Ο ισχυρισμός Μητσοτάκη και η αλήθεια για την ίδρυση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ

Δύο φορές κατά την πρωτολογία του στη Βουλή κατά τη συζήτηση της πρότασης μομφής για τα Τέμπη, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε πως η κυβέρνησή του ήταν αυτή που δημιούργησε τον Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ (Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών), ώστε να υπάρξει “φως” στις έρευνες για το τραγικό έγκλημα.

Αυτό που δεν ανέφερε είναι πως ο αρμόδιος οργανισμός επανδρώθηκε τελικά μετά από πιέσεις των συγγενών των θυμάτων του δυστυχήματος, που έλαβε χώρα στις στις 28 Φεβρουαρίου 2023.

Στην πραγματικότητα, ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών συστάθηκε τον Ιανουάριο του 2023, πριν από την τραγωδία των Τεμπών, με τη συνένωση των δύο Αρχών για τα σιδηροδρομικά και τα αεροπορικά δυστυχήματα, χωρίς όμως να έχει στελεχωθεί. Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ στελεχώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023, αλλά δεν υπήρχε σιδηροδρομικός διερευνητής στην Ελλάδα. Κοινώς, ήταν Οργανισμός μόνον κατ’ όνομα.

Η αλήθεια για τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, κάθε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όφειλε να έχει συστήσει έναν ανεξάρτητο φορέα διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων ήδη από το 2014. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν προχώρησε έγκαιρα στη σύσταση αυτού του φορέα, γεγονός που ενίσχυσε τις δυσλειτουργίες του σιδηροδρομικού συστήματος. ​

Την 1η Φεβρουαρίου του 2025 ο Χρήστος Παπαδημητρίου, πρόεδρος του σιδηροδρομικού τομέα του Οργανισμού, έλεγε στον ΣΚΑΙ πως παρ’ όλο που ευρωπαϊκή οδηγία προέβλεπε από το 2014 τη δημιουργία οργανισμού για τη διερεύνηση σιδηροδρομικών και αεροπορικών δυστυχημάτων σε κάθε κράτος-μέλος, στην Ελλάδα αυτό δεν έγινε.

Διαβεβαίωσε πως ο Οργανισμός δεν είχε στελεχωθεί, όταν συστάθηκε.

Όταν έγινε το δυστύχημα στις 28 Φεβρουαρίου 2023, εξήγησε, ανέλαβαν το καθήκον της έρευνας του πεδίου αξιωματικοί που δεν είχαν την τεχνογνωσία να διαχειριστούν το θέμα με τον τρόπο που έπρεπε. Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ στελεχώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023, αλλά δεν υπήρχε σιδηροδρομικός διερευνητής στην Ελλάδα, δεν είχε εκπαιδευτεί κανείς, όπως είπε ο κ. Παπαδημητρίου. Με επιστολές που έστειλε ο ίδιος, συνέδραμε τελικά στην εκπαίδευση στελεχών ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων που έστειλε στην Ελλάδα δύο υψηλόβαθμα στελέχη.

Η μη στελέχωση και το μπάζωμα στοιχείων

Σημείωνε δε πως “δυστυχώς χάθηκε πολύτιμος χρόνος και δεν έγινε η διαχείριση που έπρεπε στον χρόνο που έπρεπε”.

“Η “μη ιεροποίηση” του χώρου του ατυχήματος οδήγησε σε απώλεια σοβαρών στοιχείων” είπαν επίσης κατά την παρουσίαση του πορίσματος τα μέλη του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, κατακεραυνώνοντας τις αρχές που προχώρησαν στο μπάζωμα και δεν μεταχειρίστηκαν τον χώρο του δυστυχήματος ως πεδίο περισυλλογής στοιχείων. “Αυτό που έγινε, που καταστράφηκαν τα στοιχεία σε τρεις μέρες, δεν έπρεπε να συμβεί. Αυτό δεν πρέπει να ξαναγίνει (…)”, ξεκαθάρισε ο κ. Καπετανίδης. “Υπάρχουν απλά διαπιστώσεις για το τι πήγε λάθος στον τόπο του δυστυχήματος. Δεν μπορεί η Επιτροπή να πάρει θέση αν έγινε εσκεμμένα ή από λάθος, απλά λέει πως έγιναν όλα λάθος”, πρόσθεσε ο κ. Παπαδημητρίου.

Για τις συμβάσεις για τις οποίες έχει γίνει λόγος, ανέφερε ότι “έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί πολλά χρόνια πριν από τα Τέμπη”.

