Νέος ποινικός κώδικας: Υποχρεωτική έκτιση ποινών, “μαχαίρι” στις αναβολές

Επαναφορά στην προ ΣΥΡΙΖΑ κατάσταση, ανατρέποντας επί της ουσίας τις βασικές διατάξεις του Ποινικού Κώδικα του 2019 που εξακολουθούσαν να ισχύουν, επιχειρεί το υπουργείο Δικαιοσύνης με το νέο σχέδιο νόμου που τίθεται σε δημόσια διαβούλευση και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά χθες, Τρίτη (28/11).

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης έδωσε στη δημοσιότητα τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθούν οι καινούργιες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Ωστόσο, όπως και ο ίδιος εξήγησε, τα μέτρα αυτά θα πρέπει να ειδωθούν με μακροπρόθεσμη προοπτική, καθώς δεν είναι εφικτό να υπάρξουν άμεσα αποτελέσματα. Απαντώντας στις ερωτήσεις δημοσιογράφων δε, υποστήριξε πως επικουρικά θα υπάρξουν σε βάθος χρόνου -που δεν έχει προσδιοριστεί- και άλλες ενέργειες προκειμένου να επιτευχθεί την ολοκλήρωση του σχεδίου, όπως η κατασκευή νέου σωφρονιστικού ιδρύματος για ήσσονος σημασίας αδικήματα και η δημιουργία πλατφόρμας για την κοινωφελή εργασία, όπου θα περιλαμβάνονται φορείς που επιθυμούν να απασχολούν καταδικασθέντες (αναμένεται να παρουσιαστεί τις επόμενες εβδομάδες). Παράλληλα, ο υπουργός Δικαιοσύνης άφησε να εννοηθεί πως υπάρχουν σχέδια και για την αντιμετώπιση των ελλιπών δικαστικών αιθουσών.

Στα 105 άρθρα του Σχεδίου Νόμου επιχειρείται η πραγματική έκτιση ποινής 3 ετών και άνω, χωρίς ωστόσο μια άμεση πρόβλεψη ως το που θα κρατούνται τόσοι καταδικασθέντες. «Δεν πρόκειται για αυστηροποίηση ποινών αλλά για έκτισή τους. Το σχέδιο νόμου αγγίζει την ελληνική κοινωνία στο να αντιμετωπίσει αυτή την καταθλιπτική καθημερινότητα. «Η ιστορία που συλλαμβάνεται κανείς 100 φορές και αφήνεται ελεύθερος, τελειώνει. Μια φορά δικαιούσαι ναι. Θα πρέπει όμως να γίνει συνείδηση από όλους ότι έχουν σαφώς δικαιώματα αυτοί που κατηγορούνται αλλά και η ελληνική κοινωνία έχει δικαιώματα. Τα ποινικά συστήματα πρέπει να προστατεύουν τα δικαιώματα των πολιτών πρωτίστως» υποστήριξε.

Παράλληλα, ως προς τα κακουργήματα, εκτός από την επαναφορά της πρόσκαιρης κάθειρξης στα 20 έτη από 15, επανέρχεται και η αυτεπάγγελτη δίωξη για αδικήματα όπως απιστία και απάτη, χωρίς να απαιτείται δηλαδή η έγκληση από την πλευρά των τραπεζών κατά τραπεζικών στελεχών.

Επίσης, προωθείται απλοποίηση διαδικασιών καταργώντας δικαστήρια και διαδικασίες για την πλειοψηφία των αδικημάτων. Πλέον, πρωταγωνιστικό ρόλο θα έχουν τα Μονομελή Πλημμελειοδικεία, καθώς τα Τριμελή περιορίζονται σε συγκεκριμένα αδικήματα, ενώ καταργούνται πλήρως τα Πενταμελής Εφετεία Κακουργημάτων. Αντιστοίχως, περιορίζεται η ύλη των δικαστικών συμβουλίων, καθώς πλέον ως συνήθης διαδικασία θα θεωρούνται οι απευθείας κλήσεις και όχι η έκδοση βουλεύματος.

Ειδικό αδίκημα και για τις δημόσιες δομές

Τελικός, σύμφωνα με τον Γ. Φλωρίδη, προβλέπεται ότι «το έγκλημα της ενδοοικογενειακής βίας θεωρείται ότι τελείται και σε πρόσωπο που δέχεται τις υπηρεσίες φορέα κοινωνικής μέριμνας, αν ο δράστης είναι εργαζόμενος του φορέα», θέτοντας έτσι στο «στόχαστρο» και τος δημόσιες δομές.

«Λαμβάνουμε υπόψη 3 πυλώνες» υποστήριξε ο υπουργός Δικαιοσύνης και εξήγησε: «πρώτον, ο δράστης θα πρέπει να έχει μια δίκαιη και γρήγορη δίκη. Από την άλλη, ο εγκλεισμός είναι μέσο σωφρονισμού. Θα πρέπει η τιμωρία να είναι κάτι κακό για το δράστη, κάτι που επιδρά άμεσα σε έννομα αγαθά του για την πρόβλεψη του εγκλήματος. Δεύτερον, το θύμα δεν μπορεί να ταλαιπωρείται με συνεχείς αναβολές σε εγκλήματα μεγάλης ποινικής απαξίας. Τρίτον, μας ενδιαφέρει η κοινωνία που επιβαρύνεται τις οικονομικές συνέπειες στις καθυστερήσεις της απονομής της Δικαιοσύνης».

Οι σημαντικότερες αλλαγές

Παράλληλα, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην προδικασία και στις διατάξεις για την ενδοοικογενειακή βία. Αναλυτικότερα, οι σημαντικότερες μεταβολές που εισηγείται το σχέδιο νόμου είναι οι εξής:

• Ποινική διαπραγμάτευση και πριν από το στάδιο της δίωξης. Παρέχεται για πρώτη φορά και στον εισαγγελέα αυτοτελώς να προτείνει αυτό το δικαίωμα
• Απόλυτο ακαταδίωκτο ακόμα και στις αστικές αξιώσεις στους επαγγελματίες (δάσκαλοι, καθηγητές, γιατροί, ψυχολόγοι κ.ά.), οι οποίοι λαμβάνουν γνώση τέτοιων περιστατικών που έρχονται σε επαφή και διστάζουν να τα αναφέρουν για να μην γίνουν θύματα αντεκδίκησης. Παράλληλα, θεσμοθετείται και η υποχρέωση της καταγγελίας από τους επαγγελματίες.
• Όλα τα κακουργήματα, όπως και αυτά που έχουν οικονομικό αντικείμενο (απάτη, υπεξαίρεση, τοκογλυφία, απιστία), θα διώκονται αυτεπάγγελτα.  
• Η μέγιστη ποινή της πρόσκαιρης κάθειρξης αυξάνεται από τα 15 στα 20 έτη για όλα τα κακουργήματα.
• Η παραβίαση κόκκινου σηματοδότη που επιφέρει βαριά σωματική βλάβη ή θάνατο αποκτά κακουργηματική μορφή.
• Αυτεπαγγέλτως διώκονται και όλα τα εγκλήματα που τελούνται κατά του Δημοσίου ή Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου.