Μοιχεία στην Ελλάδα: Τα σεντόνια της ντροπής, η “βίλλα των οργίων” και το άρθρο 357

«Ποιος να μου το λέγε ότι για να ντυθώ θα έπρεπε να πάρω ημερησία διαταγή». Φορώντας ένα σεντόνι ο «Ζάβαλος», όπως επεσήμανε πολλάκις στους αστυνομικούς, διαπιστώνει το παράλογο του άρθρου 357 του τότε ποινικού κώδικα με το οποίο ορίζεται η ποινική δίωξη της μοιχείας στην Ελλάδα. Λίγο νωρίτερα από εκείνη τη διαπίστωση ο Ανδρέας Ντούζος, ενσαρκώνοντας το ρόλο του απατημένου συζύγου,  έχει μπουκάρει στη βίλα του με τους αστυνομικούς για να πιάσει επ’ αυτοφώρω – όπως όντως προέβλεπε ο νόμος – την σύζυγό του, την οποία υποδυόταν η Μέλπω Ζαρόκωστα, αγκαλιά με τον επιχειρηματία Χάρη Ζάβαλο, τον οποίο υποδύθηκε ο Λάμπρος Κωνσταντάρας.

Η θρυλική ταινία της Φίνος Φιλμ «Η βίλλα των οργίων», του 1964, αποτύπωνε, με τον δικό της χιουμοριστικό τρόπο μία πραγματικότητα της εποχής, όταν η μοιχεία δεν απαγορευόταν μόνο από την θρησκεία και τον κοινωνικό «αξιακό κώδικα» αλλά συμπεριλαμβανόταν στα ποινικά αδικήματα με νόμο του κράτους.

Η ποινική δίωξη της μοιχείας στην Ελλάδα

Αρθρο: 357  Π.Κ.

“1. Ο υπαίτιος μοιχείας σύζυγος και ο μετ’ αυτού συνένοχος τιμωρείται δια φυλακίσεως μέχρις ενός έτους. Η δίωξις χωρεί μόνον επί εγκλήσει του προσβληθέντος.

2. Εάν κατά τον χρόνον της πράξεως δεν υφίστατο συμβίωσις των συζύγων, το δικαστήριον, κρίνον και τας ιδιαιτέρας περιστάσεις, υφ΄ ας η πράξις έλαβε χώραν, δύναται να κρίνη την πράξιν ατιμώρητον.

3. Η μοιχεία μένει ατιμώρητος, εάν ο προσβληθείς σύζυγος ηνέχθη ταύτην”.

Έτσι έμοιαζε το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα μέχρι την κατάργησή του στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Τα σεντόνια, τα φλας των φωτογράφων και ο εξευτελισμός

Κατά τις τέσσερις δεκαετίες που ίσχυε ο αναχρονιστικός αυτός νόμος για τη μοιχεία, ένας νόμος που αποτελεί μία μελανή σελίδα στην ιστορία του ποινικού δικαίου στην Ελλάδα, βασική προϋπόθεση για τη σύλληψη και τη δίωξη των παραβατών ήταν να πιαστούν επ’ αυτοφώρω και γυμνοί. Οι αρχές τούς συλλάμβαναν στο πλαίσιο του αυτόφωρου και τους μετέφεραν στα αστυνομικά τμήματα χωρίς τα ρούχα τους, παρά μόνο με ένα σεντόνι για να καλύπτουν το κορμί τους. Το παράνομο ζευγάρι διανυκτέρευε στο κρατητήριο και την επόμενη μέρα γινόταν η εκδίκαση της υπόθεσης.

Αν κάποιος από τους δύο συζύγους είχε υποψίες ότι υπήρχε τρίτο πρόσωπο στο γάμο το μόνο που έπρεπε να κάνει για να κινηθεί η υπόλοιπη διαδικασία ήταν να βρει τις απαραίτητες αποδείξεις και να οργανωθεί η έφοδος. Σε αυτό, καταλυτικό ρόλο είχαν οι ιδιωτικοί ερευνητές οι οποίοι μπορεί να παρακολουθούσαν για πολύ καιρό το ζευγάρι μέχρι να μπουκάρουν στο δωμάτιο όπου και θα τους φωτογράφιζαν προκειμένου να πιστοποιηθεί το αδίκημα. Από εκεί και έπειτα οι μοιχοί ήταν στα χέρια του νόμου και η υπόθεση μαγνήτιζε το ενδιαφέρον των δημοσιογράφων.