Ο πρωθυπουργός δεν απάντησε τίποτα σχετικά με όσα ανέφερε ο Κωνσταντίνος Καπετανιδης, Πολιτικός Μηχανικός Προϊστάμενος Μονάδας Διερευνήσεως Ατυχημάτων ΕΟΔΑΣΑΑΜ, στη συνέντευξη Τύπου κατά την παρουσίαση του πορίσματος για τις ελλείψεις προσωπικού, οι οποίες δεν έχουν αποκατασταθεί.

“Το προσωπικό εργαζόταν πέρα από το όριο που είναι ανθρωπίνως αποδεκτό. Ο κόσμος δούλευε ατελείωτες ημέρες χωρίς ρεπό, μπορεί και 29 . Ήταν τραγική η έλλειψη προσωπικού. Ανά χιλιόμετρο γραμμής 170.000 ευρώ, στην Ελλάδα δαπανήθηκαν 20.000 ευρώ το 2020”, είχε πει ο κ. Καπετανίδης, με τον κ. Μητσοτάκη να μην σχολιάζει τίποτα σχετικά με αυτό.

Επίσης δεν απάντησε κάτι σχετικά με το ότι τα μνημόνια αποψίλωσαν τον ΟΣΕ από προσωπικό, με τον εκσυγχρονισμό των γραμμών να εκκινεί με τραγική καθυστέρηση και με τα κονδύλια να μην αξιοποιούνται.

Όπως είπε ακόμη και ο κ. Καπετανίδης, χάρη στους συγγενείς των θυμάτων των Τεμπών και του διαρκή αγώνα τους συστάθηκε εθνικός μηχανισμός διερεύνησης, κάτι που δεν υπήρχε πριν.

Επίσης ο Χρήστος Παπαδημητρίου, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Παγω, Πρόεδρος Σιδηροδρομικού Τομέα ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ήταν κατηγορηματικός πως “τα παιδιά στο τρένο σκοτώθηκαν γιατί οι συγκοινωνίες το 2023 δεν ήταν ασφαλείς”, σε αντίθεση με όσα διαμήνυε ο αρμόδιος Υπουργός λίγες ημέρες πριν το δυστύχημα.

Θυμίζουμε πως ο Bart Accou, επικεφαλής ασφαλείας και επιχειρήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σιδηροδρόμων, μέλος της επιτροπής διερεύνησης του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, έκανε σαφή λόγο για παρουσία αγνώστου καυσίμου, κάτι που ανέφερε και ο Κωνσταντίνος Καπετανιδης, κατά την παρουσίαση του πορίσματος.

Όπως είπε ο Βart Accou: “Η επιθεώρηση του τόπου δυστυχήματος δεν έγινε όπως έπρεπε για να προσδιορίσουμε τον τύπο του καυσίμου όπως έπρεπε ώστε να ταυτοποιηθεί. Αυτό που μόνο μπορούμε να πούμε είναι πως αυτό που επίσημα υπήρχε στο τρένο δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη συγκεκριμένη πυρόσφαιρα”.

Και φυσικά η επιθεώρηση δεν έγινε όπως έπρεπε καθώς όπως αναδείξαμε παραπάνω, ούτε εξειδικευμένο προσωπικό υπήρχε, ούτε επαρκής στελέχωση του Οργανισμού.

Αποσιώπηση

Τέλος, ο πρωθυπουργός δεν σχολίασε τίποτα σχετικά με τις αιτιάσεις του ΕΟΔΑΣΑΑΜ πως το αρμόδιο Υπουργείο δεν έδωσε feed back στον Οργανισμό κατά την έρευνά του, κάτι που ζήτησε από όλες τις αρμόδιες Αρχές που μετείχαν στη διερεύνηση του δυστυχήματος. “To Yπουργείο Μεταφορών δεν συμμετείχε σ’ αυτή τη διαδικασία. Το ζητήσαμε αλλά προτίμησαν να μην συμμετέχουν”, είπε χαρακτηριστικά ο κ. Accou.

