακαινίστηκε μόνο η σκεπή και τα υπόλοιπα χρήματα δεν ξέρουμε που κατέληξαν” λέει ο καταστηματάρχης, ενώ ο υπεύθυνος του project της One Outlet εντοπίζει το πρόβλημα και στην “Πολυδιάσπαση της ιδιοκτησίας. Η αδιαφορία του δημοσίου και η αδυναμία του να λειτουργήσει με επιχειρηματικότητα, απαξίωσαν τις υποδομές, τις εγκαταστάσεις και η στοά έφτασε στο σημερινό σημείο”.

Οι φωνές για το τίμημα και η άποψη της εταιρείας

Με την οριστικοποίηση του τιμήματος του 1,9 εκ. Ευρώ, δεν ήταν λίγες οι φωνές που το χαρακτήρισαν εξαιρετικά χαμηλό. Ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, Μιχάλης Ζορπίδης, ο οποίος για χρόνια είχε διατελέσει αντιδήμαρχος της πόλης, με ανακοίνωσή του, χαρακτήρισε το τίμημα “εξαιρετικά χαμηλό για το μέγεθος της επένδυσης και τις προοπτικές που μπορεί να έχει”. Ιδια άποψη εξέφρασε και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, ο οποίος χαρακτήρισε το τίμημα “κατώτερο της ιστορίας και της αξίας της”.

Το 2010, η Πολυτεχνική σχολή του ΑΠΘ είχε εκπονήσει μελέτη για την ανάδειξη του  χαρακτήρα του μνημείου όπου προτεινόταν το υπόγειο της στοάς να γίνει χώρος αποθήκευσης και χώρος πολιτιστικών δραστηριοτήτων. “Το τίμημα ήταν πολύ χαμηλό. Το πήραν σχεδόν τσάμπα” λέει ο κ. Τσιρογιάννης.

Η άποψη αυτή βέβαια δεν βρίσκει σύμφωνο τον κύριο Καπόν της One Outlet, ο οποίος αντίθετα χαρακτηρίζει το τίμημα υψηλό. “Η έννοια του ακριβού και του χαμηλού τιμήματος, έχει να κάνει με το πόσο καιρό χρειάζεσαι για να πραγματοποιήσεις την επένδυση. Δεύτερον με το πόσο καιρό χρειάζεται να περιμένεις για να λειτουργήσει. Επίσης το ποσοστό που εκποίησε το δημόσιο είναι μόλις το 43,44%. Είναι ακριβό κατά τη γνώμη μου και με δεδομένο ότι η ιδιοκτησία είναι εξ αδιαιρέτου. Εμείς σκοπεύουμε να επενδύσουμε 4-5 εκατομμύρια ευρώ για όλο το πρότζεκτ. Τέλος, δεν ενδιαφέρθηκε κανείς άλλος για τον χώρο. Γιατί δεν ήρθε κανείς;” Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, έχει πει πως “αν ήμουν ΤΑΙΠΕΔ θα έδινα την αγορά για ένα ευρώ, με τη δέσμευση ότι ο επιχειρηματίας θα κάνει τα έργα που πρέπει”.

Πλέον, τους επόμενους μήνες αναμένονται τα τελικά αρχιτεκτονικά σχέδια που θα καταθέσει η εταιρεία στο υπουργείο Πολιτισμού, ώστε να φανεί τι πρόκειται να γίνει στο ιστορικό μνημείο της πόλης.