Τα πρωτοσέλιδα του τρόμου

«Κατέσφαξε τον εραστήν της απίστου συζύγου του μέσα εις τας αγκαλάς της και άφηκε άθικτον τη μοιχαλίδα», «Συνέλαβε τον εραστήν ημίγυμνο κάτω από το συζυγικόν κρεβάτι! Εκρέμοντο τα σεντόνια στο πάτωμα και του εκίνησαν την υποψίαν», «Με είχε πλανέψει ο έρωτας, λέγει η μοιχαλίς», «10 μήνες φυλάκιση σε έγγαμη για μοιχεία».

Από την 1η Ιανουαρίου του 1951 όταν και ξεκίνησε η ισχύς του άρθρου 357 για την μοιχεία και μέχρι την κατάργησή του, τίτλοι όπως οι παραπάνω φιγούραραν στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων υπογραμμίζοντας την κοινωνική κατακραυγή και τις ηθικές αντιδράσεις της κοινωνίας απέναντι στη μοιχεία.

Οι δημοσιογραφικές πένες κατέγραφαν επεισοδιακές επ’ αυτοφώρω συλλήψεις μοιχών από την αστυνομία, με λεπτομερείς και γλαφυρότατες περιγραφές για το πώς πραγματοποιήθηκε η σύλληψη και ποια ήταν η αντίδραση των εμπλεκομένων.

Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι φορές που τα πρωτοσέλιδα θα «κοσμούσαν» δηλώσεις των των συζύγων ή των οικογενειών τους, καθώς και απόψεις νομικών και ειδικών για το «συζυγικό ολίσθημα».

«Δεν θα διώκονται πια οι μοιχοί»

«Δεν θα διώκονται πια οι μοιχοί. Υπουργός: Να είναι οι σύζυγοι πιστοί».

Ο παραπάνω δημοσιογραφικός τίτλος σηματοδοτεί την ανατολή μίας νέας εποχής για τη χώρα. Η νομοθεσία που κατάργησε την ποινική δίωξη της μοιχείας ήταν ο Νόμος 1329/1983, ο οποίος ψηφίστηκε στις 24 Ιουλίου 1982 και τέθηκε σε ισχύ στις 18 Φεβρουαρίου 1983. Αυτή η αλλαγή ήταν μέρος μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης και αναμόρφωσης του οικογενειακού δικαίου στην Ελλάδα, που εισήγαγε η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου.

Παρόλο που οι μεταρρυθμίσεις αυτές στόχευαν στην εναρμόνιση του δικαίου με τις σύγχρονες κοινωνικές αντιλήψεις και τις ανάγκες της εποχής, η εκκλησία αλλά και η κοινωνία δεν τις δέχθηκαν χωρίς αντιδράσεις.

Με την κατάργηση της ποινικής δίωξης της μοιχείας, η Ελλάδα προχώρησε σε μια σημαντική αλλαγή στο νομικό της σύστημα, αναγνωρίζοντας την ιδιωτική φύση των σχέσεων και δίνοντας έμφαση στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και των προσωπικών ελευθεριών.

Πότε καταργήθηκε η ποινική δίωξη της μοιχείας σε άλλες χώρες;

Η κατάργηση της ποινικής δίωξης της μοιχείας σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες έγινε σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Γαλλία

Η ποινική δίωξη της μοιχείας καταργήθηκε το 1975 ως μέρος μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του οικογενειακού δικαίου.

Γερμανία

Η μοιχεία έπαψε να είναι ποινικό αδίκημα στη Δυτική Γερμανία το 1969, με τη μεταρρύθμιση του Ποινικού Κώδικα.

Ιταλία

Στην Ιταλία, η ποινική δίωξη της μοιχείας καταργήθηκε το 1969.

Ελβετία

Η ποινική δίωξη της μοιχείας καταργήθηκε το 1989.

Ισπανία

Η μοιχεία έπαψε να αποτελεί ποινικό αδίκημα το 1978, με την υιοθέτηση του νέου Συντάγματος και τη μεταρρύθμιση του ποινικού δικαίου.

Bέλγιο

Η μοιχεία έπαψε να αποτελεί ποινικό αδίκημα το 1987.

Ρουμανία

Στη Ρουμανία, η μοιχεία θεωρούνταν έγκλημα μέχρι το 2006.

Ηνωμένο Βασίλειο

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η μοιχεία δεν ήταν ποτέ ποινικό αδίκημα σύμφωνα με το σύγχρονο ποινικό δίκαιο.

Σκανδιναβικές Χώρες

Στη Σουηδία, η ποινική δίωξη της μοιχείας καταργήθηκε το 1937.

Στη Νορβηγία, η ποινική δίωξη της μοιχείας καταργήθηκε το 1902.