Από τα παραπάνω προκύπτει πως οι ευθύνες της Πολιτείας για όσα έγιναν είναι παραπάνω από σαφείς και ξεκάθαρες, με τον πρωθυπουργό να προσπαθεί μάταια να αντικρούσει “fake news”. Μέλημα της κυβέρνησης είναι να μην αποδειχθεί πως υπήρχε “δόλος” και “συγκάλυψη”, κάτι που θα στοιχειοθετούσε κακούργημα, ακολουθώντας τη “γραμμή” του λάθους, αλλά χωρίς εκούσια πρόθεση, σε μια κακή “συγκυρία διαχρονικών παθογενειών και ανθρώπινων λαθών”. Η κυβέρνηση είναι εκείνη που της “έσκασε” το δυστύχημα στα χέρια, και εκείνη οφείλει πρώτη, να απολογηθεί, και με πλήρη διαφάνεια.

Ακόμη κι αν δεν υπήρχε δόλος, κάτι που θα διερευνηθεί, υπήρξε εγκληματική ανευθυνότητα και αδιαφορία κόντρα στις διεθνείς πιέσεις και προειδοποιήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει συγκάλυψη της πραγματικότητας, όπως εύστοχα παρατήρησε κατά την ομιλία του ο κ. Κουτσούμπας.

Η ηχηρή προειδοποίηση της Κομισιόν που είχε προηγηθεί του δυστυχήματος και έφτασε μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το σιδηροδρομικό δίκτυο στη χώρα μας, στο παρακάτω άρθρο:

Ελλιπής απορρόφηση κονδυλίων

Ακόμη, προκαλεί αν μη τι άλλο θυμό και θυμηδία η ρήση Μητσοτάκη πως “μέχρι το 2027 η Ελλάδα θα έχει ασφαλή τρένα”, τέσσερα χρόνια μετά την τραγωδία, και ενώ στις 26/02/2025 ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας παραδεχόταν μέσα στη Βουλή πως παραμένει χωρίς τηλεδιοίκηση μεγάλο μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου, την ώρα που τα περισσότερα ευρωπαϊκά κονδύλια για τον ελληνικό σιδηρόδρομο συνεχίζουν να μην αξιοποιούνται.

Στις 10 Οκτωβρίου του 2024 άλλωστε, η Κομισιόν πίεσε την Ελλάδα αναφορικά με το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, ζητώντας άμεση απορρόφηση κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Στην έκθεση σημειώνεται ότι το ελληνικό σχέδιο χρηματοδοτείται με έως 18,2 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 17,7 δισ. ευρώ σε δάνεια, στο πλαίσιο του RRF, την περίοδο 2021-2026. Οι επιχορηγήσεις και τα δάνεια από το RRF αντιπροσωπεύουν το 16,3% του ΑΕΠ της Ελλάδας.

Ως τις 31 Αυγούστου 2024, η Επιτροπή είχε εκταμιεύσει 17,2 δισεκατομμύρια ευρώ για την Ελλάδα στο πλαίσιο του RRF. Από το ποσό αυτό τα 7,6 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και τα 9,6 δισ. ευρώ είναι δάνεια. Επομένως, η Ελλάδα έχει ακόμα διαθέσιμα κονδύλια ύψους 18,7 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια. Η Κομισιόν σημειώνει ότι το ποσό αυτό μπορεί να εκταμιευτεί μετά την αξιολόγηση της μελλοντικής εκπλήρωσης των υπόλοιπων 294 ορόσημων και στόχων και πριν τη λήξη ισχύος του RRF στο τέλος του 2026.

Είναι χαρακτηριστικό ότι για τις έως τώρα εκταμιεύσεις, είχαν εκπληρωθεί 86 ορόσημα και στόχοι (δηλαδή μόλις το 22% του συνόλου των 381 ορόσημων και στόχων του ελληνικού σχεδίου).

Πολλά εξ αυτών, προορίζονται για τις υποδομές – συγκοινωνίες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρενέβη μάλιστα ζητώντας από την κυβέρνηση να βελτιώσει το πλαίσιο των αναθέσεων των δημοσίων συμβάσεων. Εξ αιτίας άλλωστε των καθυστερήσεων, η Κομισιόν “έκοψε” 500 εκ. ευρώ για τη λήψη της 5ης δόσης από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Τέλος, ο κ. Μητσοτάκης τόνισε πως “υπήρχαν διαδηλωτές που ζήτησαν να πέσει κυβέρνηση, πιστεύω όμως ότι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών που διαδηλώσαν είχαν το αντίθετο αίτημα, να ανέβει ψηλά η Ελλάδα”, κάτι που λειτουργεί και ως προειδοποίηση για ψηφοφόρους της ΝΔ, που επίσης ενοχλούνται από την υπόθεση των Τεμπών.