Στη Δανία, η ποινική δίωξη της μοιχείας καταργήθηκε το 1930.

Τιμωρείται η μοιχεία σήμερα;

Ναι, η μοιχεία εξακολουθεί να τιμωρείται σε διάφορα μέρη του κόσμου, αν και η σοβαρότητα της ποινής και η εφαρμογή του νόμου διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα.

1. Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική: Σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, όπως το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και το Πακιστάν, η μοιχεία είναι ποινικό αδίκημα και μπορεί να τιμωρηθεί με αυστηρές ποινές, συμπεριλαμβανομένης της θανατικής ποινής σε ορισμένες περιπτώσεις.
2. Ασία: Στη Σιγκαπούρη, τη Μαλαισία και την Ινδονησία, η μοιχεία τιμωρείται με ποινές φυλάκισης ή χρηματικά πρόστιμα. Στη Νότια Κορέα, η μοιχεία ήταν ποινικό αδίκημα μέχρι το 2015, όταν καταργήθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας.
3. Αφρική: Σε ορισμένες χώρες της Αφρικής, όπως η Σομαλία και το Σουδάν, η μοιχεία μπορεί να τιμωρηθεί με σωματικές ποινές ή ακόμη και με θάνατο.
4. Ηνωμένες Πολιτείες: Σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, η μοιχεία είναι ακόμα τεχνικά παράνομη, αλλά οι νόμοι αυτοί σπάνια εφαρμόζονται. Ωστόσο, η μοιχεία μπορεί να έχει επιπτώσεις σε υποθέσεις διαζυγίου και διακανονισμού περιουσιακών στοιχείων.
5. Ευρώπη: Στην Ευρώπη, η μοιχεία δεν είναι ποινικό αδίκημα στις περισσότερες χώρες. Ωστόσο, μπορεί να ληφθεί υπόψη σε υποθέσεις διαζυγίου και επιμέλειας παιδιών.

H μοιχεία στην αρχαία Ελλάδα

Στην αρχαία Ελλάδα, οι νόμοι που όριζαν την τιμωρία της μοιχείας ήταν κυρίως εθιμικοί και βασίζονταν στις παραδόσεις της κάθε πόλης-κράτους. Οι πιο γνωστοί κώδικες νόμων που περιλάμβαναν διατάξεις για τη μοιχεία είναι:

Νόμοι του Δράκοντα και του Σόλωνα στην Αθήνα:

Ο Δράκων, ο πρώτος νομοθέτης της Αθήνας (7ος αιώνας π.Χ.), είχε θεσπίσει πολύ αυστηρούς νόμους. Αν και οι νόμοι του δεν σώζονται πλήρως, είναι γνωστό ότι η μοιχεία θεωρείτο σοβαρό αδίκημα.

Ο Σόλωνας, αθηναίος νομοθέτης του 6ου αιώνα π.Χ., αναθεώρησε πολλούς από τους νόμους του Δράκοντα και καθιέρωσε νομοθεσία που επέτρεπε στον σύζυγο να σκοτώσει τον μοιχό αν τον έπιανε επ’ αυτοφώρω. Αν δεν τον σκότωνε, μπορούσε να απαιτήσει χρηματική αποζημίωση.

Νόμοι της Γόρτυνας (Κρήτη):

Ο κώδικας της Γόρτυνας, που χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ., είναι μία από τις πιο αρχαίες και λεπτομερείς καταγραφές ελληνικών νόμων. Περιλάμβανε διατάξεις για τη μοιχεία και τις τιμωρίες που επέβαλε. Ο κώδικας αναφέρεται σε χρηματικές αποζημιώσεις και άλλες κυρώσεις για τη μοιχεία.

Νόμοι στη Σπάρτη:

Αν και δεν υπάρχουν γραπτές πηγές που να περιγράφουν λεπτομερώς τους νόμους για τη μοιχεία στη Σπάρτη, είναι γνωστό ότι οι Σπαρτιάτες εφάρμοζαν αυστηρούς κοινωνικούς κανόνες για τη διατήρηση της ηθικής και της ευγονίας. Οι ακριβείς ποινές δεν είναι καταγεγραμμένες, αλλά η μοιχεία θεωρούνταν σοβαρό αδίκημα.

Σε γενικές γραμμές, η μοιχεία στην αρχαία Ελλάδα θεωρούνταν βαρύ αδίκημα που έθιγε την τιμή της οικογένειας και της κοινότητας. Οι ποινές μπορούσαν να είναι πολύ αυστηρές, ιδιαίτερα για τις γυναίκες.